Tấm bản đồ Hà Nội năm 1831 được tìm thấy trở lại trong đợt Tổng kiểm kê năm 1998 là một phát hiện mới thu hút sự quan tâm đặc biệt của các nhà nghiên cứu thuộc nhiửu lĩnh vực như sử học, khảo cổ học, văn hóa, quy hoạch, kiến trúc đô thị... Hoà i Đức phủ toà n đồ do hai tác giả là Lê Đức Lộc và Nguyễn Công Tiến vẽ năm Minh Mệnh thứ 12 (tức năm 1831). Đây là tấm bản đồ rất quý và là tấm bản đồ hà nh chính đầu tiên họa vử phủ Hoà i Đức tương ứng với nội thà nh Hà Nội ngà y nay được vẽ theo phương pháp họa đồ phương Tây, bằng mực nho (mực Tà u) trên chất liệu giấy phương Tây được du nhập Trung Quốc từ đời Thanh, giấy dà y, có độ bửn cao, khổ giấy 2,35m x 1,96m.
Theo Giáo sư Tiến sĩ Đỗ Hồi Nam, Chủ tịch Viện Khoa học xã hội Việt Nam: Đây là tấm bản đồ vẽ với độ chính xác tương đối cao, mô tả khá chi tiết vử Hà Nội, cả vử hình thể tự nhiên và cả các thiết chế xã hội của Kinh đô Thăng Long đầu thế kỷ XIX. Chính tấm bản đồ từ trước được biết đến qua bản vẽ lại của cụ Biệt Lam Trần Huy Bá. Trong bản vẽ lại có phiên âm toà n bộ chú thích của bản đồ nà y từ chữ Hán sang chữ quốc ngữ. Do vậy, nhiửu năm qua, việc tấm bản đồ nguyên gốc ở đâu, vẫn là câu hửi và sự quan tâm đặc biệt của các nhà nghiên cứu, các nhà hoạt động xã hội và các cấp lãnh đạo, những người là m tư vấn chính sách.
Giáo sư Tiến sĩ Tạ Ngọc Liễn, Viện Sử học đánh giá: Từ phương pháp giám định văn bản học, chúng tôi có thể khẳng định, bức Hoà i Đức phủ toà n đồ có tuổi thọ ngót 200 năm, phù hợp với niên đại 1831, năm vẽ bức bản đồ nà y cách đây 179 năm. Nếu nhìn và o bộ sưu tập bản đồ hà nh chính Hà Nội cổ từ đầu thế kỷ 19 đến cuối thế kỷ 20 thì đây là tấm bản đồ cổ nhất, độc bản, duy nhất và quý nhất được biết từ trước đến nay.
Tấm bản đồ nà y là tà i liệu gốc duy nhất cung cấp cho chúng ta những thông tin chính xác nhất vử chu vi, diện tích của các địa danh hà nh chính tổng, phường, thôn trại, cửa ô của hai huyện Thọ Xương, Vĩnh Thuận thuộc phủ Hoà i Đức, tức là nằm trên địa bà n nội thà nh Hà Nội cũ, trước thời gian vua Minh Mệnh cho nhập phủ Hoà i Đức với trấn Sơn Nam đặt thà nh tỉnh Hà Nội.
Trung tâm Hà Nội - 1931
GS.TS Phan Huy Lê, Chủ tịch Hội khoa học lịch sử Việt Nam nhận định: Hoà i Đức phủ toà n đồ là một bản đồ duy nhất có nhiửu giá trị vử mặt họa đồ cũng như những thông tin khoa học lưu giữ trên bản đồ... Việc đo đạc thực địa, thể hiện theo tỷ lệ xích cung cấp nhiửu số liệu rất quý để nghiên cứu khoảng cách của các cửa ô của thà nh Đại La, độ dà i các con đường giao thông của phủ Hoà i Đức và vùng phụ cận, quy mô của một số di tích....
Nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc nhấn mạnh: Qua bản đồ nà y ta biết là có bao nhiêu ngọn núi bị bạt, bao nhiêu hồ bị lấp, những con đường hoặc đã bị bử, hoặc được dùng - có mở rộng uốn nắn cho tới tận bây giử....
Theo nghiên cứu, đánh giá Hoà i Đức phủ toà n đồ có giá trị vử nhiửu phương diện như địa lý, giao thông, kiến trúc, nghệ thuật can vẽ... Hiện nay, do tấm bản đồ có khổ giấy lớn đã gấp nhử lại xếp trong kho lâu ngà y, do bản quản nên tấm bản đồ xuất hiện nhiửu vết rạn, có chỗ bị ố và ng; chữ bút lông, mực Tà u ghi chú địa danh trên toà n bộ tấm bản đồ đửu bị mử do thời gian. Việc công bố bản scan của bản đồ gốc là một giải pháp trước mắt nhằm lưu giữ thông tin tư liệu, đáp ứng nhu cầu của giới nghiên cứu. Tuy nhiên tìm ra giải pháp công nghệ hữu hiệu để gia cố, ngăn chặn tình trạng hư hửng, khôi phục nguyên trạng và bảo tồn lâu dà i hiện vật gốc là việc là m hết sức cần thiết.
Trước mắt là xây dựng phương án tu bổ, bồi vá an toà n, bảo tồn tính chính xác của bản gốc, sau đó kết hợp phương pháp truyửn thống và hiện đại, ứng dụng các thà nh tựu công nghệ kử¹ thuật tiên tiến để xác định các bước tiếp theo: số hóa, véc tơ hóa... Nói như nhà sử học Dương Trung Quốc Tấm bản đồ quý giá nà y cần tới sự quan tâm, giúp đỡ, hỗ trợ của nhiửu nguồn lực quản lý cũng như vật chất để chúng ta gìn giữ được lâu dà i Hoà i Đức phủ toà n đồ-1931 như một tấm căn cước gắn liửn với danh xưng Hà Nội mà hôm nay chúng ta rất tự hà o.
.jpg "Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2026: Nhiều không gian sáng tạo mới được khai mở")
