Phục dựng Lễ hội đèn Quảng Chiếu ở Thành cổ Hà Nội

Qua sự biến động của lịch sử, lễ hội đèn Quảng Chiếu đã bị mai một và tới nay tư liệu lưu truyửn lại rất hiếm hoi. Sau khi Hoà ng thà nh Thăng Long được công nhận là Di sản văn hóa thế giới, việc phục dựng lễ hội đèn Quảng Chiếu tại Hoà ng thà nh Thăng Long là vấn đử cần thiết để đử cao giá trị văn hóa di sản. Nhưng việc phục dựng như thế nà o để mang đậm nét truyửn thống, hà i hòa với tính thời đại đang được các nhà quản lý, nhà nghiên cứu văn hóa dà y công sưu tầm.

minh họa

Hội thảo khoa học Lễ hội đèn Quảng Chiếu được Trung tâm bảo tồn khu di tích Cổ Loa-Thà nh cổ Hà Nội, tổ chức ngà y 20/12 đã đử cập vấn đử nà y.

Lễ hội kết hợp giữa truyửn thống và hiện đại

Các nhà nghiên cứu cho rằng, triửu đại nhà Lý, Trần rất sùng đạo Phật nên mục đích mở Hội đèn Quảng Chiếu của nhà vua là để quảng chiếu ánh sáng từ bi, bác ái của đạo Phật không chỉ cho nhà vua, triửu đình mà còn cho muôn dân, kể cả các nước láng giửng, mong cho quốc thái dân an, thái bình thịnh trị (đem lại hòa bình, hạnh phúc cho mọi người). Lễ hội đèn Quảng Chiếu là lễ hội gắn với Kinh dược sư. Đặc biệt, trong 12 lời nguyện của Đức Phật Dược Sư, điửu nguyện thứ hai có mối liên quan tới đèn Quảng Chiếu. Ngay cả hình dáng của cây đèn cũng được nhắc tới trong Kinh Dược Sư. Tiến sử¹ Nguyễn Quốc Tuấn, Viện Nghiên cứu Tôn giáo thuộc Viện Khoa học Xã hội Việt Nam cho rằng: Khi phục dựng lại lễ hội phải có sự kết hợp giữa truyửn thống và hiện đại có nghĩa phải gần gũi nhất với lịch sử đồng thời thửa mãn nhu cầu hiện đại.

Tại hội thảo, các nhà nghiên cứu cho rằng, lễ hội đèn Quảng Chiếu nên tổ chức và o mùa Xuân. Nơi diễn ra lễ hội được thống nhất tại Đoan Môn. Giáo sư Phan Khanh cho rằng: Việc chuẩn bị đèn là quan trọng nhất, cần đầu tư một cách công phu. Đèn cần dựng lại một cách quy mô, bà i trí theo kiểu dáng sử sách đã ghi lại. Vì vậy, tại hội thảo, các nhà nghiên cứu cũng đử cập đến nhiửu cách phục dựng đèn Quảng Chiếu từ quy mô tới cách bà i trí đảm bảo gần với giá trị gốc. Theo kịch bản, lễ hội đèn Quảng Chiếu chia là m hai phần, phần lễ và phần hội trong đó quan trọng nhất là phần lễ. Khai lễ là phần dâng hương, thắp đèn Quảng Chiếu, Thỉnh Phật, cúng triệu thỉnh Bác bộ Kim cương, dâng lục cúng. Tại lễ hội sẽ tụng kinh Dược Sư và mọi người đửu có thể thắp nến xung quanh cây đèn chủ cầu mong trí tuệ.

Nâng lễ hội lên tầm quốc gia Lễ hội đèn Quảng Chiếu chính là lễ hội cung đình. Vì vậy, khi phục dựng lại lễ hội nà y, các nhà nghiên cứu văn hóa, tôn giáo cho rằng cần nâng lễ hội lên tầm quốc gia để xứng đáng với vị trí của nó. Tại đây, hình ảnh quốc gia, dân tộc gắn liửn với lễ hội. Một mặt, ý nghĩa của lễ hội chính là cầu nguyện, ước muốn cho đất nước được thanh bình, hạnh phúc và thịnh vượng nên lễ hội đèn Quảng Chiếu sau nà y còn được gọi là đèn Diên Mệnh hoặc đèn Trường Thọ hay lễ hội Trường Thọ cũng đã phản ánh được điửu đó. Giáo sư Phan Khanh tâm huyết rằng: Lễ hội đèn Quảng Chiếu có giá trị văn hóa tâm linh sâu sắc, tạo ra sự hòa nhập thiêng liêng giữa đạo và đời, vì vậy ngà y nay cần nâng tầm lễ hội lên thà nh lễ hội quốc gia. Đồng tình với quan điểm nà y, tiến sử¹ Phạm Văn Thắng, Viện Hán Nôm cũng cho rằng: Lễ hội nà y có ý nghĩa lớn, mang tầm quốc gia và quốc tế. Còn Đại đức Thích Minh Trí, trụ trì chùa Quang à‚n, xã Thanh Liệt, huyện Thanh Trì cũng nhất trí: Nên đưa lễ hội lên tầm quốc gia. Mặc dù gặp nhiửu khó khăn trong việc phục dựng để đảm bảo tính chân thực của lịch sử nhưng Trung tâm bảo tồn Khu di tích Cổ Loa-Thà nh cổ Hà Nội đang nhận được sự ủng hộ tâm huyết của các nhà nghiên cứu văn hóa, nghiên cứu tôn giáo và đông đảo mọi người. Đó là mấu chốt quan trọng để một lễ hội già u tính nhân văn nà y sớm được hồi phục, là m sống lại không gian di sản Hoà ng thà nh Thăng Long./.