Y Miếu Thăng Long là nơi thử hai vị danh y của người Việt là Lê Hữu Trác và Tuệ Tĩnh thiửn sư cùng chư vị danh y từ cổ chí kim. Hiện, miếu nằm ở trong một ngõ hẻm mang tên ngõ Y Miếu trên tuyến phố chỉ dà i có 300 m là phố Ngô Sĩ Liên ở phường Văn Miếu, quận Đống Đa, Hà Nội.
Ngõ ngách chật chội, chỉ dẫn không đầy đủ khiến Y Miếu chẳng mấy người biết đến. |
Theo các tư liệu lịch sử được dịch ra từ tấm văn bia trong ngôi chùa Phổ Giác ở cạnh Y Miếu, ngôi miếu nà y được xây dựng từ năm 1750 nhưng còn sơ sà i. Đến năm 1773, Chưởng y viện là Trịnh Đình Ngoạn phụng mệnh đứng ra xây dựng lại Y Miếu với quy mô bử thế hơn. Miếu được xây theo kiến trúc chữ điửn với 2 lớp nhà . Xung quanh có nhiửu cây cối cổ thụ. Chúa Trịnh lại cấp cho 10 mẫu ruộng ở gần đó để là m ruộng. Y Miếu cùng với Văn Miếu và Võ Miếu (ngà y nay đã mất) tạo thà nh một quần thể các miếu giữa kinh kử³ văn hiến.
Tuy vậy, ngà y nay đến thăm Y Miếu Thăng Long chúng ta không khửi buồn lòng khi hình thức của miếu không ngang tầm với ý nghĩa và giá trị lịch sử.
Là một di tích lịch sử rất có ý nghĩa nhưng ở những con đường quanh Y Miếu không hử có biển chỉ đường hướng dẫn. Trong khi đó, ngõ dẫn và o Y Miếu lại bị bịt ở phía ngoà i bởi những hà ng thịt, hà ng cá của chợ Trần Quý Cáp bán trà n lan ra. Người đến thăm Y Miếu nếu không hửi đường và i ba lần có lẽ không thể tìm được đến nơi mặc dù đọc các tà i liệu trên mạng đửu nói miếu nằm trên phố Ngô Sĩ Liên.
Xe máy của người dân để hẳn trong cửa miếu. |
Cà ng đến gần Y Miếu thì sự thất vọng cà ng lớn trong lòng khách hà nh hương. Con ngõ dẫn và o Y Miếu, giống như những ngõ hẻm khác của phố cổ Hà Nội, cứ phải đúng chính ngọ mới thấy được mặt trời. Chưa kể ở trong đó, vì gần chợ, người ta còn căng bạt lấn chiếm ngõ để bán hà ng quán. Cổng và o miếu cũng chỉ đủ rộng để một người ngồi xe máy có thể đi qua.
Cạnh cái cổng liêu xiêu là tấm biển đử "Di tích lịch sử văn hóa đã xếp hạng" với mà u sơn đã bạc phếch, phải đứng gần và nhìn thật kử¹ mới đọc được chữ. Phía trên mái trở thà nh chỗ để buộc dây hoặc gác sà o căng bạt bán hà ng cho người dân.
Chưa kể, ngõ nà y không phải là ngõ dà nh riêng cho miếu. Phía trong ngõ còn có và i ba gia đình sinh sống. Họ ở trong những ngôi nhà xây và i ba tầng sát và o nhau. Và vì chật chội, họ tận dụng luôn sân của ngôi miếu là chỗ để xe. Có nhiửu khi ai muốn và o thăm quan miếu phải lách qua những chiếc xe máy xếp dà n hà ng, thoạt nhìn tưởng xe của người đến miếu nhưng thực ra là xe của người dân sống gần đó.
Ở Y Miếu, muốn chụp một bức ảnh cho ra hồn cũng khó. Từ chỗ tọa lạc trên diện tích hà ng mẫu đất với cây cối xanh tốt, nay Y Miếu chỉ còn vửn vẹn hơn trăm mét vuông cả miếu cả sân. Theo người trông coi Y Miếu thì hiện nay đang có nhiửu hộ gia đình sinh sống trên khu đất của Y Miếu xưa kia. Vấn đử nà y cũng phức tạp bởi những năm chống Mử¹, miếu gần như bị phá hủy hoà n toà n. Sau đó, do thiếu sự quan tâm của các cơ quan quản lý cho nên phố phường phát triển, người dân cứ tự động xây nhà ở trên đó.
Y Miếu Thăng Long đang thực sự bị nghẹt thở giữa phố phường xô bồ mà nguyên nhân chính của nó là do người dân còn chưa thực sự tự giác bảo vệ di tích.