Tô Hoài - người Hà  Nội

Nhắc đến Tô HoaÌ€i hâÌ€u như ai cũng biết bởi tên tuổi của ông đã gắn liêÌ€n với những tác phẩm văn hoÌ£c nổi tiếng như "Dế Mèn phiêu lưu ký" (1941); "Truyện Tây Bắc" (1953); "Miửn Tây" (1967).... Và  ông cũng thuộc số ít những nhà  văn nổi tiếng của thời kử³ tiửn Cách mạng (trước năm 1945) còn lại cho đến ngà y nay. Song nói đến Tô Hoài người ta cũng không thể không nói đến những tác phẩm văn chương mang đâÌ£m dấu ấn HaÌ€ NôÌ£i của ông. Hà  Nội trong những trang viết của Tô HoaÌ€i hiêÌ£n lên rất bình dị, mộc mạc vaÌ€ gần gũi nhưng không viÌ€ thế maÌ€ mất đi nét hà o hoa, lãng tử­ và  dí dửm vốn có của môÌ£t nhaÌ€ văn gốc ngươÌ€i HaÌ€ NôÌ£i.

NhaÌ€ văn Tô HoaÌ€i sinh ra vaÌ€ sống gắn bó cả cuôÌ£c đơÌ€i với HaÌ€ NôÌ£i. Ngay cái bút danh "Tô Hoà i" của ông cũng đươÌ£c đăÌ£t băÌ€ng cách ghép hai chữ đầu của hai điÌ£a danh nổi tiếng ở HaÌ€ NôÌ£i laÌ€ sông Tô Lịch và  phủ Hoà i Аức. Chính viÌ€ vâÌ£y maÌ€ cũng thâÌ£t dễ hiểu khi trong gia taÌ€i gâÌ€n 200 tác phẩm của nhaÌ€ văn Tô HoaÌ€i ngươÌ€i ta thấy có nhiêÌ€u tác phẩm nổi tiếng viết vêÌ€ HaÌ€ NôÌ£i hoăÌ£c liên quan đến HaÌ€ NôÌ£i như "Chuyện cũ Hà  Nội", "Nhà  nghèo", "Giăng thử", "Người ven thà nh", "Quê người", "Mười năm", "Quê nhà "...

Dưới ngoÌ€i bút của Tô HoaÌ€i, những tác phẩm naÌ€y đã khắc họa môÌ£t cách chân thực vaÌ€ sinh đôÌ£ng cuộc sống, diện mạo của người Hà  Nội qua nhiửu giai đoạn, khung cảnh, cũng như những cung bâÌ£c cảm xúc khác nhau. Nói vêÌ€ khu phố cổ HaÌ€ NôÌ£i, nhaÌ€ văn Tô HoaÌ€i tưÌ€ng tâm sự: Nhà  cử­a có thể khác tí chút, có tân trang hơn hoặc nâng thêm tầng, nhưng đường phố vẫn vậy, nên phố phường vử cơ bản vẫn không có gì thay đổi. Ngà y xưa thế nà o thì bây giử vẫn thế. Tôi có thể nhắm mắt đi đến khu phố nà o cũng được. Vỉa hè vẫn là  vỉa hè cũ. Ở các phố Ngô Quyửn, Hà ng Khay, Trà ng Tiửn, Hà ng Bà i, hay Nguyễn Xí, Аinh Lễ... đầu vỉa hè còn bọc đá xanh. Аấy là  vỉa hè xưa, vỉa hè đầu tiên của Hà  Nội. Аá bọc vỉa hè là  đá lấy từ núi Thầy, núi Trầm. Lý do dùng đá ốp vỉa hè vì dạo ấy ta chưa có lắm xi-măng. Аi trên đường phố Hà  Nội, tôi thấy quen thuộc vô cùng. Cả hệ thống cống ngầm bên dưới cũng thế, cũng là  hệ thống cũ. Ta còn thấy những nắp cống tròn còn nguyên cả dòng chữ Marseille.

Аó là  nắp cống đúc từ bên Pháp, rồi mang sang bán ở ta. Hồi bấy giử, ở phố Quán Thánh, ngay cạnh đửn Quán Thánh bây giử, Pháp có mở Công ty Sacric. Аấy là  công ty gạch ngói Аông Dương. Khu sản xuất khá rộng, đến mấy ngà n mét vuông. Аất sét đóng gạch lấy ở Quán La, bên kia Tây Hồ, rồi dùng thuyửn chuyên chở sang. Thuyửn bè bấy giử tấp nập lắm. Hồ Tây trước đây rộng lắm. Ngút ngát cả một vùng trời nước. Xung quanh hồ, um tùm cây lá rậm rạp. Ven bử, người ta còn thả nhiửu sen lắm. Những kí ức vêÌ€ HaÌ€ NôÌ£i dươÌ€ng như bao giơÌ€ cũng ngôÌ€n ngôÌ£n, đâÌ€y ắp, tươÌ€ng tâÌ£n, rõ raÌ€ng vaÌ€ tôÌ€n taÌ£i mãi mãi trong trí nhớ của nhaÌ€ văn Tô HoaÌ€i. Chẳng thế maÌ€ với HaÌ€ NôÌ£i, ông có thể nhắm mắt đi đến bất cứ khu phố nà o cũng được.

