Ai cũng ngỡ ngà ng trước tin: NSND Trọng Khôi đã ra đi... Cũng bởi lẽ, người hâm mộ chỉ biết: "ông hà ng thịt", "ông Nghị Hách", "ông Vua Lia"...vẫn sừng sững đấy mà không biết được NSND Trọng Khôi những ngà y tháng qua luôn khát vọng vượt qua bao nỗi đau vử thể xác để có thể thực hiện chuyến "xuyên Việt" với những vai diễn để đời, viết cuốn sách vử nghử- nghiệp diễn cho thế hệ trẻ...
Nhưng, ngà y 14/3/2012, NSND Trọng Khôi đã ra đi để tất cả chỉ có thể dừng ở khát vọng và người đời chỉ còn có thể gặp lại ông qua những "Hồn Trương Ba, da hà ng thịt", "Giông Tố", "Vua Lia"...
Hồi mới học phổ thông, tôi được xem bộ phim "Giông Tố" trên truyửn hình. Lão Nghị Hách, tôi đã gọi như thế vì sự khinh miệt cái kiểu đểu giả đến tà n nhẫn của lão. Nhất là cái điệu cười của lão mới ô trọc, khả ố là m sao. Rồi lại đến gã hà ng thịt trong vở "Hồn Trương Ba, da hà ng thịt" qua cầu truyửn hình, tôi gặp lại đúng "lão Nghị Hách" ấy. Nhưng nếu như lão Nghị Hách thuần nhất với một tích cách thì gã hà ng thịt lại bao hà m hai con người trong một thân xác. Đấy là một anh đồ tể thô tục và một ông là m vườn thanh tao. Dẫu vậy, nhân vật Nghị Hách vẫn ám ảnh ký ức nên tôi chẳng thể yêu quý anh hà ng thịt- Trương Ba được.
Cứ nghĩ, chẳng bao giử mình được gặp lão Nghị Hách thật- NSND Trọng Khôi ngoà i đời để mà hửi: Nghệ sĩ và o vai thế nà o mà để người đời kiửng mặt lão Nghị Hách dâm đãng, ô trọc. Nhưng, nghử báo đã đem đến cho tôi một cơ duyên: được gặp "lão Nghị Hách", được trò chuyện với "lão" không chỉ là vai diễn mà còn vử chuyện sân khấu.
NSND Trọng Khôi (ảnh Hoà ng Hà )
"Cô hửi vử xã hội hoá sân khấu à ? Nhiửu chuyện lắm, sáng mai qua 51 Trần Hưng Đạo gặp tôi"- NSND Trọng Khôi đử xuất lịch. "Sản phẩm văn hoá phải tới được công chúng, đấy là cái đích cuối cùng. Việc xã hội hóa sân khấu là một xu hướng tất yếu trong xã hội hiện đại. Đối với nghệ sĩ, khi và o guồng xã hội hoá thì năng lực, tâm huyết, tà i năng mới được bộc lộ chứ không còn cái kiểu không là m mà vẫn hưởng lương, sống lâu lên lão là ng"- NSND Trọng Khôi say sưa nói - "Cái kiểu biên chế công chức ấy sẽ không kích thích được tà i năng mà nó biến nghệ sĩ thà nh những công chức nghệ thuật. Đấy là cái kiểu diễn kịch mang tính chống đỡ, cho có mặt để sau đó là m việc khác, là m việc bên ngoà i. Trong khi đó, có những tà i năng thực sự thì bị Nhà nước đối xử một cách khiên cườ¡ng bằng chế độ bồi dườ¡ng thanh sắc nhưng không đến đầu đến đũa. Thật là khập khễnh khi đem so sánh với sự đãi ngộ của Nhà nước cho tà i năng thể thao. Mà thực tế thì ai cũng biết: mọi điửu sẽ bị lãng quên đi nhưng chỉ có văn hoá là tồn tại mãi mãi".
Nêu ra một loạt vấn đử, NSND Trọng Khôi đử nghị: "Tôi mạnh dạn đử xuất: xoá bử biên chế đối với nghệ thuật, ai không là m được thì mời ra là m việc khác, để người có tà i năng, tâm huyết thực sự và o là m. Đử nghị Nhà nước đầu tư có trọng tâm, đầu tư sâu và o tà i năng. Đặc biệt là phải đầu tư cho tà i năng nghệ thuật truyửn thống khi ngà nh nghệ thuật nà y đang ngà y cà ng thiếu hụt lực lượng kế cận"
Trước hôm gặp, NSND Trọng Khôi có đử nghị: vì tôi bận nên chỉ dà nh được 15 phút để gặp cô. Nhưng, cuộc trò chuyện đã diễn ra ngót một giử. à”ng nói trong bao niửm trăn trở trước thực trạng sân khấu nước nhà đang bị khán giả quay lưng, trước những tà i năng mai một. Rồi đến chuyện nghử, ông nhắc đến NSND Lộng Chương, đến thời của ông- thế hệ diễn viên và ng đầu tiên của nước nhà với những Thế Anh, Đoà n Dũng, Doãn Châu... Cái thời ấy, ai cũng nghèo nhưng ai cũng say sưa là m nghệ thuật. Đã được giao vai, không đợi đạo diễn phải chỉ việc mà diễn viên đã chủ động tìm cách để diễn để tạo dấu ấn riêng của mình. Vì thế, hầu hết, các vai diễn không dừng lại ở một nhân vật đơn thuần mà trở thà nh những hình tượng nhân vật điển hình.
Năm ấy là năm 2009. Giử đây nghe tin NSND Trọng Khôi mất, câu chuyện của ông cứ hiển hiện trong tâm trí tôi như mới ngà y hôm qua. Tôi lật lại những dòng ghi trên sổ, bật lại máy ghi âm, xem lại những bộ phim, vở kịch ông và o vai... Vậy đấy, NSND Trọng Khôi đã ra đi nhưng tà i năng của ông còn mãi mãi, là tấm gương lớn để thế hệ nghệ sĩ trẻ soi mình mà trưởng thà nh.
