Đình Tăng Non (huyện Phúc Thọ)
Đình Tăng Non thuộc thôn Tăng Non, xã Thanh Đa, huyện Phúc Thọ, ngoại thành Hà Nội, cách trung tâm Thủ đô khoảng 40km về phía tây.
Theo cuốn thần phả và các đạo sắc phong còn được lưu giữ, đình Tăng Non thờ Linh Lang đại vương và Lã Nam công chúa. Linh Lang đại vương là vị thần bảo vệ phía tây của tứ trấn, đó là đền Thủ Lệ. Ngài được lịch sử hoá thành Hoàng tử triều Lý thắng giặc ngoại xâm, đó là sức mạnh truyền thống của dân tộc để chiến thắng ngoại bang. Nữ thần Lã Nam công chúa, lớp thần đầu được thờ ở đình, là con quan Tể tướng Lữ Gia. Khi cuộc chiến thất bại, Lã Nam nương đã tự vẫn bên bờ biển Đông để khỏi rơi vào tay giặc, nêu cao tấm gương trung dũng.
Đình Tăng Non có quy mô kiến trúc khiêm nhường với những nếp nhà ngang dọc tạo thành cung. Các bộ phận này bao lấy một sân gạch vuông. Tam quan ở phía trước đối diện với Hậu cung, hai dãy Tả - Hữu vu nằm ở hai bên. Xưa, ngôi đình chính được làm theo kiểu chữ “đinh”, ngoài là Tiền đường, trong là Hậu cung. Do nhà Tiền đường bị hư hỏng nên Hậu cung trở thành nơi thực hiện các nghi thức thờ cúng đồng thời là nơi toạ lạc của các Thần hoàng làng.
Tam quan của đình được xây kiểu Nghi môn, dạng trụ biểu kết hợp với các mảng tường lửng hợp thành. Trên cột trụ có đắp nổi hình trái dành và tứ linh.
Hai dãy nhà Tả - Hữu vu nằm đối diện song song qua sân đình.
Tòa Hậu cung đình Tăng Non gồm 3 gian chạy dọc xây tường gạch bao quanh, đầu hồi bít đốc, có đao cong. Kết cấu kiến trúc được làm theo kiểu chồng rường giá chiêng. Trang trí tập trung chủ yếu ở mặt bẩy hiện câu đầu với mảng hoa văn rồng, phượng, hoa dây mang phong cách nghệ thuật cuối thế kỷ XIX. Gian ngoài của Hậu cung là nơi tế lễ, gian giữa được xây bệ thờ cao để bày đồ khí tự, gian trong làm sàn gỗ cao tạo thành cung cấm. Trên sàn đặt bốn cỗ ngai bài vị của các vị thần được thờ.
Đình hiện còn lưu giữ một bộ kiệu mui luyện chạm rồng, một cửa võng điêu khắc nghệ thuật thế kỷ XIX, 7 đạo sắc phong thần và một cuốn thần phả ghi sự tích của Linh Lang đại vương và Lã Nam công chúa.
Đình Tăng Non đã được Bộ Văn hóa và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1991./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01
