Bước và o nhà riêng của Ngọc Châu trong một con ngõ tại phố Lê Hồng Phong, thà nh phố Nam Định, tôi bất ngử thấy hai bức tường của gian phòng khách treo đến và i chục bức tranh với đủ các sắc mà u như đang lấp lánh mời gọi. Đây là bức loa kèn đử rực, kia là bức phong cảnh mướt mát xanh lá cây, kia nữa là cây dừa, đống rơm, con đường, ngôi nhà , và những thiếu nữ khửa thân... Cứ như cả một thế giới đầy sắc đầy hương đang trà n ngập trong không gian hơn chục mét vuông của căn phòng. Họa sĩ Nguyễn Ngọc Châu ngồi đó, với đôi mắt vẫn còn dư vị từ một cuộc vui, tuyên bố xanh rửn phương châm sống của anh: Uống và vẽ. Rồi anh dẫn chúng tôi đến kho tranh của mình, một gian nhà nhử nằm ngay trong khuôn viên nhà anh, ở đó những bức vẽ không đủ chỗ để mà khoe sắc. Từng chồng từng lớp tranh sơn dầu, bột mà u xếp đống lên nhau, và không thể ngăn nổi bụi bặm cũng như mùn gỗ phủ lên chúng. Cạnh cửa sổ, trên một chiếc bà n gỗ, là những chai, những nậm rượu nhử. Có cảm giác như không gian nơi đây thuộc vử một miửn xưa cũ, nơi những nghệ sĩ lánh đời suốt ngà y chỉ uống rượu và vui với họa, với thơ.
Tác phẩm của họa sĩ Nguyễn Ngọc Châu.
Nhưng không, Ngọc Châu không phải là kẻ ẩn dật. Anh ồn ã với đời, nhưng là cái ồn ã của kẻ biết mình là ai, cái ồn ã cốt để che giấu một cái tôi nghệ sĩ cô đơn, dám sống hết mình cho nghệ thuật. Sinh năm 1953 tại Ninh Bình, khi Ngọc Châu được và i tuổi gia đình lại chuyển vử Thái Bình sinh sống. Khi học cấp 3, Ngọc Châu học giửi văn, từng đoạt giải Ba văn toà n quốc, nhưng sau đó anh không theo văn nữa để theo đuổi nghiệp vẽ. Tốt nghiệp trường Cao đẳng Sư phạm Nhạc họa Trung ương năm 1973, đến năm 1980 Ngọc Châu lại thi và o Đại học Mử¹ thuật Việt Nam. Hội họa trở thà nh dòng suối mát là nh nuôi dườ¡ng tâm hồn anh từ đó.
Sau khi tốt nghiệp Cao đẳng Nhạc họa Trung ương, Ngọc Châu vử giảng dạy môn Mử¹ thuật tại trường Cao đẳng Sư phạm Nam Định khi mới 21 tuổi, cho đến tận lúc vử hưu cách đây và i năm. Ngoà i giử lên lớp, Ngọc Châu dà nh nhiửu thời gian để vẽ. Giử đây khi không bận công tác nữa, anh vẽ cà ng nhiửu hơn. Anh là một trong số những họa sĩ Nam Định đoạt nhiửu giải thưởng nhất vử mử¹ thuật: Giải C Triển lãm tranh cổ động toà n quốc năm 1979, Giải Nhì triển lãm Đồ họa toà n quốc năm 1981, Giải Nhì triển lãm áp phích toà n quốc năm 1982, Tặng thưởng trong Triển lãm mử¹ thuật khu vực II các năm 1998, 2000, 2002 và 2006, Giải Nhất, Giải Nhì trong một và i triển lãm mử¹ thuật tại địa phương, Giải thưởng Lương Thế Vinh các năm 2000, 2005, 2010...
Tôi cứ hình dung mãi vử hai hình ảnh có vẻ chẳng ăn nhập, giữa một Ngọc Châu đang hiện diện trước mắt tôi, mái tóc bồng bửnh, dáng vẻ ngang tà ng, với một Ngọc Châu trên giảng đường năm nà o. Mà có lẽ ngay cả trên bục giảng, hình ảnh người thầy giáo không quá chỉn chu, mô phạm, mà gồ ghử góc cạnh nà y đã là minh chứng cho một đời nghệ sĩ, cho một chân lý nghệ thuật, rằng cái đẹp không phải là vẻ hà o nhoáng bóng bẩy bên ngoà i, nó ở trong hồn cốt sự vật, rằng tự thân nó phải toát lên một vẻ gì rất thực, không phải là thứ được lên gân hay được điểm trang. Họa sĩ Ngọc Châu tâm sự rằng anh chỉ vẽ khi trong lòng trà n cảm xúc, rằng ngòi bút của anh dẫu phiêu lãng trên chất liệu gì, ở mảng đử tà i nà o, thì cũng chỉ tuân thủ một nguyên tắc duy nhất: cái đẹp. Khi cái đẹp khiến tâm hồn rung động, anh vẽ. Lúc đó cây cọ sẽ tự tìm đến bút pháp, sắc mà u sẽ cứ thế lên men. Bởi vậy mà xem tranh Ngọc Châu, người ta cảm nhận được nỗi xúc động của anh trong từng cánh lá, trong nét nhòe của bột mà u trên mỗi cánh hoa, trong gương mặt thanh tú vẻ à Đông của những người phụ nữ đằm thắm, nồng nà n, trong những bông hoa đử rạo rực rơi xuống phía sau gót mửm thiếu nữ... Hiển hiện trong tranh Ngọc Châu, luôn luôn là một nỗi đắm say với thiên nhiên, với con người. Một nỗi đắm say vừa ồn ã vừa sâu lắng, nhưng trên tất cả, nó gọi mời tình yêu của tất cả chúng ta.
Nguyễn Ngọc Châu có ưu thế hơn ở mảng tranh sơn dầu. Các tác phẩm như Lão nông và đà n trâu, Phơi sắn, Là ng quê, Trong vườn... của anh dẫu vẽ thiên nhiên, cảnh sinh hoạt hay con người, vẫn không bị lệ thuộc và o đử tà i, tất cả đửu xôn xao, sống động. Anh cũng vẽ nhiửu tranh sơn dầu khổ lớn, thường đó là những tác phẩm công phu, có giá trị nghệ thuật cao. Hà ng ngà y, anh chử cảm hứng đến để ngồi xuống vẽ. Vẽ à o ạt, vẽ như sợ cảm xúc vuột đi mất. Đôi khi, một chút men rượu khiến những nét vẽ mửm mại phiêu diêu hơn...
Tạm biệt họa sĩ Nguyễn Ngọc Châu, tôi mỉm cười nhìn anh trong ánh nắng cuối ngà y tháng Năm nóng nực. Tôi biết rằng sau cuộc gặp gỡ, người họa sĩ lại trở vử xưởng vẽ của mình, bên bức toan trắng đang đợi sẵn, đắm say vẽ những vui buồn. Anh chìm đắm và o các sắc mà u và nỗi niửm của mình, giống như những tia nắng quanh tôi kia đang đắm chìm và o hoà ng hôn. Một hoà ng hôn tháng Năm rực rỡ.
.jpg "200 tài liệu quý lần đầu hé lộ về lịch sử hải cảng Đông Dương")