Hà  Nội gắn liửn với cuộc sống của Tô Hoà i như hơi thở phải đi liêÌ€n với sưÌ£ sống, vì thế mà  ông có những cách nhìn người Hà  Nội hết sức độc đáo. à”ng tưÌ€ng nói rằng: "Người Hà  Nội có nét hà o hoa phong nhã, nhưng đấy là  tinh hoa của nhiửu vùng đất tạo nên. Dân Hà  Nội là  dân tứ chiếng. Vì thế, ở Hà  Nội tuyệt nhiên không có chuyện cục bộ địa phương. Tôi cho đó cũng là  một nét rất hay của Hà  Nội. Nói vêÌ€ nhaÌ€ văn Tô HoaÌ€i, nhaÌ€ nghiên cứu văn hóa Vương Trí NhaÌ€n đã tưÌ€ng nhâÌ£n xét như sau: Óc quan sát tinh tế vaÌ€ tỉ mỉ đã giúp cho Tô HoaÌ€i nhớ vaÌ€ ghi đươÌ£c nhiêÌ€u chi tiết vêÌ€ cuôÌ£c sống ở HaÌ€ NôÌ£i. Xét vêÌ€ thơÌ€i gian liÌ£ch sử, ta thấy HaÌ€ NôÌ£i đã đươÌ£c Tô HoaÌ€i theo dõi liên tuÌ£c, tưÌ€ khi Pháp mới sang cho tới những năm 30, 40 vaÌ€ kết thúc băÌ€ng Cách maÌ£ng tháng Tám....

VaÌ€ nhaÌ€ nghiên cứu Vương Trí NhaÌ€n cũng tưÌ€ng nói răÌ€ng: Dân viết văn, viết báo laÌ€ ngươÌ€i Thủ đô không phải laÌ€ ít, nhưng có lẽ chỉ có Tô HoaÌ€i laÌ€ mang đươÌ£c cái chất riêng của vuÌ€ng đất maÌ€ miÌ€nh đã tưÌ€ đó trưởng thaÌ€nh. VaÌ€ ông đã giữ đươÌ£c cái chất đó trong suốt cuôÌ£c đơÌ€i câÌ€m bút. HiêÌ£n nay, ở tuổi ngoà i 90, lão nhaÌ€ văn Tô HoaÌ€i lui vêÌ€ sống vui vâÌ€y cuÌ€ng con cháu tại môÌ£t ngôi nhà  nhử nằm trong khu tập thể Nghĩa Tân (quận Cầu Giấy, Hà  Nội). Tiếng laÌ€ lui vêÌ€ nghỉ nhưng xem ra ông vẫn coÌ€n ham viết lắm.

Nghe nói, ông đang gấp rút hoà n thà nh tập truyện Tuổi thơ tôi, môÌ£t tâÌ£p truyêÌ£n maÌ€ theo ông sẽ kể laÌ£i rất nhiêÌ€u chuyêÌ£n vêÌ€ Hà  Nội của môÌ£t thơÌ€i đã xa nhưng lại rất thân quen với ông và  đã theo ông trong suốt con đường văn nghiệp. Mới đây, vaÌ€o ngaÌ€y 1/9/2010, nhaÌ€ văn Tô HoaÌ€i đã vinh dưÌ£ đón nhâÌ£n Giải thưởng lớn “ ViÌ€ tiÌ€nh yêu HaÌ€ NôÌ£i, giải thưởng quan troÌ£ng nhất trong hêÌ£ thống giải của Giải thưởng BuÌ€i Xuân Phái “ ViÌ€ tiÌ€nh yêu HaÌ€ NôÌ£i.

Аó không chỉ laÌ€ niêÌ€m vui maÌ€ coÌ€n laÌ€ phâÌ€n thưởng xứng đáng daÌ€nh cho nhaÌ€ văn Tô HoaÌ€i, người đã cống hiến hết mình cho HaÌ€ NôÌ£i, cho Thủ đô yêu dấu. Nhà  văn Tô Hoà i, tên thật là  Nguyễn Sen, sinh năm 1920 tại là ng Nghĩa Аô, huyện Từ Liêm, phủ Hoà i Аức, tỉnh Hà  Đông (nay thuộc phường Nghĩa Аô, quận Cầu Giấy, Hà  Nội).

Giải nhất Tiểu thuyết của Hội Văn nghệ Việt Nam năm 1956 (Truyện Tây Bắc). Giải A Giải thưởng Hội Văn nghệ Hà  Nội năm 1970 (Tiểu thuyết Quê nhࠝ). Giải thưởng của Hội Nhà  văn Á - Phi năm 1970 (Tiểu thuyết Miửn Tây). Giải thưởng Hồ Chí Minh vử Văn học - Nghệ thuật (Аợt 1, năm 1996).