Tượng khổng lồ Helions trên đảo Rhodes (Hy Lạp)

Trần Mạnh Thường| 25/05/2021 09:28

Đảo Rhodes là cửa ngõ ra vào cảng biển của Địa Trung Hải. Nước Hy Lạp cổ đại gồm nhiều thành bang, trong đó có 3 thành bang thuộc đảo Rhodes. Đó là Ialysos, Kamiros và Lindos. Năm 405 TCN các thành bang này liên minh với nhau lấy thủ phủ là Rhodes.

Rhodes là đồng minh chính của vua Ai Cập Ptolemy I Soster. Năm 305 TCN, người Antigonid ở Macedonia dưới sự lãnh đạo của vị tướng nổi tiếng Demetrius là con trai vị tướng lừng danh Monophthalmus của Alexandros, đã đưa 40.000 quân tấn công, bao vây đảo Rhodes, nhằm phá vỡ liên minh Rhodes - Ai Cập. Tuy nhiên do thành phố được phòng ngự vững vàng, khiến tướng Demetrius buộc phải xây dựng một số tháp bao vây để cho quân lính leo lên tường thành. Tháp đầu tiên được dựng trên 6 chiếc tàu, nhưng đã bị một cơn bão mạnh lật đổ. Demetrius lại tiếp tục cho dựng tháp mới trên mặt đất lớn hơn, gọi là Helepolis, nhưng đã bị quân phòng thủ Rhodes cho nước chảy tràn ra khu đất, khiến không di chuyển tháp được, mất tác dụng.

Đặc biệt đến năm 304 TCN một lực lượng viện binh gồm các tàu chiến do Ptolemy gửi đến nơi, quân Demetrius buộc phải nhanh chóng rút chạy. Cuộc chiến bất phân thắng bại. Đôi bên phải ký Hiệp định Hòa bình vào năm 304 TCN. Người Antigonid đã phải bỏ cuộc vây hãm và bỏ lại đây toàn bộ thiết bị chiến tranh.

Để ăn mừng chiến thắng của liên minh, nhân dân đảo Rhodes đã quyết định bán các chiến cụ này của kẻ thù bỏ lại, để dùng số tiền đó đúc bức tượng vị thần khổng lồ bảo hộ mình là thần Mặt trời Helios.

Công trình tạc tượng khổng lồ Helios được khởi dựng khoảng năm 294 TCN, kéo dài 12 năm và hoàn thành vào năm 282 TCN. Trong nhiều năm bức tượng được đặt ở cửa ra vào cảng Mandraki (cũng có thuyết cho rằng tượng được đặt trên một con đê chắn sóng ở cảng) của đảo Rhodes và được tồn tại trong vòng 56 năm. Đến khi xảy ra một trận động đất kinh hoàng ở Rhodes vào năm 226 TCN, cả thành phố bị thiệt hại rất nặng nề và pho tượng thần Mặt trời Helios khổng lồ đổ sập, bị gãy ở đầu gối, phần yếu nhất của pho tượng. Người dân Rhodes ngay lập tức đã nhận được lời đề nghị sẽ cung cấp toàn bộ kinh phí cho việc sửa chữa lại bức tượng này của vua Ai Cập là hoàng đế Ptolemy III Eurgetes. Nhưng khi tham khảo ý kiến của một số nhân vật có uy tín lớn của đảo, một lời sấm truyền, khiến người dân Rhodes sợ rằng họ đã xúc phạm đến thần Mặt trời, nên tất cả đều cho rằng không nên dựng lại bức tượng này. Vì vậy, lời đề nghị của vua Ptolemy không thực hiện được.

Trong suốt 10 thế kỷ trôi qua, bức tượng khổng lồ vẫn nằm thành một đống đổ nát không một ai ngó ngàng tới. Vào năm 654 SCN, một lực lượng Ai Cập dưới sự chỉ huy của Muawiyah I đến xâm chiếm đảo Rhodes, họ tháo gỡ những phần còn lại của bức tượng đem bán cho một nhà buôn người Do Thái ở Edessa, Syria. Người ta kể rằng, để chở hết các bộ phận của bức tượng khổng lồ về đến Syria, họ phải dùng đến 900 con lạc đà. Và từ đó cho đến nay không một ai còn nhìn thấy bức tượng khổng lồ này nữa. Nhưng bức tượng đã được xếp là một trong 7 kỳ quan cổ đại của nhân loại thời bấy giờ.

Bức tượng thần Mặt trời khổng lồ do nhà điêu khắc nổi tiếng của đảo Rhodes là Charles ở Lindos đảm nhận. Ông là một nhà điêu khắc nổi tiếng của Hy Lạp, sinh ra ở Rhodes, người đã từng tham gia vào việc xây dựng các bức tượng trước đó. Thầy giáo của ông là một nhà điêu khắc lừng danh Lisippus, người đã dựng bức tượng thần Zeus cao 60 foot. Pho tượng được đúc bằng đồng, được dựng trên bệ đá cẩm thạch trắng trong suốt cao 15 mét. Tượng thần Mặt trời cao 34 mét, riêng ngón tay cái của tượng vài người ôm không xuể. Theo ghi chép của du khách Gaius Plinius Secundus, “Ít người có thể vòng tay ôm được ngón tay cái và rằng mỗi ngón tay của tượng lớn hơn các bức tượng bình thường khác”.

Căn cứ vào những bức họa cũ để lại, cho thấy mỗi chân tượng được đặt trên một phía của cổng cảng và các con tàu đi qua bên dưới để vào. Rõ ràng đó là pho tượng khổng lồ của nhân loại.

Hiện nay có nhiều lời bàn luận có nên xây dựng lại bức tượng hay không. Những người ủng hộ cho rằng sự kiện này sẽ làm bùng nổ lượng khách du lịch tới Rhodes, ngược lại những người phản đối nói nó quá tốn kém (hơn100 triệu Euro).

Ý tưởng xây lại tượng được đặt ra từ năm 1970, nhưng do thiếu kinh phí, nên công trình chưa thể thực hiện.

Năm 2015 - 2016, việc phục dựng bức tượng một lần nữa được đề cập tới. Một dự án được một nhóm các chuyên gia châu Âu đến từ Hy Lạp, Tây Ban Nha, Italia và Anh khởi xướng. Họ muốn dựng tượng thần Mặt trời tại Rhodes với những tiêu chuẩn vượt trội của thế kỷ XXI, nhằm đem đến cho du khách cảm giác đầy ấn tượng mà người cổ đại đã trải nghiệm khi đến thăm đảo Rhodes từ hơn 2000 năm trước.