Lênh đênh sóng nước, dặm dà i lo toan (Kử³ II)

Аiểm đến đầu tiên của tôi là  Đội tầu tuần tra kiểm soát giao thông đường thủy (TTKS) huyện Hồng Ngự, tỉnh Аồng Tháp. Một con tầu gang cũ “ mà  phần tuyệt lớn hiện nay loại tầu nà y vẫn được sử­ dụng trong lực lượng CSАT- được chế tạo cách đây gần 30 năm. Phải nói rằng tôi rất ngỡ ngà ng và  chạnh lòng. Sự cũ kử¹, xuống cấp ... và  rất bất tiện cho việc thực thi nhiệm vụ trên sông của cái phương tiện được coi là  đầu bảng của mỗi phòng CSАT nà y để lại một ấn tượng khó quên.

Chưa phải thời điểm nóng nhất trong năm mà  hầu như mọi hoạt động cứ phải ngoi lên trên boong hóng lấy chút gió sông. Ấy là  và o buổi sáng, nước sông còn mát chứ khi mặt trời hun đốt hơi nước bốc lên, gió ngừng thổi thì có khi lại phải trốn và o trong cái lò gang còn dễ chịu hơn bởi  hai cái nóng dội từ trời xuống và  hắt từ nước lên.

Hai vị trung tá Nguyễn Văn Tùng và  Nguyễn Phước Trung, những người phụ trách Phân đội tầu tuần tra của trạm Hồng Ngự tỉnh Аồng Tháp tâm sự: anh em CBCS đửu phải ăn nghỉ trên tầu, ngà y nắng thì như bị nung giữa hai cái nắng, nóng đến nghẹt thở. Аêm thì lạnh thấu da.

Аặc biệt cực là  những hôm mưa bão. Tầu chao đảo đến cái bà n chải răng, cái mũ, cái bát cũng phải buộc lại mới khửi bị xô đổ. Nhà  báo thông cảm, anh em chúng tôi người nà o cũng sở hữu một là n da nâu tươi mầu suy nghĩ như thế nà y cả. Tôi cười bảo : to cao đen hôi là  tứ đức của đà n ông thời nay đấy.

Аồng Tháp là  một trong các tỉnh đầu nguồn mà  dòng Mê Kông chảy và o nước ta. Theo thông kê đây là  tỉnh có tới 3200 km đường sông, hồ, kinh rạch...trong đó 11 tuyến đường thủy cấp quốc gia. 320 tuyến đường thủy trên sông, kênh do tỉnh quản lý, chưa kể hà ng trăm tuyến kênh rạch cấp huyện, xã len lửi và o từng xóm ấp. Аây cũng là  địa phương có 47 km đường sông giáp với Cămpuchia. Và  tính trên địa bà n cả tỉnh, Аồng Tháp có tới 5 cử­a khẩu cấp quốc tế, quốc gia.

Mỗi tuyến sông kênh hà ng ngà y có từ 250 đến 350 lượt tầu thuyửn hoạt động.Chỉ phác qua như thế chúng ta cũng hình dung ra hà ng trăm ngà n lượt phương tiện đi lại như mắc cử­i trong một mạng lưới chằng chịt đủ thấy chóng mặt chứ chưa nói tới việc phải bố trí lực lượng, lên kế hoạch tuần tra kiểm soát cũng như có mặt kịp thời để giải quyết những vụ tai nạn giao thông có thể xảy ra bất cứ lúc nà o.

Thượng tá Mai Văn Dự, Phó trưởng phòng CSАT cho biết. Аồng Tháp mỗi năm có 6 tháng mùa khô 6 tháng mùa nước. Hoạt động của các phương tiện thủy chủ yếu tập trung và o việc khai thác vận chuyển vật liệu xây dựng trong đó cát chiếm 90%, ngoà i ra là  vận chuyển nông sản, vật tư nông nghiệp. Tuy có tới 5 cử­a khẩu nhưng mật độ giao thương còn rất hạn chế và  đường thủy lại không tiện. Du lịch bằng đường thủy cũng chưa phát triển... Vì thế phần tuyệt lớn phương tiện thủy của Аồng Tháp là  tầu thuyửn có chức năng khai thác VLXD và  vận chuyển hà ng hóa. Mọi vi phạm giao thông đường thủy hầu hết cũng rơi và o loại phương tiện nà y.

Theo nguyện vọng của tôi, Phòng CSАT Аồng Tháp đưa tôi xuống thăm một điểm chốt TTKS xa nhất. Аoạn sông nà y nằm chung biên giới với Cămpuchia, kéo dà i 7,5 km. Quả thật chỉ có các chiến sĩ đồn biên phòng Cử­a khẩu Thường Phước và  các chiến sĩ CSАT mới phân biệt được đâu là  nước bạn, đâu là  nước mình.

Mật độ giao thông đường thủy dà y đặc trên sông Kiên Giang

Sông nước mênh mang, các anh khoát tay chỉ mấy con sóng trước mũi ca nô bảo tôi: cái chỗ nước gợn gợn kia kìa chiếu thẳng và o doi đất phía xa, dật vử là  đất của ta. Tôi gật đầu ra vẻ hiểu nhưng cái gợn gợn nước vừa nãy thì giử đang lẩn và o lườ¡i nước cuồn cuộn giữa dòng nà o thấy đâu.

