Phượng tím không nhiều và mới chỉ về thành phố dăm năm nay, có những cây mùa này mới ra hoa bói, nên mọi người còn thấy lạ lẫm, kiếm tìm là phải. Phượng tím là hoa ở xứ Nam Mỹ xa xôi. Phượng tím đến Đà Lạt cả hơn nửa thế kỉ nay, còn với thành phố này dăm năm trước người ta đã từng bàn tán rồi nhãng quên đi theo dòng chảy của cuộc sống. Chỉ đôi người âm thầm ngóng, vì yêu hoa, vì muốn thành phố thêm một sắc màu, kho ảnh của mình thêm một giống loài, một “nhan sắc’’.
Phượng tím là một nhan sắc. Thiên nhiên có nhiều sắc tím, có khi nhạt, thoáng qua phải nhìn kĩ mới thấy. Có khi tím đậm, thâm trầm, nhưng cũng có khi như hoa ban lại tươi tắn, nhiều sắc hồng… Phượng tím không nằm trong số ấy, giống nòi hay thiên nhiên pha chuẩn màu cho hoa, để màu tím đúng là tím, không thể thêm 1 từ nào khác như: nhạt, hồng, hay đậm. Tím của phượng đủ tươi tắn, đủ thâm trầm để nhớ, để nhắc với lòng mình về thông điệp của sắc màu thủy chung này. Tím khiến đàn bà con gái mê hoặc, nghĩ ngay tới một tấm áo mới có màu giống như hoa. Áo màu tím khiến con gái tinh tế hơn, áo màu tím cho đàn bà đằm hơn, giông bão như phía sau lâu rồi. Áo màu tím nhắc cho chủ nhân bước những bước trên mặt đất, không cuống quýt, hốt hoảng mà ung dung trở về ngôi nhà của mình ấm áp và thơm sực.
Lại nói về phượng tím, phượng tím trong phố cây đã tỏa bóng mát, những phố như Hòe Nhai, Yết Kiêu, Vạn Bảo, Trần Duy Hưng, người ta đã dần quen mắt với loài cây này. Phượng tím bên sông Tô Lịch cây cũng đã trưởng thành. Phượng tím là loài cây thân gỗ, lá kép 2 lần, không nở hoa thì trông gần giống như cây phượng vĩ. Phượng tím trên đất Bắc này một năm cho 2 mùa hoa là vào cuối mùa hè đầu thu và cuối mùa đông đầu mùa xuân. Phượng tím cho hoa chùm, hoa và nụ cùng trên một cuống, chia nhánh nhỏ đến từng bông. Hoa nở và nụ lớn lên theo ngày, trong nắng gió của mùa. Phượng tím đẹp và điệu, nói bông phượng tím điệu là vì phượng tím cánh mỏng, hoa nở mà vẫn chỉ khum khum e ấp, hoa nở sớm mai, rồi cụp lại, tím thậm đậu trên cuống, hôm sau, chùm còn đó, nhưng là bông khác nở. Phượng tím khác hẳn phượng đỏ, hoa ngùn ngụt thắp lửa cho mùa hè thì phượng tím nở khi mùa hạ cạn nắng, nắng có gắt gao, cũng là những đợt cuối, nắng có vàng ươm thì chiều tà trời cũng đã dịu lại.
Phượng tím chỉ xuất hiện buổi sớm mai, cùng những tia nắng đầu tiên, cùng những cơn gió có cội nguồn đang nuôi những hanh hao. Có lẽ chính vì thế mà màu tím tươi đẹp, rõ nét. Hoa hiện lên trên nền lá xanh thật bất ngờ, vì bấy nay người ta chưa thấy mà ngóng nụ, vì bấy nay chưa thấy hoa để đếm mùa. Cuống xanh mảnh mai, cánh hoa mỏng, ngời lên trong nắng. Hoa rực rỡ trong ánh ngày thì vẫn không hề suồng sã, hối hả. Nụ tím hơn hoa, nếu hoa tím sáng, nhạt hơn, thì nụ tím đậm, hẹn hò mai kia hay vài ba hôm nữa mới nhận nắng để nở. Đánh dấu 1 bông phượng cành bổng, nhiều ngày qua đó vẫn thấy, vì nụ còn ra thêm nơi ngọn bông. Xa xa, lại cứ ngỡ mai vẫn bông phượng ấy, nhưng không phải thế đâu, hoa hôm nay chỉ tầm gần trưa, khi mặt trời chiếu sáng là cụp lại, đứng bóng sẽ thu cánh, rồi rụng. Mai này, nụ đủ nắng, đủ sương sẽ nở bông cạnh đó, chính vì thế nên mùa phượng tím dài. Chùm hoa sẽ nở cho đến bông cuối thì mới tiễn mùa. Khi nở rộ, nối ngày hoa rụng thành tấm thảm tím thật đẹp.
Vào ngày sương giăng, phượng tím vẫn nguyên sắc, sương mờ khiến người ta phải chớp mắt để nhìn cho tỏ. Tha thiết với màu tím để rồi miên man với suy nghĩ của mình. Phượng tím không thắp lửa, không phải loài hoa của những cảm hứng ngập tràn, mà phượng tím cho người ta sự cảm nhận hiện hữu của tinh tế, sự bền bỉ và vẻ đẹp hiền hòa. Bởi từ nụ đến hoa, từ bông nở đến bông đã khoe sắc đều mang màu tím, chính cái màu tím ấy, nhen lên trong ta những nghĩ suy về hoa, những thông điệp của riêng ta đón nhận được từ hoa. Đúng là một màu tím đặc biệt, có phần linh nghiệm.
Những mưa giông giao mùa vẫn đến theo cách của nó, khi mưa xối, khi gió giật. Những bông phượng tím bay trong gió, rơi xuống vẫn nguyên màu. Một đóa hoa trong giông bão trôi trên dòng nước về nơi xa, đúng hành trình của số phận. Mai kia, cành ấy, nụ hoa đã nở, tím như vậy, tươi tắn như vậy, rạng ngời như vậy, người ta thấy chùm phượng ung dung trong gió chuyển mùa, có thể không ai nghĩ tới bông hoa hôm qua, thì bông ấy vẫn tím đến cuối trời, ra tận biển. Bông còn lại đã hết mình cho hôm nay.
Phượng tím treo trên cành những chùm hoa lấp lánh, nhiều người đã nhớ, đã nói với nhau về hoa. Tôi biết có người còn giữ những chiêm nghiệm, những thông điệp đón nhận từ hoa cho riêng mình.
Thành phố dẫu có đông nghèn, tắc nghẽn, thì cũng như hoa ta đã đi qua những biến chuyển khắc nghiệt của giao mùa, của số phận, để những khắc giờ, những tháng ngày của mình tỏa sáng.
