Hoài niệm ga Hàng Cỏ xưa

Khu ga kéo dà i gần hết đường Nam Bộ (nay là  đường Lê Duẩn), từ đầu phố Sinh Từ (nay là  Nguyễn Khuyến) đến Khâm Thiên, là  trụ sở các đơn vị quản lý đầu máy, toa xe, thông tin tín hiệu, điửu hà nh vận tải đường sắt. Аây cũng là  nơi có cơ quan tham mưu cho lãnh đạo ngà nh định hướng chiến lược phát triển, hiện đại hóa ngà nh đường sắt Việt Nam.

Thời Pháp phố Lê Duẩn gọi là  Hà ng Lọng, sau năm 1954 đổi thà nh đường Nam Bộ, sau nà y mang tên như bây giử. Khi mới xây khu vực ga, Hà ng Lọng qua các thôn Vĩnh Xương, Nam Môn, Hoa Ngư và  Tứ Mử¹, tiếp nối các đường từ thà nh Hà  Nội ra Cử­a Nam - còn gọi là  cử­a Diêu Аức. Qua Hà ng Cử có lối rẽ qua Là ng Lương Sử­ để đến Văn Miếu, mà  đi thẳng thì ra hồ Bảy Mẫu xuống Lý Nhân, Nam Аịnh để và o đà ng trong, tức Quan Lộ. Sau năm 1946, người Pháp đổi đây thà nh đường Аử Lát, nhưng người dân vẫn quen gọi Hà ng Lọng.

Cụ Tản Аà , buổi Tây Tà u sơ giao đã có thơ vử "la ga (la gare) Hà ng Cử", vì nơi nà y bán cử cho ngựa dự trường đua gần đấy, chỗ sau nà y đổi sang các tên Аấu Xảo, Nhà  hát Nhân Dân, bây giử là  Cung Văn hóa  Lao động hữu nghị Việt - Xô. Năm 1902 khi khánh thà nh Cầu Doumer (tức cầu Long Biên) qua sông Hồng thì ga Hà ng Cử hoà n thà nh, đưa và o sử­ dụng với những ki-lô-mét đường sắt đầu tiên sang Gia Lâm. Sau đó người Pháp xây tiếp các tuyến đường sắt Hà  Nội - Nam Аịnh - Ninh Bình và o tháng 1-1903, Hà  Nội - Hải Phòng và o tháng 4-1903, rồi tuyến Hà  Nội - Là o Cai và o tháng 4-1905. Riêng tuyến đường sắt Bắc - Nam xuyên việt, tuy được khởi công tại Sà i Gòn rất sớm, năm 1900, nhưng phải đến năm 1936 - tức là  37 năm sau, mới xong hoà n toà n. Trục đường xuyên Việt và  các tuyến Аông - Tây ở miửn Bắc đã tạo thà nh hệ thống vận tải hà nh khách và  hà ng hóa xương sống của Việt Nam kể cả trước kia cho đến bây giử.

Bây giử thì cử­a chính ga Hà  Nội (xây và o năm 1902) không còn nữa. Trong cuộc tập kích hủy diệt Hà  Nội bằng đường không của Mử¹ qua 12 ngà y đêm và o cuối tháng 12-1972, sảnh chính của nhà  ga đã bị phá hủy. Sau đó, sảnh được xây lại theo kiến trúc mới và o năm 1976 và  hoà n thà nh và o đúng dịp thông tuyến đường sắt Thống Nhất, nối hai miửn Bắc - Nam sau 30 năm chia cắt.

Thời chiến, đường sắt trở thà nh phương tiện giao thông chính. Già nh được tấm vé đi tà u hửa rất khó. Và o ga nhìn mặt nhân viên, nghe giọng khê nồng qua loa, chưa chen chúc gì đã mệt mửi. Hiếm hoi, phải nhử vả đâm ra cử­a quyửn. Chen chúc, lộn xộn lên được toa chả có trật tự, dù tối tăm có suất đứng cả đêm đã là  may. Sang những năm 80 thế kỷ trước việc đi tà u vẫn còn rất vất vả. Có được tấm vé tà u Thống Nhất là  cả một kử³ công. Khách lúc nà o cũng đông, và o dịp lễ, Tết thì chật cứng. Khách đeo bám bất cứ chỗ nà o, kể cả trên nóc toa, khớp nối toa và  bậc lên xuống. Nhiửu người trông cảnh ấy mà  không dám lấy vợ (chồng) xa hoặc "đứt" quê mỗi dịp giỗ chạp.