Trong tôi chợt thoáng chút lo ngại nhỡ ca nô chạy nhầm sang nước bạn thì rắc rối to. Nhưng may quá trước mặt tôi hiện ra lá cử đử sao và ng đang phần phật gió trên một doi đất nổi lập lử như lưng con cá sấu .

Trên đó cũng có một ngôi nhà  sà n tuy rất sơ sà i và  thể hiện rõ sự nghèo túng .Và i con gà , chú bê con và   mấy người đồng bà o mình nằm trên võng đu đưa thật bình thản. Có người giơ tay vẫy các chiến sĩ Biên phòng và  Cảnh sát đường thủy như lời chà o thường nhật và  thể hiện sự yên bình. Tôi chợt tĩnh tâm lại và  nghĩ mỗi căn nhà  sơ sà i kia trên một doi đất hẹp chẳng khác gì một đồn tiửn tiêu trên biên giới Tổ quốc và  họ không lẻ loi đơn chiếc chút nà o.

Rời Аồng Tháp tôi tới Bến Tre, một tỉnh được coi như ốc đảo bốn bử là  sông biển. Mảnh đất nổi tiếng với ba cù lao lớn hình thà nh bởi các con sông cũng nổi danh không kém: Cử­u Long, sông Tiửn, sông Hà m luông, sông Ba Lai và  sông Cổ Chiên.

Trước khi sang Bến Tre, chúng tôi ghé qua Phòng CSАT tỉnh Tiửn Giang.Tiửn giang cũng có hà ng chục ngà n phương tiện hoạt động ngà y đêm trên sông nước, nhưng phần lớn là  phương tiện thủy loại nhử dưới 50 tấn. mỗi hộ dân có tới và i phương tiện, chủ yếu vận chuyển hà ng hóa lương thực, nhưng theo các anh CSАT Tiửn Giang thì tình trạng vi phạm luật GTАT xảy ra rất thường xuyên.

Dân thì nghèo, phạt thì không có tiửn nộp. Giữ phương tiện thì không thực tế và  lực lượng CSАT cũng không có khả năng điửu kiện để là m được chuyện ấy. Bản thân phương tiện chiến đấu của Phòng cũng vừa nhử, vừa cũ kử¹ lạc hậu. Xăng dầu thì tốn kém gấp 6,7 lần so với đường bộ nếu sử­ dụng phương tiện thủy. Bởi thế toà n bộ phần hà nh lang ven biển, đường ra các đảo theo quy định thuộc đường thủy nội địa đấy nhưng lâu nay bử ngử.Không một phương tiện nà o của CSАT ra được đến cử­a biển đặc biệt khi có giông bão.

Bến Tre có tổng chiửu dà i kinh rạch không nhiửu bằng một số tỉnh bạn, nhưng hình thái sông nước lại phức tạp hơn. Cả tỉnh có khoảng gần 500 km đường thủy (không kể hệ thống kênh rạch do huyện xã tự quản) trong đó 114 km thuộc Trung ương còn lại do tỉnh quản lý.

Аường biển giáp 3 huyện là : Bình Аại, Ba Tri, Thạnh Phú dà i hơn 65 km. Hà ng ngà y gần 12000 phương tiện thủy hoạt động trên địa bà n sông biển rộng lớn và  phức tạp, quản lý như thế nà o, giữ gìn TTAT như thế nà o là  một bà i toán khó.

Một hiện tượng phổ biến là  khi bị bắt vì vi phạm luật giao thông đường thuỷ rất nhiửu người dùng tiửn để hối lộ. Họ cứ kẹp tiửn lẫn và o giấy tử khi cảnh sát phê bình thì họ bảo họ quên. Trên sông nước chỉ có các chiến sĩ Cảnh sát với họ không ai là m chứng nên cũng rất khó xử­ lý.

Nói điửu nà y là  vì điểm mạnh của CSАT Bến Tre là  kiên quyết không nhận hối lộ để bử qua lỗi của chủ phương tiện. Phòng có quy định rất nghiêm khắc và  rõ rà ng. Nếu là m rõ được ai nhận tiửn hối lộ thì lập tức cho ra khửi ngà nh. Nếu có dư luận nhưng chưa là m rõ được thì cho chuyển vị trí công tác. Một người trong đội vi phạm thì cả đội phải cùng liên đới chịu trách nhiệm.

Cùng với thà nh tích đó, Bến Tre còn là  địa phương có nhiửu hình thức phù hợp để Dân có thể đăng ký, đăng kiểm phương tiện, học và  thi lấy bằng lái ,chứng chỉ một cách thuận lợi. Anh Nguyễn Ngọc Việt, Phó giám đốc cơ quan đăng kiểm tỉnh Bến Tre cho biết các cơ quan có trách nhiệm của tỉnh đã rất sáng tạo, chủ động xuống từng xã để tổ chức các công việc trên.

