Vẽ tranh con giáp không phải tới nay mới được các họa sĩ thể hiện mà nhiều họa sĩ tiền bối đã duy trì thú chơi này, thậm chí nhiều người gặt hái thành công, đến nay vẫn còn được nhắc đến, như danh họa Nguyễn Tư Nghiêm, Bùi Xuân Phái, Sỹ Ngọc… Là thế hệ đi sau, họa sĩ Đỗ Phấn đang nối dài một thú chơi tao nhã của người Hà Nội.
Họa sĩ Đỗ Phấn
Năm nào vẽ con giáp đó
Họa sĩ Đỗ Phấn kể rằng, ông bắt đầu vẽ tranh con giáp khá tình cờ. Thoạt đầu chỉ vẽ dăm ba bức tặng bạn thân. Những năm sau bạn bè nhiều người hỏi, thế là vẽ nhiều hơn. Bây giờ, trung bình mỗi Tết ông vẽ khoảng 50 bức, có năm vẽ tới 70 bức mới đủ tặng bạn bè. Ở thời điểm này Đỗ Phấn là một trong những họa sĩ đương đại vẽ tranh con giáp bền bỉ nhất. Có những con giáp, như con trâu ông đã vẽ tới 3 lần.
Theo họa sĩ Đỗ Phấn, giới họa sĩ Việt Nam bắt đầu quan tâm đến đề tài vẽ tranh con giáp kể từ khi thành lập Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương (năm 1925). “Cái cốt lõi của việc này không gì khác hơn vẫn là theo truyền thống chơi tranh Tết của người Việt. Gần một trăm năm trước khi nói đến tranh cũng đồng nghĩa với nói đến các loại tranh dân gian bán ở chợ và treo trong nhà vào dịp Tết. Ngày thường chẳng ai quan tâm đến chúng làm gì. Hội họa Việt Nam may mắn thay có một lượng khán giả tiềm năng chơi tranh Tết từ rất lâu đời. Tất nhiên trình độ thưởng thức vẫn cần phải nâng lên nhiều hơn nữa khi đời sống kinh tế đã khá giả hơn”, họa sĩ nói.
Họa sĩ Đỗ Phấn cho biết, các họa sĩ thường chỉ vẽ tranh con giáp vào mỗi dịp áp Tết, chủ yếu để tặng bạn bè. Tuy nhiên, ngày nay, do nhu cầu của người chơi tranh, thích tranh, một số họa sĩ có thể vẽ tranh con giáp quanh năm, vẽ theo đơn đặt hàng. Riêng Đỗ Phấn, ông vẫn giữ cho mình cái nếp chỉ đến những tháng cuối năm mới mua thêm giấy, thêm màu về để vẽ tranh con giáp. Và ông cũng chỉ vẽ đủ để tặng bạn bè. Đỗ Phấn thường từ chối những người muốn ông vẽ một mạch 12 con giáp để mua luôn một bộ. Quan điểm của ông rất rõ: Năm nào vẽ con giáp đó!
Đón xuân Tân Sửu 2021 họa sĩ Đỗ Phấn vẽ gần 40 con trâu (bột màu trên bìa và giấy giang)
Mấy năm nay, họa sĩ Đỗ Phấn phải vẽ tranh con giáp sớm hơn lệ thường một chút. Cũng có nguyên do, là bởi một vài tờ báo muốn ông vẽ tranh con giáp để in bìa báo Tết. Cũng có nơi muốn ông vẽ sớm để xin in trên lịch. Bởi thế, tầm cuối tháng 11 họa sĩ Đỗ Phấn đã phải thu xếp các việc khác để vẽ tranh con giáp.
Tươi vui, hài hước
Năm nay, do bận vẽ một số bức sơn dầu để “trả nợ”, họa sĩ Đỗ Phấn chỉ vẽ khoảng 30 bức tranh trâu. Với tranh con giáp, ông thường vẽ bột màu trên bìa. Ông chia sẻ còn mua thêm ít giấy giang của bà con vùng cao vẽ những con trâu đồi, trâu núi.
Là người được học mỹ thuật một cách bài bản, lại đi thực tế nhiều từ khi còn trẻ, đi đâu vẽ ký họa đấy, nên giờ đây vẽ trâu với ông không khó hơn các con giáp khác. Họa sĩ Đỗ Phấn kể: Với thế hệ chúng tôi thì con trâu là con vật rất thân thương và quen thuộc. Những năm 1960 lũ trẻ Hà Nội sơ tán về các miền quê được sống với lũ trẻ nông thôn chăn trâu cắt cỏ khá nhiều năm. Lúc ấy con trâu còn là sức kéo chủ lực của nông dân. Người ta yêu quí và chăm sóc nó như một thành viên chính trong gia đình.
Với họa sĩ Đỗ Phấn, con trâu có dáng vẻ tươi vui, hài hước và thường… ngốc nghếch. “Cho đến bây giờ tôi đã vẽ tranh con trâu đến 3 con giáp rồi. Trước đó nhiều năm tôi cũng đã có nhiều tác phẩm vẽ trâu. Trâu là con vật dễ vẽ và vẽ dễ đẹp hơn những con khác có lẽ cũng bởi thế hệ tôi được tiếp xúc và vẽ nghiên cứu về nó khá nhiều”, họa sĩ Đỗ Phấn tâm sự.
Ông cho rằng, đích đến cuối cùng của một bức tranh luôn là tạo ra được xúc cảm thẩm mỹ cho người xem. Tức là người xem phải thấy đẹp. “Tất nhiên cái đẹp ngày thường lại không giống như ngày Tết. Bảng hòa sắc trầm tối không thể phù hợp với tâm trạng của người ăn Tết. Đường nét vóc dáng con vật bạo liệt hung tợn cũng là thứ khó treo trong nhà vào dịp Tết”, họa sĩ Đỗ Phấn chia sẻ. Chính vì thế, họa sĩ cùng lúc phải giải mấy bài toán nên có khi vẽ hàng chục bức mới được một bức tương đối ưng ý. Thế nhưng người vẽ có lương tâm lại không thể nhân bản những bức ưng ý của mình.
Theo họa sĩ Đỗ Phấn, tranh con giáp dù gì vẫn bị cho là kém giá trị hơn những tranh khác. Thế nhưng danh sách những người vẽ tranh con giáp vẫn luôn được nối dài, rẽ nhánh, để tạo thành một thú chơi vào mỗi dịp xuân sang Tết đến. Với riêng Đỗ Phấn, thú vẽ tranh con giáp đã quá gắn bó, không thể bỏ qua. Ông cười bảo, muốn bỏ qua cũng khó vì bạn bè sẽ nhắc nhở làm cho chính họa sĩ cũng thấy nôn nao muốn động bút…
.jpg "Trưng bày chuyên đề “Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ - Bản hùng ca thời đại Hồ Chí Minh”")
.jpg "Khai mạc triển lãm \"Tấm lòng của họa sĩ Việt kiều với Bác Hồ”")
.jpg "“Ươm mầm” đảng viên trẻ góp phần tạo những tấm gương sáng cổ vũ phong trào thanh niên")
.jpg "Vẻ đẹp của các sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam")
.jpg "Tọa đàm “Hoạt động giáo dục bảo tàng - kết nối cộng đồng”")
.jpg "Mê Linh (Hà Nội): Tổ chức Hội thi sân khấu hóa \"Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh\"")
