Không lẽ đó là cách chúng ta tôn vinh di sản của cha ông, là cách để tự hà o vử các công trình kiến trúc cổ của một thà nh phố ngà n năm văn hiến? Đến với Hà Nội, để cảm nhận vử bử dà y lịch sử - văn hóa của thủ đô 1000 năm tuổi, du khách trong và ngoà i nước không thể không ghé thăm các ngôi đửn, chùa nồi tiếng đã tạo nên "thương hiệu" văn hóa của thà nh phố: chùa Một Cột, chùa Trấn Quốc, đửn Quán Thánh, đửn Ngọc Sơn... mỗi di tích chứa đựng trong nó cả chiửu dà i lịch sử thiêng liêng. Trong năm 2009, hà ng loạt di tích lịch sử - văn hóa quý giá được cấp tập trùng tu, nhiửu công trình đến giử nà y vẫn đang gấp rút hoà n thà nh, chắc hẳn với mong muốn vừa giữ nguyên được giá trị, vừa có tấm áo đẹp đẽ hơn cho dịp đại lễ 1000 năm Thăng Long - Hà Nội.
Tiếc thay, đã có một khoảng cách quá xa từ mong muốn mang tính khoa học nghiêm cẩn ấy với kết quả nhãn tiửn đầy khắc nghiệt. Trong suốt năm 2009, báo chí đã liên tục phản ánh việc trùng tu là m phá hửng hà ng loạt di tích quý, nhiửu đến mức dư luận cảm thấy đó là chẳng qua là việc biết rồi, khổ lắm, nói mãi! Báo chí lên tiếng một hồi, chẳng thấy thay đổi gì nên cũng... không nói nữa.
Dư luận mà im lặng thì di tích chắc đã biết mình bị bử rơi, không người bảo vệ và đà nh phó mặc buông xuôi muốn đến đâu thì đến!
Cổng đửn Quán Thánh sau trùng tu kém gần gũi hơn trước
Nhớ lại, sau loạt bà i phản biện trên VietNamNet vử cổng chùa Trấn Quốc hoà n toà n xa lạ với yếu tố gốc, cổng đình Kim Liên "nhái" cổng chùa Láng và o cuối tháng 12/2009, đã có những chỉ đạo từ lãnh đạo Hà Nội và lãnh đạo Bộ Văn hóa phải kiểm tra, xử lý. Dư luận chung và những người thật sự hiểu giá trị của di sản đã có chút hy vọng mong manh và dà i cổ chử đợi một sự điửu chỉnh khoa học để giữ lại những di tích quý giá nhất, tiêu biểu nhất cho thủ đô.
Thế nhưng, trong khi dư luận chử đợi, mong ngóng một sự điửu chỉnh đúng thì những trụ biểu lệch lạc, những cánh cổng to đùng lạ lẫm cứ như kẻ thù của yếu tố gốc lại cao lên, vững chắc thêm qua từng ngà y. Buồn thay, mặc những đử xuất quyết liệt từ giới khoa học, đã không có một sự "sửa sai" nà o được thực hiện. Giử đây, chỉ còn hơn 50 ngà y nữa là đến đại lễ, mọi công việc trùng tu đang và o hồi kết, những cánh cổng sai lệch sắp chính thức được thừa nhận.
Trở lại đình Kim Liên những ngà y giữa tháng 8, giật mình nhận ra cổng đình Kim Liên không chỉ giống cổng chùa Láng, mà còn rất giống cổng của đửn Voi Phục - cũng nằm trong hệ thống Thăng Long tứ trấn. Người viết bà i nà y đã là m một phép thử nho nhử, chụp ảnh hai cánh cổng trong cùng ngà y 15/8/2010, gửi thử cho một và i người yêu di sản với câu hửi "Đây là cổng đửn/chùa/đình nà o của Hà Nội?". Câu trả lời nhận được từ tất cả mọi người là "chịu".
Khi được giải thích là cổng của đình Kim Liên và đửn Voi Phục thì câu hửi ngược lại là "Sao giống nhau thế? Có một mẫu cổng chung cho Thăng Long tứ trấn hay sao?". Vậy là vội vã trở lại với đửn Quán Thánh và đửn Bạch Mã cũng vừa được trùng tu, thấy còn may vì không nhìn thấy một "bản sao" nà o nữa, dù đửn Quán Thánh sau khi trùng tu cũng "thô" hơn, kém vẻ gần gũi thân thuộc hơn trước nhiửu.
Cổng chùa Láng
...cổng đửn Voi Phục
...và cổng đình Kim Liên, sao giống nhau đến thế?
Lại là m thêm một phép thử nữa, đến chụp ảnh "nguyên gốc" chùa Láng, thấy ngỡ ngà ng trước vẻ đẹp hà i hòa của cổng chùa. Bắt chước - bất luận xấu hay đẹp - cũng là đánh mất mình, là điửu không thể chấp nhận đối với di tích, di tích đã xếp hạng thì nhất định phải giữ yếu tố gốc, đằng nà y những cánh cổng bắt chước lại xấu hơn hẳn. Mặt khác, tại sao và vì lý do gì mà cổng đình Kim Liên phải giống cổng đửn Voi Phục? Nhấc điện thoại hửi 2 chuyên gia vử di sản, chỉ nghe tiếng thở dà i. Điểm nà y thì các nhà văn hóa, các nhà khoa học đà nh chịu, chỉ những người có trách nhiệm vử các dự án trùng tu nà y mới có thể trả lời được mà thôi. Giá trị của di sản văn hóa nằm ở yếu tố gốc, đã mất đi thì vĩnh viễn không bao giử tìm lại được.
Từ đây, người Hà Nội cũng như du khách thập phương đến với chùa Trấn Quốc, đửn Kim Liên sẽ chẳng còn cơ hội chiêm ngườ¡ng những cánh cổng giá trị, đã đi và o tiửm thức của người Hà Nội nữa. Dự án tu bổ, tôn tạo Thăng Long tứ trấn nằm trong danh sách và i chục công trình chà o mừng kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội. Nghĩa là tới đây, đửn Kim Liên, đửn Voi Phục cũng sẽ được gắn biển "Công trình kỷ niệm 1000 năm Thăng Long".
Tu bổ, tôn tạo theo kiểu xóa cái cũ đi, là m cái mới tinh thay thế và o, biến một công trình "có tuổi" thà nh công trình "và i tháng tuổi", biến một công trình duy nhất thà nh sự sao chép thô sơ, không lẽ lại mừng đại lễ theo cách đó? Không lẽ đó là cách chúng ta tôn vinh di sản của cha ông, là cách để tự hà o vử các công trình kiến trúc cổ của một thà nh phố ngà n năm văn hiến?
.jpg "Khai mạc Triển lãm mỹ thuật của các thế hệ giảng viên Khoa Đồ hoạ - Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam")
.jpg "Trải nghiệm văn hóa \"Đêm bảo tàng\" tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam")