Sau trên 20 năm đổi mới, ga Hà  Nội qua nhiửu đời trưởng ga. Có nhiửu năng lực là  các ông Dũng, Thao, Giảng, Giao... bây giử là  kử¹ sư Vũ Аình Rậu. Ngà nh đường sắt cũng đã qua nhiửu mô hình, cơ chế tổ chức từ tổng cục, liên hiệp các xí nghiệp tới tổng công ty... với nhiửu thế hệ lãnh đạo tâm huyết như các ông Аặng Hạ, Trần Mẫn, Аoà n Xê, Аà o Аình Bình, Nguyễn Hữu Bằng... Giao thông phát triển, người ta có nhiửu quyửn lựa chọn, nếp cử­a quyửn, lạc hậu khó thể tồn tại. Phải đổi mới không ngừng. Mỗi cán bộ, công nhân viên ngà nh đường sắt thường ghi nhớ châm ngôn cho một tiến trình đổi mới của chính bản thân mình, đơn vị mình: "Quyửn lợi đi đôi với trách nhiệm, quyửn hạn đi đôi với nghĩa vụ". Gần như bất kể ai trong guồng máy đửu tự giác nâng cao tinh thần trách nhiệm trong cương vị của mình. Аiửu đó có một phần giúp cho ngà nh tồn tại và  tạo ra bước tiến ở nhiửu lĩnh vực.

Một trong những công việc mang lại hiệu quả lớn là  nâng cấp cầu đường sắt trên toà n bộ mạng, là m cơ sở rút ngắn hà nh trình chạy tà u, đặc biệt là  trên tuyến Thống Nhất. Năm 1983, tà u bắc - nam chạy hết 52 giử. Sau hơn 10 năm rút xuống còn 48 giử và  10 năm tiếp theo và o tháng 12-2004 tà u nhanh chạy chỉ 28 giử, đến đúng giử thường đạt tỷ lệ 99%... Các tuyến ngắn từ Hà  Nội đi Hải Phòng, Аồng Аăng, Là o Cai... xuất hiện những đoà n tà u nhanh.

Rút ngắn thời gian chạy tà u là  hà nh trình vất vả gian khổ nhất và  cũng là  thà nh công nhất của đường sắt Việt Nam trong chặng đường đổi mới. Nhưng thế chưa đủ. Còn phải xây dựng nhà  ga, đoà n tà u theo tiêu chí "văn hóa - chính quy - an toà n". Kết quả là  đã từ lâu không còn cảnh bán hà ng rong trên tà u. Với một loạt những thay đổi vử chất đó của ngà nh, khách đi tà u thấy thoải mái dễ chịu, có cảm tình với đường sắt hơn, ngà y cà ng đi đông hơn.

Hôm nay, ga Hà  Nội thật khang trang, văn minh và  lịch sự với các phòng đợi tà u, phòng đợi khách liên vận quốc tế, hệ thống internet, bảng chỉ dẫn điện tử­ để khách dễ tìm tuyến, biết ga, giử tà u chạy... Аặc biệt là  hệ thống quản lý đặt chỗ bán vé tự động ngà y cà ng phát huy hiệu quả. Người đến ga Hà  Nội và  đi tà u đã cảm nhận được sự tận tình từ mỗi nhân viên phục vụ, luôn được họ sẵn lòng giúp đỡ để có một chuyến đi thoải mái.

Hiện tại ga Hà  Nội có 8 là n đường nhánh, để các đoà n tà u dừng đón và  trả khách, tất cả đửu là  khổ 1m. Bên cạnh các toa tà u truyửn thống của Аức, Ấn Аộ, Trung Quốc, xuất hiện những đầu máy, toa xe khách thế hệ mới cùng các toa du lịch 2 tầng, nội thất "sang trọng như khách sạn". Khu ga A cử­a phía đường Lê Duẩn phục vụ đón trả khách đi tuyến Bắc - Nam, đi Аồng Аăng (Lạng Sơn) và  Hải Phòng. Khu ga B phía đường Trần Quý Cáp phục vụ khách các tuyến Là o Cai, Yên Bái, Quán Triửu (Thái Nguyên). Nhiửu đầu mối như vậy, nên ga Hà  Nội chiếm 1/2 sản lượng của Công ty Vận tải đường sắt Hà  Nội và  bằng 1/5 sản lượng của toà n Tổng Công ty Аường sắt Việt Nam. Hằng ngà y, ngoà i 5 tuyến xuất phát từ ki-lô-mét "không" của đường sắt Việt Nam còn có tuyến đi Hạ Long, được tính từ ga Yên Viên.

Nói đến ga Hà  Nội, người trẻ tuổi bây giử không khửi ngạc nhiên với những câu chuyện vử "nỗi kinh hoà ng đi tà u" của các bậc cha chú thời quá khứ. Họ khó hình dung ra cũng phải. Sau nhiửu năm đổi mới, ga Hà  Nội đã đẹp đẽ hơn, chất lượng phục vụ ngà y cà ng tiến bộ, xứng đáng là  ga đầu mối của đường sắt Việt Nam.