- Theo GS thì cụ rùa năm nay có tuổi thọ là bao nhiêu?
Hiện nay chưa có phương pháp xác định tuổi rùa nước ngọt, nên không biết cụ rùa Hồ Gươm thọ bao nhiêu tuổi.
- Theo nghiên cứu của GS thì trong Hồ Gươm, hiện còn có bao nhiêu cụ rùa nữa?
Tôi được Sở Văn hóa & Thông tin (nay là Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch) mời nghiên cứu rùa Hồ Gươm từ năm 1991. Đã nhiửu lần tiếp cận cụ rùa. Tôi đã quan sát trực tiếp và chụp và i trăm tấm hình trong nhiửu năm qua, lúc gần, khi xa và quay hà ng trăm phút băng ghi hình, xác định Hồ Gươm chỉ còn một cụ rùa có đốm trắng trên đỉnh đầu, nhìn gần có hình sao nhiửu cạnh và hơi lệch vử bên trái. Vì vậy khi chụp bên phải sẽ không thấy đốm nà y. Còn ảnh chụp thuận sáng thì đầu và ng, còn ngược sáng thì đầu đen, chụp ngang thì mõm dà i, chụp trực diện thì mõm ngắn. Cho nên có người nói Hồ Gươm có đến 5 ; 6 cụ rùa.
- Theo truyửn thuyết, thì có sự tích nhà vua trả lại gươm báu, nhưng trên thực tế thì thế nà o thưa GS ? Nguồn gốc xuất sứ của loại rùa nà y là từ đâu ?
Truyửn thuyết vử vua Lê trả thanh Gươm báu cho thần rùa trên hồ Lục Thủy đã tồn tại gần 6 thế kỷ đã khắc sâu và o tâm khảm của người dân nước Việt. Năm 1997, sau 6 năm nghiên cứu vử cụ rùa và xem lại truyửn thuyết xây thà nh Cổ Loa của An Dương Vương tôi đưa ra một giả thuyết : Rùa Hồ Gươm phải chăng do vua Lê thả để dệt nên truyửn thuyết Hoà n Kiếm. Bởi vì kể từ khi vua Lý định đô ở Đại La sau đổi là Thăng Long từ thế kỷ XI cho đến giữa thế kỷ XV trong thư tịch, truyửn thuyết không hử nói tới loà i rùa khổng lồ sống trong hồ Lục Thủy. Loà i rùa nà y chỉ xuất hiện gắn với truyửn thuyết Hoà n Kiếm của vua Lê. Vậy nên có thể là do vua Lê đưa từ nơi khác đến thả trên hồ nà y.
- Theo Giáo sÂÂư vì sao trong thời gian nà y cụ Rùa lại nổi nhiửu như vậy?
Cụ rùa nổi lên là hiện tượng bình thường trong đời sống. Tôi theo dõi, năm nay cụ nổi đến 10 lần. Lần thứ 9 và o ngà y 10 tháng 2 lúc 10h20 (ảnh) và buổi chiửu cụ lại nổi. Lần thứ 10 và o 8h20 ngà y 11 tháng 2. Theo kết quả phân tích các chỉ tiêu môi trường nước của đử án nghiên cứu của chúng tôi trong 2 ngà y 10 và 11 tháng 2, nước Hồ Gươm vẫn đạt tiêu chuẩn 5942 “ 1995 TCVN vử tiêu chuẩn nước mặt. Cụ ngoi lên không phải vử nhu cầu thở vì cơ quan hô hấp của rùa khá đặc biệt. Theo một nghiên cứu của WWF vử loà i rùa khổng lồ mai mửm ở Campuchia có kích thước tương tự cụ Rùa Hồ Gươm có thể dà nh 95% thời gian sống dưới đáy sông.
- Có ý kiến cho rằng cụ rùa Hồ Gươm nổi thường gắn với những sự kiện của Hà Nội. GS nhận xét ra sao vử vấn đử nà y?
Nhiửu người cho rằng Cụ rùa nổi thường gắn với sự kiện của Hà Nội và đất nước, hay sự kiện của Hà Nội và đất nước gắn với cụ rùa nổi. Đó là quan niệm của họ. Còn tôi theo dõi Cụ Rùa nổi rồi đối chiếu với thông tin trên các cơ quan ngôn luận hay chính các cơ quan thông tin đưa cụ rùa nổi nhân ngà y X, ngà y Y tôi thu thập và thống kê lại như vậy và không đưa ra ý kiến cá nhân vử vấn đử nà y.
- Theo GS, để duy trì, phát triển loà i rùa nà y ta cần là m những việc gì? Hướng giải quyết vấn đử ô nhiễm cần phải là m thế nà o?
Trước tiên là giữ ổn định môi trường nước hồ, bảo đảm vệ sinh mặt hồ. Phải tiến hà nh hút bớt lớp bùn trầm tích lắng đọng hà ng trăm năm để tăng độ sâu và dung tích nước hồ đảm bảo cuộc sống tốt hơn cho cụ rùa và các sinh vật khác trong hồ. Theo kết quả đo độ sâu của hồ ngà y 10 tháng 2 cho thấy chỗ sâu nhất là 1,20 m và trung bình 0,80 “ 0,90 m. So với trước đó một tháng, ngà y 14 tháng 1 năm nay nước hồ đã rút đi 0,10 m.
Nếu không hút bùn để tăng độ sâu của hồ thì trong khoảng 40 “ 50 năm nữa Hồ Gươm sẽ trở thà nh đầm lầy là điửu chắc chắn. Bởi vì và o thập niên 60 của thế kỷ trước hồ còn rất sâu. Hà ng năm cứ và o dịp kỷ niệm những ngà y lễ lớn của Hà Nội hay của cả nước thương tổ chức đua thuyửn rồng và lướt ván trên hồ. Nhưng và o dịp năm mới 2000, Hà Nội tổ chức bắn pháo hoa đón giao thừa, khi đưa một chiếc xuồng máy chạy thì chân vịt chạm đáy đã kéo theo một vệt bùn dà i, độ nguy hiểm của chiếc xuồng máy chạy trên hồ đe dọa tính mạng cụ rùa. Ngay lúc đó, tôi đã gọi điện cho lãnh đạo TP Hà Nội và sau đó việc là m nà y đã được dừng ngay.
