Người nữ du kích anh hùng của quê hương Nguyên Khê

Giang Văn Hồi| 15/07/2022 11:15

Xã Nguyên Khê, huyện Đông Anh, TP. Hà Nội nằm ở phía Bắc của huyện Đông Anh, phía Nam cầu Phủ Lỗ. Thời kỳ chống Pháp, Nguyên Khê là Tây phần của xã Tự Do, huyện Đông Anh.

Người nữ du kích  anh hùng  của quê hương  Nguyên Khê
Anh hùng Liệt sĩ Tô Thị Hiển.

Suốt nhiều năm, nơi đây đã diễn ra cuộc chiến khốc liệt giữa các lực lượng quân đội Pháp với các đội du kích, các đơn vị bộ đội địa phương của Việt Minh, nhất là hai thôn Khê Nữ và Cán Khê. Từ phong trào cơ sở ở địa phương đã nổi lên những tấm gương anh dũng, kiên cường trong đó tấm gương của nữ du kích anh hùng Tô Thị Hiển.
Đồng chí Tô Thị Hiển và chồng là đồng chí Cao Văn Cấp tham gia du kích từ tháng 6 năm 1946. Suốt thời kỳ 9 năm chống Pháp, căn nhà của đồng chí Hiền là căn cứ quan trọng của đội du kích Khê Nữ. Hai vợ chồng đồng chí Hiển vừa tham gia chiến đấu vừa nuôi dưỡng và che dấu cán bộ chiến sĩ của Việt Minh. Trong nhà có 7 hầm bí mật, luôn có từ 7 đến 10 đồng chí cán bộ, du kích cư trú và hoạt động bí mật. Đồng chí Hiển còn tham gia làm giao liên, làm quân báo cho Việt Minh.
Năm 1952, chồng bị giặc bắt và sát hại, đồng chí Hiển đã thay chồng vừa nuôi 4 con nhỏ vừa tham gia cách mạng. Thời kỳ từ năm 1952 - 1954, ở khu du kích Nguyên Khê, xã Tự Do là thời kỳ chiến đấu rất cam go quyết liệt giữa ta và địch. Các đồng chí cán bộ du kích bộ đội địa phương của ta chủ động tấn công, quấy rối hậu phương của địch phối hợp với các chiến trường khác trong cả nước. Trong thời kỳ chiến đấu giằng co quyết liệt liên tục ấy, các đồng chí cán bộ du kích bộ đội của Việt Minh ở trong căn cứ là gia đình đồng chí Hiền vẫn được nuôi dưỡng và bảo vệ tuyệt đối an toàn.
Ngày 7/5/1954, chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng. Thế nhưng không ai ngờ bọn lính Bảo Hoàng (phần lớn là bọn phản động ở các làng tề, làng công giáo đi theo giặc), trước khi cuốn gói theo giặc vào Nam lại bất ngờ tổ chức càn quét vào các xóm làng để vơ vét thêm của cải và giết hại đồng bào chiến sĩ của ta.
Đêm ngày 15/7/1954, bọn giặc đã bí mật bao vây làng Khê Nữ. Gần sáng, chúng bắt được anh Hì là chiến sĩ liên lạc của huyện mang công văn của cấp trên về thôn Khê Nữ. Biết chắc ở trong thôn sẽ có cuộc họp quan trọng giữa huyện bộ của Việt Minh và lãnh đạo khu du kích, bọn giặc đã tổ chức cuộc càn quét quy mô lớn vào thôn Khê Nữ. Cán bộ chiến sĩ của ta hoàn toàn bị bất ngờ. Họ đã vừa đánh vừa rút lui một cách dũng cảm. Các đồng chí Nguyễn Văn Tố (cán bộ tình báo của Việt Minh), đồng chí xã đội trưởng Vũ Văn Nguyên, xã đội phó Nguyễn Văn Bập… lần lượt hy sinh.
Sau khi đưa được gần 20 cán bộ chiến sĩ về hầm bí mật an toàn thì đồng chí Tô Thị Hiển bị giặc bắt. Dẫu bị đánh đập tra tấn vô cùng dã man, bằng đủ các ngón đòn nhưng đồng chí Hiển vẫn nhất quyết không chịu khai về căn hầm bí mật, vẫn nghiến răng chịu đựng, quyết hy sinh để bảo vệ đồng đội, đồng chí của mình. Đồng chí Hiển chỉ có một câu trả lời: “Tôi đang bận nuôi con nhỏ. Không biết”. 

Người nữ du kích  anh hùng  của quê hương  Nguyên Khê
Trường Tiểu học Tô Thị Hiển - ngôi trường mang tên người nữ du kích anh hùng của quê hương Nguyên Khê.
Trong khi cuộc tra tấn diễn ra, một tốp lính khác đã vào đào bới nhà đồng chí Hiển và tìm được 2 căn hầm bí mật. Lúc đó, hai đồng chí là Liễn và Nghênh từ hầm đã lao lên để chiến đấu giết được một số tên giặc, nhưng vì giặc quá đông nên các anh đã bị bắt. Chúng đem hai anh ra cùng tra tấn với đồng chí Hiển, nhưng hai anh đều nhất quyết không khai. Chúng bắn chết anh Nghênh và chặt đầu anh Liễn. Cuộc càn quét diễn ra 3 ngày. Nhiều đồng chí cán bộ trung kiên của Việt Minh đã bị giặc giết. Một số đồng bào cơ sở của liên minh cũng bị giặc giết rất man rợ. Đến gần sáng 19/7/1954 tức 20/6 năm Giáp Ngọ, đồng chí Tô Thị Hiển đã trút hơi thở cuối cùng ở tuổi 34, để lại bốn con nhỏ trong đó con gái út là Cao Thị Mùi mới hơn một tuổi.
Sự hy sinh của đồng chí Tô Thị Hiền đã để lại bao nỗi tiếc thương và sự khâm phục trong lòng người dân Nguyên Khê, đồng thời có sức lan tỏa rất lớn đến các thế hệ kế tiếp. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, lớp lớp thanh niên nơi đây đã lên đường vào Nam đánh Mỹ, nhiều người đã hy sinh, nổi bật là đồng chí Lê Hữu Tựu đã trở thành anh hùng lực lượng vũ trang quân giải phóng miền Nam với danh hiệu “Tay súng thần diệt trực thăng Mỹ”. Để tưởng nhớ sự hi sinh dũng cảm của đồng chí Tô Thị Hiển, UBND huyện Đông Anh đã đặt tên trường tiểu học của xã Nguyên Khê thành Trường Tiểu học Tô Thị Hiển.
Kể từ ngày đồng chí Hiển hi sinh thấm thoát đến nay đã gần 70 năm. Thôn Khê Nữ bị tàn phá trong chiến tranh nay đã trở thành một khu công nghiệp, một thị trấn sầm uất. Bốn người con của đồng chí Hiển lớn lên trong sự đùm bọc yêu thương của họ hàng, làng xóm. Hai con trai là đồng chí Cường và đồng chí Phú đã gia nhập quân đội, vào Nam đánh Mỹ đến ngày đất nước thống nhất. Hai cô con gái là chị Hảo và chị Mùi đều trở thành cán bộ của UBND huyện Đông Anh. Hiện nay họ đã đều nghỉ hưu, sống vui vẻ, bình yên, hạnh phúc ở quê nhà.
Năm 2002, xã Nguyên Khê được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu tập thể Anh hùng lực lượng vũ trang thời kỳ kháng chiến chống Pháp; cá nhân bà Tô Thị Hiển cũng được truy tặng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”.
(0) Bình luận
  • Hà Nội vận hành chính quyền hai cấp: Cải cách hành chính vì dân, đặt sự hài lòng làm thước đo
    Từ ngày 1/7/2025, thành phố Hà Nội chính thức hoàn tất việc sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp xã. Toàn thành phố hiện còn 126 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 51 phường và 75 xã. Đây không chỉ là bước đi mang tính kỹ thuật về địa giới, mà là quyết sách hành chính lớn, đánh dấu bước chuyển quan trọng trong việc xây dựng nền hành chính phục vụ hiện đại, tinh gọn, hiệu quả – nơi người dân, doanh nghiệp được đặt ở vị trí trung tâm.
  • Xã Phú Nghĩa (mới): Tổ chức bộ máy hoạt động hiệu quả, cùng Thủ đô vững bước trong kỷ nguyên giàu mạnh
    Ngay sau khi đi vào hoạt động tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp từ ngày 1/7/2025, xã Phú Nghĩa (thành phố Hà Nội) đã triển khai các công việc, nhiệm vụ Thành phố giao, đảm bảo mọi hoạt động diễn ra thông suốt, hiệu quả. Qua đó, xã Phú Nghĩa góp sức cùng thành phố Hà Nội thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ chính trị Trung ương giao, vững bước trong kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.
  • Phường Sơn Tây (mới) ngày đầu thực hiện tổ chức chính quyền 2 cấp: Vì Nhân dân phục vụ
    Từ ngày 1/7/2025, cùng với cả nước, phường Sơn Tây (thị xã Sơn Tây cũ - thành phố Hà Nội) thực hiện hoạt động chính quyền 2 cấp. Từ đầu giờ sáng nay, 1/7, toàn bộ cán bộ, công chức Phục vụ hành chính công phường Sơn Tây đã có mặt đầy đủ, đã bắt tay ngay vào thực hiện nhiệm vụ.
