Giải mã kiến trúc cung điện Việt Nam thời Lý: Dấu ấn một chặng đường

HNMCT| 24/04/2021 16:29

Viện Nghiên cứu Kinh thành vừa công bố những nghiên cứu bước đầu về hình thái kiến trúc cung điện thời Lý và khẳng định, cung điện Việt Nam xưa tráng lệ, quy mô không kém cố cung của các nước châu Á khác. Đây là dấu ấn quan trọng, mở ra cơ hội nghiên cứu chuyên sâu về các triều đại khác, đồng thời lan tỏa niềm tự hào đến đông đảo người dân...

Giải mã kiến trúc cung điện Việt Nam thời Lý: Dấu ấn một chặng đường
Hình thái kiến trúc cung điện thời Lý được phục dựng bằng công nghệ hiện đại.

Phục dựng kiến trúc thất truyền

Quá trình khai quật tại 18 Hoàng Diệu (năm 2002 - 2004) và khu vực xây dựng Nhà Quốc hội (năm 2008 - 2009) đã hé lộ một quần thể gồm 53 dấu tích nền móng công trình kiến trúc, 7 móng tường bao, 6 giếng nước... Theo các nhà khảo cổ học, đó là minh chứng xác thực về lịch sử xây dựng kinh đô Thăng Long dưới thời vương triều Lý. Nhờ phát hiện quan trọng này, Khu di tích Hoàng thành Thăng Long sau đó đã được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa thế giới (tháng 10-2010).

Từ các di vật, dấu tích nền móng được tìm thấy dưới lòng Khu di sản Hoàng thành Thăng Long, các nhà khảo cổ cho rằng, kiến trúc của cung điện thời Lý xưa kia phần lớn được làm bằng gỗ và có bộ mái lợp ngói ống trang trí hình lá đề độc đáo mà các nước trong khu vực không có. Tuy nhiên, hình thái kiến trúc cung điện thời Lý vẫn là một “ẩn số” và đã bị thất truyền bởi các dữ liệu lịch sử không được ghi chép đầy đủ. Vì vậy, sau hơn 10 năm kể từ khi được công nhận là Di sản văn hóa thế giới, hình ảnh Hoàng thành Thăng Long và vẻ đẹp của kiến trúc cung điện xưa vẫn chưa thể “hiện diện” trước công chúng.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Minh Trí, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh thành chia sẻ: “Để giải mã được hình thái kiến trúc cung điện thời Lý, nếu chỉ dựa vào kết quả của các cuộc khai quật thì chưa đủ. Đây là thách thức lớn với các nhà khoa học bởi lẽ các kiến trúc cổ đã bị thất truyền, còn các kiến trúc gỗ ở miền Bắc chủ yếu là kiến trúc tôn giáo, tín ngưỡng mà không phải là kiến trúc cung đình”.

Từ năm 2009 - 2016, các chuyên gia của Viện Nghiên cứu Kinh thành đã đẩy mạnh công tác nghiên cứu dựa trên 4 nguồn tư liệu: Khảo cổ học, mô hình kiến trúc, tư liệu minh văn và tư liệu điều tra, so sánh với các cung điện cổ của Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc. Dấu ấn thành công của quá trình này là việc giải mã thành công kiến trúc đấu củng - một loại kết cấu đỡ mái, gồm hai bộ phận “đấu” và “củng”, được dùng để đỡ một cấu kiện khác bên trên. Từ cấu kiện này cùng với các phương pháp nghiên cứu khác, các nhà khoa học có thể biết được hình thái của bộ mái và phỏng dựng lại kiến trúc cung điện thời Lý. Kết quả này cũng cho thấy, tại Hoàng thành Thăng Long đã từng tồn tại cung điện nguy nga, tráng lệ với những sắc thái độc đáo. “Điều này góp phần làm rõ giá trị của Khu di sản Hoàng thành Thăng Long và khơi dậy niềm tự hào về kinh đô nghìn năm văn hiến”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Minh Trí nói.

Giải mã kiến trúc cung điện Việt Nam thời Lý: Dấu ấn một chặng đường
Du khách tham quan Trưng bày di tích, di vật dưới tầng hầm Nhà Quốc hội. Ảnh: Viện Nghiên cứu Kinh thành

Lan tỏa niềm tự hào

10 năm đã qua kể từ ngày Viện Nghiên cứu Kinh thành, tiền thân là Trung tâm Nghiên cứu Kinh thành (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) được thành lập (28/4/2011 - 28/4/2021). Với chức năng nghiên cứu chuyên sâu về kinh thành cổ Việt Nam, nghiên cứu ứng dụng khoa học và công nghệ trong thiết kế trưng bày bảo tàng và bảo tồn di sản văn hóa..., Viện Nghiên cứu Kinh thành thực hiện nhiều dự án lớn như “Chỉnh lý, nghiên cứu, đánh giá giá trị và lập hồ sơ khoa học khu di tích Hoàng thành Thăng Long”, “Trưng bày di tích, di vật dưới tầng hầm Nhà Quốc hội”...

Không dừng ở đó, Viện còn đạt những thành tựu nổi bật trong việc thiết kế, trưng bày bảo tàng, quảng bá di sản văn hóa, được thể hiện qua các dự án: “Trưng bày di tích, di vật dưới tầng hầm Nhà Quốc hội” (tại Hà Nội), “Trưng bày quảng bá di sản văn hóa thời Đinh - Tiền Lê” (tại di tích Cố đô Hoa Lư, Ninh Bình). Các dự án này đều thu hút sự chú ý của đông đảo công chúng và các nhà khoa học khi ứng dụng công nghệ hiện đại vào việc trưng bày, tái hiện và tạo mối tương tác giữa hiện vật, tư liệu với người xem và không gian di sản. Lần đầu tiên tại Việt Nam, người ta chứng kiến cảnh công chúng nườm nượp kéo tới một điểm trưng bày để tìm hiểu về lịch sử vàng son của kinh đô Thăng Long với những ấn tượng, cảm xúc đặc biệt.

Đánh giá cao công sức, tâm huyết của các cán bộ Viện Nghiên cứu Kinh thành, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Tống Trung Tín, Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam cho rằng: “Dự án Trưng bày di tích, di vật dưới tầng hầm Nhà Quốc hội thể hiện sự đầu tư nghiêm túc, khoa học cùng những ý tưởng sáng tạo, độc đáo, tạo nên một khu trưng bày mang đẳng cấp quốc tế. Đây là cơ hội để ngành Khảo cổ học ngày càng tiến gần đến công chúng, góp phần lan tỏa niềm tự hào về lịch sử của cha ông”.

(0) Bình luận
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Thành tựu nổi bật của đất nước sau 80 năm xây dựng, bảo vệ và phát triển (Bài cuối)
    Sau thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình – Thủ đô Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh trịnh trọng đọc “Tuyên ngôn Độc lập”, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam), đặt nền móng đầu tiên cho chế độ nhà nước kiểu mới ở nước ta - Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
  • Thành tựu nổi bật của đất nước sau 80 năm xây dựng, bảo vệ và phát triển (Bài 4)
    Sau 80 năm kể từ Cách mạng Tháng Tám thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là Nước Cộng hòa XHCN Việt Nam) được khai sinh, hệ thống chính sách xã hội được xây dựng và ngày càng hoàn thiện; độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc được bảo vệ vững chắc; an ninh quốc gia, ổn định chính trị - xã hội, trật tự an toàn xã hội và môi trường hòa bình được giữ vững để tập trung xây dựng và phát triển đất nước.
  • Thành tựu nổi bật của đất nước sau 80 năm xây dựng, bảo vệ và phát triển (Bài 3)
    Giai đoạn 1945 - 1954 là thời kỳ đầu tiên xây dựng nền kinh tế mới ở Việt Nam, đồng thời cũng là một trong những giai đoạn gian khổ nhất trong lịch sử phát triển đất nước. Trong bối cảnh vừa giành được chính quyền, lại phải bước vào cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp, nhiệm vụ xây dựng và cải tạo nền kinh tế được triển khai trong điều kiện hết sức khó khăn.
  • Đại hội Đảng bộ xã Phúc Thịnh thể hiện tinh thần đổi mới, sáng tạo, trí tuệ, dân chủ và đoàn kết
    Sáng 15/8, Đảng bộ xã Phúc Thịnh đã tổ chức Đại hội đại biểu lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 với sự tham gia của 86 đại biểu, đại diện cho 3.547 đảng viên thuộc 94 tổ chức cơ sở Đảng trong toàn Đảng bộ xã.
  • Văn học nghệ thuật Thủ đô 80 năm đồng hành cùng đất nước
    Hướng tới kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, sáng 15/8 tại Hà Nội, Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội tổ chức tọa đàm “Văn học nghệ thuật Thủ đô 80 năm đồng hành cùng đất nước”. Tọa đàm quy tụ đông đảo văn nghệ sĩ, nhà nghiên cứu thuộc 9 hội chuyên ngành trực thuộc Hội. Các ý kiến, tham luận tại tọa đàm góp phần làm sáng tỏ những thành tựu, đồng thời chỉ ra hạn chế trong quá trình phát triển VHNT Thủ đô suốt chặng đường 80 năm qua.
Đừng bỏ lỡ
  • Hoàng thành Thăng Long mở cửa Hầm Cơ yếu đón khách tham quan
    Hầm Cơ yếu là một bộ phận trong hệ thống hầm Khu A thành cổ Hà Nội, có vai trò quan trọng giúp Tổng hành dinh Quân đội nhân dân Việt Nam giữ vững sự chỉ đạo, điều hành, chỉ huy đối với các quân binh chủng, các mặt trận trong điều kiện không quân Mỹ đánh phá ác liệt Thủ đô Hà Nội.
  • Chuỗi hoạt động đặc sắc “Vui Tết độc lập” tại Ngôi nhà chung
    Từ 30/8 đến 2/9/2025, Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam sẽ tổ chức chuỗi hoạt động đặc sắc với phiên chợ vùng cao, lễ hội truyền thống, trò chơi dân gian và ẩm thực bản địa, chào mừng 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (02/9/1945 - 02/9/2025).
  • Đại Mỗ trên hành trình tiên phong trong mô hình “Phường thông minh” của Thủ đô
    Chiều 14/8, Đảng bộ phường Đại Mỗ đã tổ chức Đại hội đại biểu lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 với sự tham dự của 168 đại biểu, đại diện cho 3.721 đảng viên trong toàn Đảng bộ. Đại hội có ý nghĩ đặc biệt quan trọng, đánh dấu một giai đoạn phát triển mới của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân phường Đại Mỗ.
  • [Podcast] Nhà số 101 Trần Hưng Đạo - Dấu ấn mùa Thu cách mạng của Thủ đô
    Hà Nội mùa thu gắn liền với những dấu ấn lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của Thủ đô cũng như cả nước. Trong đó, tiêu biểu là Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, mở đầu kỷ nguyên mới của dân tộc: Kỷ nguyên độc lập - tự do. 80 năm trước, giữa những ngày tháng Tám ở con phố Trần Hưng Đạo, một ngôi nhà nhỏ mang số 101 đã trở thành chứng nhân lịch sử, mạch nguồn ký ức góp phần nuôi dưỡng bản sắc của một Thủ đô Anh hùng mang tên Hà Nội.
  • Hà Nội tổ chức chiếu phim lưu động kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9
    Đợt phim gồm 80 buổi chiếu lưu động phục vụ nhân dân tại các phường, xã; công nhân khu công nghiệp, khu chế xuất; học sinh, sinh viên các trường đại học, cao đẳng, phổ thông, trường nghề; phạm nhân tại các trại cải tạo, giáo dưỡng trên địa bàn Hà Nội.
  • Xây dựng Học viện Dân tộc tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam
    Ngày 13/8, UBND TP Hà Nội ban hành quyết định phê duyệt Quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 Học viện Dân tộc, tại Khu D, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam tại xã Đoài Phương và xã Hòa Lạc (Hà Nội).
  • Phát động Cuộc thi sáng tạo video/clip "Ấn tượng Du lịch Việt Nam"
    Cuộc thi dành cho tất cả công dân Việt Nam (đang sinh sống trong và ngoài nước), người nước ngoài đang sinh sống tại Việt Nam, và các tổ chức đang hoạt động tại Việt Nam. Mỗi tác giả/nhóm tác giả được gửi tối đa 5 clip dự thi...
  • Kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9: Ngành Du lịch Hà Nội "tung" nhiều sản phẩm hấp dẫn
    Theo ông Trần Trung Hiếu – Phó Giám đốc Sở Du lịch Thành phố Hà Nội, thực hiện chỉ đạo của Thành phố về việc tổ chức các hoạt động kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9 trên địa bàn, ngành du lịch Thủ đô triển khai một số sản phẩm, chương trình kích cầu du lịch mới, hấp dẫn nhằm thu hút, chuẩn bị chu đáo cho việc đón tiếp nhân dân và khách du lịch đến Thủ đô Hà Nội trong dịp sự kiện trọng đại này.
  • Phát động cuộc thi ảnh nghệ thuật Xiếc Việt Nam mở rộng năm 2025
    Liên đoàn Xiếc Việt Nam vừa chính thức phát động cuộc thi Ảnh nghệ thuật xiếc Việt Nam mở rộng lần thứ nhất - 2025 nhân kỷ niệm 70 năm thành lập Liên đoàn Xiếc Việt Nam (16/1/1956 - 16/1/2026). Cuộc thi nhằm tôn vinh vẻ đẹp của nghệ thuật Xiếc qua góc nhìn nhiếp ảnh sáng tạo, đồng thời lan tỏa tình yêu nghệ thuật biểu diễn tới công chúng trong và ngoài nước.
  • Phường Xuân Phương phấn đấu thành trung tâm đô thị xanh bền vững
    Sáng 13/8, Đảng bộ phường Xuân Phương đã tổ chức Đại hội đại biểu lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 với sự tham gia của 168 đại biểu, đại diện cho hơn 2.500 đảng viên trong toàn Đảng bộ phường.
Giải mã kiến trúc cung điện Việt Nam thời Lý: Dấu ấn một chặng đường
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO