Đấy là ý kiến của GS Vũ Khiêu trong buổi hội thảo khoa học và công bố cuốn sách: Bình Định “ Tây Sơn với Thăng Long- Hà Nội diễn ra sáng nay 23/9, tại Hà Nội do tỉnh Uỷ, UBND và Sở Văn Hoá thể thao và Du lịch tỉnh Bình Định phối hợp với Trung tâm nghiên cứu Bảo tồn& phát huy văn hoá dân tộc VN tổ chức.
Đây là một bộ sách hoà ng tráng công phu ra đời chà o mừng Đại lễ 1000 năm Thăng Long- Hà Nội do Trung tâm nghiên cứu bảo tồn và phát huy văn hoá dân tộc VN thực hiện. Cuốn sách dà y hơn 1200 trang gồm những vở diễn sân khấu viết vử Tây Sơn- Nguyễn Huệ với đủ các thể loại như: tuồng, cải lương, kịch nói, dân ca kịch... Ngay sau khi được công bố, GS. Hoà ng Chương - Tổng Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Bảo tồn & phát huy văn hoá dân tộc VN đã trao tặng cuốn sách cho GS Vũ Khiêu và lãnh đạo tỉnh Bình Định... Đồng thời cũng diễn ra Hội thảo khoa học vử đử tà i mà bộ sách đã đử cập.
Đử tà i lịch sử luôn luôn và mãi mãi là mảng đử tà i lớn có sức hấp dẫn mạnh mẽ đối với giới văn học nghệ thuật nói chung và những người là m sân khấu nói riêng. Trong những trang sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc ta hiếm có những sự kiện, nhân vật lịch sử nà o có những nét độc đáo, đặc sắc như Tây Sơn- Nguyễn Huệ. Nó không chỉ hấp dẫn, lôi cuốn các tác giả mà còn vô cùng thuận lợi để các tác giả và nghệ sử¹ sân khấu xây dựng nên những tác phẩm với những hình tượng anh hùng cao đẹp với những bà i học lịch sử sâu sắc. Người anh hùng áo vải cử đà o Quang Trung- Nguyễn Huệ đã để lại nhiửu dấu ấn không thể phai nhoà trên đất Thăng Long- Hà Nội.
Tưởng nhớ công lao của vị anh hùng áo vải Quang Trung, hằng năm, người dân Thủ đô lại mở hội Gò Đống Đa, tái hiện chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa (ảnh: VnE)
Theo GS. Hoà ng Chương, trong quá trình thực hiện bộ sách Bình Định- Tây Sơn với Thăng Long “ Hà Nội chúng tôi đã cố gắng toả đi khắp mọi miửn khảo sát nghiên cứu và ghi chép, sưu tầm các kịch bản cùng hình ảnh vở diễn vử đử tà i Bình Định- Tây Sơn với Thăng Long- Hà Nội và đã sưu tầm được 51 kịch bản sân khấu bao gồm các loại hình: Tuồng, hát bội, ca kịch bà i chòi, kịch nói, kịch thơ, cải lương, ca kịch Huế, chèo.
Trong đó có 25 kịch bản tuồng- hát bội, 7 kịch bản ca kịch bà i chòi, 7 kịch bản kịch nói, 4 kịch bản thơ, 4 kịch bản cải lương, 3 kịch bản chèo, 1 kịch bản ca kịch Huế.
Đử tà i nà y đã thu hút 38 tác giả tham gia sáng tác. Trong đó, có nhiửu tác giả viết tuồng, hầu hết viết thẳng tuồng không cần qua chuyển thể. Một số tác giả có nhiửu vở cùng đử tà i như: Trúc Đường, Tống Phước Phổ, Lê Duy Hạnh, Văn Trọng Hùng...
Phần lớn các tác phẩm được viết ra trong giai đoạn kháng chiến chống Pháp, chống Mử¹ đã được các đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp dà n dựng biểu diễn phục vụ đông đảo quần chúng bởi hầu hết nội dung, ý nghĩa cảu hầu hết các tác phẩm phù hợp với nhiệm vụ động viên toà n Đảng, toà n quân và toà n dân ta hăng hái tiến lên đánh thắng giặc giải phóng miửn Nam thống nhất đất nước; góp phần tuyên truyửn giáo dục thế hệ trẻ.
Phần lớn các tác phẩm đửu tập trung và o viết vử cuộc đời và sự nghiệp của Quang Trung - Nguyễn Huệ. Nhưng, cũng có cột số tác phẩm thể hiện hình tượng những danh tướng của Tây Sơn như Bùi Thị Xuân, Trần Quang Diệu, Ngô Thì Nhậm... Một số tác giả đã đi sâu khai thác khắc hoạ hình tượng công chúa Ngọc Hân bên cạnh người anh hùng áo vải Quang Trung. Một số tác giả viết vử số phận của những kẻ hèn nhát cam tâm đầu hà ng giặc kết cuộc phải sống trong ô nhục với kiếp sống lưu vong. Tuy nhiên, qua đó, các tác phẩm đửu là m nổi bật lên sự lớn lao của Quang Trung. Một người con của mảnh đất võ, trời văn Bình Định nhưng, sự nghiệp của ông lại có sức ảnh hưởng to lớn trên đất Thăng Long. Đặc biệt với trận đánh Gò Đống Đa lịch sử. Đấy là một sự kiện, một nhân vật lịch sử sớm gắn hai địa danh văn hiến, anh hùng Bình Định và Thăng Long. Hơn nữa là chuyện của công chúa Huyửn Trân được vua nhà Trần gả cho vua Chế Mân của Chiêm Thà nh đã được nhóm tác giả Đoà n Thanh ài, Văn Trọng Hùng, Ngọc Thụ- Xuân Yến thẻ hiện thà nh công trong vở ca kịch và i Chòi và vở tuồng cùng tên.
GS Hoà ng Chương cho biết: Trong số hơn 50 tác phẩm kịch bản vử đử tà i Bình Định- Tây Sơn với Thăng Long- Hà Nội sưu tầm được, chúng tôi đã đọc, nghiên cứu, và lựa chọn ra 16 tác phẩm in thà nh tập kịch bản Bình Định- Tây Sơn với Thăng Long- Hà Nội gồm những vở như: Huyửn Trân công chúa của Đoà n Thanh ài, Đô đốc Bùi Thị Xuân của Thuử³ Linh, Ngọc Hân công chúa của Lưu Quang Vũ,... Nhiửu vở kịch đã được dà n dựng và công diễn quá lâu nên chúng tôi chỉ sưu tầm được ít hình ảnh tư liệu của một số vở diễn. Tuy nhiên, đó là những bức ảnh tư liệu vô cùng quý giá. Sự ra đời của cuốn sách sẽ bù đắp và o sự thiếu hụt đáng tiếc trong lịch sử sân khấu nước nhà . Cuốn sách là công trình của các tác giả, nghệ sử¹ sân khấu cả nước nói chung và quê hương Bình Định nói riêng chà o mừng và phục vụ Đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long- Hà Nội.
Trước thực trạng hiện nay, có nhiửu vở kịch viết vử nhân vật Nguyễn Hữu Chỉnh được xây dựng là người phản diện, chống lại nhà Tây Sơn với tác phong không nghiêm chỉnh, trang phục xộc xệch... GS Vũ Khiêu cho rằng: Chúng ta cần nhìn lại, quan tâm hơn nữa đến nhân vật nà y để dà n dựng những tác phẩm chính xác hơn mà ở đó, cần trả lại cho Nguyễn Hữu Chỉnh đúng với vị trí của ông ta. Nguyễn Hữu Chỉnh là một vị tướng đi theo nhà Tây Sơn từ rất sớm và có công lao to lớn trong việc tận tình đưa Tây Sơn ra Bắc. Có thể nói, nếu không có ông thì không thể có cuộc hôn nhân giữa công chúa Ngọc Hân và Nguyễn Huệ... Hơn nữa theo tôi, chính Ngọc Hân mới là người nối tiếp của triửu Lê chứ không phải là kẻ bán nước Lê Tự Tôn mà nhiửu vở kịch vẫn diễn- GS. Vũ Khiêu nhấn mạnh./.
.jpg "Khai mạc Triển lãm mỹ thuật của các thế hệ giảng viên Khoa Đồ hoạ - Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam")