Dân không phải đem tầu thuyửn lên thà nh phố vừa đỡ tốn xăng dầu, lại được học luật, học nghử ngay tại địa phương nên họ rất đồng tình với cách là m nà y. Tỉnh cũng đử nghị với cơ quan tà i chính, phòng quản lý phương tiện, cơ quan đăng kiểm... tìm mọi cách giảm chi phí cho dân khi đến đăng ký, đăng kiểm.

Rốn nước miửn Tây

Cụ thể là  phát không thu tiửn các biểu mẫu hướng dẫn người dân khi đến là m các thủ tục trên, không thu các loại phí theo quy định cùng một lúc...giảm thiểu mọi phiửn hà  cho dân vì thế dân rất hoan nghênh và  tự nguyện tham gia học tập và  đăng kiểm ngà y cà ng nhiửu .

Thế là  đã kín một tuần với CSАT mấy tỉnh ven sông Tiửn. Trên đường trở ra tôi cứ suy nghĩ mãi vử những tâm sự chân thà nh mà  khá giống nhau của các anh lãnh đạo CSАT nhiửu tỉnh rằng. Аể giúp cho lực lượng CSАT đủ sức hoà n thà nh tốt nhiệm vụ thì còn nhiửu việc phải là m lắm, nhiửu chế độ chính sách cũng phải chỉnh sử­a lắm. Riêng công tác tổ chức và  bộ máy nhân sự cũng thật  chưa ổn. Anh em ở nhiửu địa phương vẫn ví CSАT  là  đơn vị trẻ nhưng quân số già .

Hầu hết các Phòng CSАT khi thà nh lập đửu nhặt quân của năm cha ba mẹ ghép lại mà  thà nh. Có  cảnh sát giao thông, cảnh sát hình sự, có cả cảnh sát trật tự, cảnh sát khu vực...Vử là m lính CSАT rồi mới tìm hiểu, tự học. Ngay trong chương trình đà o tạo của các trường  Cảnh sát cũng không có chuyên khoa vử CSАT.

Một tình trạng phổ biến là  hầu như Phòng CSАT nà o cũng nghèo. Ngoà i lương không có khoản thu nhập nà o khác. CSАT cũng được phép trích từ tiửn phạt vi  phạm Luật GTАT để bồi dườ¡ng cho CBCS, nhưng cư dân sông nước phần lớn là  dân nghèo, dân trí thấp, có những tỉnh chỉ và i trăm phương tiện qua lại hà ng ngà y, CSАT biết rõ từng hoà n cảnh, biết rõ họ nghèo đến mức nà o, lộ trình đi lại của họ ra sao, cứ thế thà nh ra thân thiết  như hà ng xóm láng giửng, không nỡ phạt, mà  có phạt họ cũng không có tiửn nộp.Cái nét đặc thù của sông nước là  vậy.

Người chiến sĩ CSАT quan hệ, gắn bó với dân hoà n toà n khác với đường bộ. Chưa kể nhiửu trường hợp vi phạm khi yêu cầu nộp phạt thì cả vợ với mấy đứa con kéo nhau lên kho bạc khóc lóc van xin vì cả nhà  không kiếm đâu ra năm mươi nghìn đồng.

Có trường hợp khác thì dọa nếu cảnh sát không tha thì sẵn sà ng nhảy cầu tự vẫn. Thậm chí có gia đình cất mấy chục ngà n dưới đáy bát hương , khi bị phạt, lật bát hương đếm không đủ  nử­a số tiửn phải nộp...Trong hoà n cảnh đó , thôi thì giáo dục răn đe chứ ai nỡ phạt họ...

Bên cạnh những chuyện không mấy nhẹ lòng trên,  cũng có những điửu là m chúng tôi rất vui khi  nhận thấy dường như anh chị em CSАT khá thương nhau. Họ sống với nhau chân tình, đoà n kết và  lấy việc công là m trọng. Thượng tá Phạm Văn Hạnh, Trưởng phòng CSАT Sóc Trăng nghe tin chúng tôi xuống đã chủ động bố trí lịch công tác để ghé Cần Thơ đón chúng tôi vử tỉnh. Cho dù xe cộ của CSАT Sóc Trăng không lấy gì là m ngon nghẻ nhưng cái tình, sự chu đáo của vị Trưởng phòng Phạm Văn Hạnh khiến chúng tôi thật cảm động.

Và  những ngà y ở Sóc Trăng chúng tôi không chỉ thuận lợi trong khai thác tà i liệu, tiếp xúc với CBCS mà  còn được các anh tạo điửu kiện cho đi tham quan các di tích lịch sử­ nổi tiếng của địa phương, đến tận phút chót trước khi bố trí xe đưa chúng tôi và o với Bạc Liêu anh Phạm Văn Hạnh còn cương quyết bắt chúng tôi phải ăn thêm một bữa cơm tối với Phòng , ăn ngay trong nhà  ăn của đơn vị do chính các chiến sĩ nấu,  cho dù cái bữa cơm tối ấy diễn ra lúc mới 3 giử chiửu.