  • Kỳ họp thứ Nhất HĐND phường Cửa Nam: Không để đứt gãy công việc khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp
    Thực hiện Luật Tổ chức chính quyền địa phương, sáng 1/7, HĐND phường Cửa Nam (Thành phố Hà Nội) khóa I, nhiệm kỳ 2021-2026 tổ chức kỳ họp thứ nhất để xem xét, quyết định công tác nhân sự và thực hiện các nội dung quan trọng thuộc thẩm quyền. Đây là kỳ họp đặc biệt của phường Cửa Nam để hoàn thiện tổ chức bộ máy, vận hành chính quyền địa phương 2 cấp hiệu lực, hiệu quả góp phần xây dựng và phát triển Thủ đô Văn hiến – Văn minh – Hiện đại.
  • Lời cảm ơn của Hội Nhà báo Thành phố Hà Nội
    Ngày 25/6/2025, Hội Nhà báo Thành phố Hà Nội tổ chức trang trọng hội nghị Gặp mặt tri ân các thế hệ nhà báo Thủ đô và khen thưởng tập thể, cá nhân hội viên nhà báo các cơ quan báo chí Hà Nội, nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025).
  • Tôn vinh 80 gia đình văn hóa tiêu biểu Thủ đô
    Hướng tới kỷ niệm 24 năm Ngày Gia đình Việt Nam (28/6/2001 – 28/6/2025), sáng 26/6 tại Hội trường Bảo tàng Hà Nội, Sở Văn hóa Thể thao Hà Nội đã tổ chức Hội nghị tuyên dương gia đình văn hóa tiêu biểu Thủ đô năm 2025. Sự kiện góp phần tôn vinh những mái ấm gương mẫu, giàu trách nhiệm với cộng đồng, góp phần lan tỏa các giá trị văn hóa trong đời sống xã hội.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Gợi mở tư duy cải cách từ những thăng trầm của kinh tế Việt Nam
    Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam đang đối diện với nhiều thách thức: tăng trưởng chậm lại, thị trường bất động sản trầm lắng, yêu cầu cải cách thể chế ngày càng rõ rệt…, việc nhìn lại những bài học từ lịch sử là điều cần thiết hơn bao giờ hết. Cuốn sách “Kinh tế Việt Nam – Thăng trầm và đột phá” (NXB Chính trị Quốc gia Sự thật, 2025) của hai tác giả Phạm Minh Chính và Vương Quân Hoàng mang đến một nền tảng tri thức khoa học và thực tiễn để suy ngẫm, định hướng cho hiện tại và tương lai.
  • Sách “Người Hà Nội, chuyện ăn, chuyện uống một thời” được vinh danh tại Trung Quốc
    Cuốn sách “Người Hà Nội, chuyện ăn, chuyện uống một thời” của tác giả Vũ Thế Long, ấn bản tiếng Trung do Công ty Cổ phần Văn hóa Chi – Chibooks thực hiện và bán bản quyền cho Nhà xuất bản Khoa học kỹ thuật Quảng Tây, vừa chính thức được trao giải thưởng “Sách Đông Nam Á có sức ảnh hưởng tại Trung Quốc năm 2025”.
  • Chương trình nghệ thuật đặc biệt kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Ngành Văn hóa
    Chương trình sẽ diễn ra với nhiều tiết mục hấp dẫn. Các tác phẩm tập trung nhấn mạnh và khẳng định những thành tựu văn hóa của đất nước; ý nghĩa lịch sử, ý nghĩa thời đại, những giá trị to lớn, sự trường tồn và tầm ảnh hưởng của văn hóa qua 80 năm...
  • SeABankers Vì trẻ thơ - Một thập kỷ yêu thương khởi nguồn từ trái tim
    “Hành động nhỏ hôm nay sẽ làm nên điều diệu kỳ cho thế hệ trẻ mai sau” là tinh thần xuyên suốt hành trình 10 năm của chương trình “SeABankers Vì trẻ thơ” - sáng kiến thiện nguyện đầy tính nhân văn do chính cán bộ nhân viên (CBNV) SeABank khởi xướng và thực hiện từ năm 2015 đến nay.
  • Hà Nội đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp
    Trong bối cảnh thị trường lao động không ngừng biến động bởi chuyển đổi số, cách mạng công nghiệp 4.0 và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, Thành phố Hà Nội đang tăng cường công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức của toàn xã hội về vai trò, vị trí và tầm quan trọng của giáo dục nghề nghiệp (GDNN). Đây là một trong những giải pháp chiến lược nhằm phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững Thủ đô trong giai đoạn mới.
Đừng bỏ lỡ
Người nữ du kích anh hùng của quê hương Nguyên Khê
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO