Qua cầu Chương Dương theo dòng sông Đuống lấp lánh trôi, đến dốc Vân bảy cây số, xuống là ng Xuân Canh, gặp Quan à‚m Thiửn tự, mái nâu trầm, thấp thoáng vườn xanh, chùm bưởi thơm nắng Đông vử.
Chùa Quan à‚m tọa lạc trong vườn cổ, vùng đất Việt cổ xứ Kinh Bắc xưa dùng dằng quan họ. Quan à‚m tự nằm trên ngã ba sông Hồng và sông Đuống, nơi đây trên bến dưới thuyửn, bãi mía nương dâu ngút ngà n xanh và cánh đồng là ng thơm hương gạo tám xoan... Những người nông dân hiửn hòa, một nắng hai sương, chăm lo cà y cấy, thả thuyửn giao thương, đã lập chùa Quan à‚m giữa bãi sông, thử Quan à‚m Nam Hải, nguyện cầu mưa thuận, gió hòa, thuyửn thong dong vử bến, lòng người ấm yên...
Một pho tượng trong chùa đã bị xuống cấp nghiêm trọng
Tương truyửn Quan à‚m tự có trước thời Lý, gắn kết tình người thủa hoang sơ vật lộn khai khẩn bãi bử, đầm lầy, rừng rậm cùng tín ngườ¡ng Việt cổ, thử Mẫu, Thần, Phật, Thánh, Tam giáo đồng nguyên... Trải bao mùa lũ nổi nênh, Quan à‚m tự giầm mình sóng bão. Người đời sau rước Quan à‚m tự và o trong đê, ngự giữa vườn là ng, sớm tối nguyện cầu thơm hương khói. Ngà n năm qua, dân là ng Xuân Canh đã nâng niu, gìn giữ từng di vật thiêng liêng ghi trong bia ký: Chùa nà y cảnh vật lạ, qui mô rộng rãi, trong điện có tượng Phật, trên án đặt lư hương. Tượng Phật óng ánh mà u sắc, gác treo chuông đồng, cầu bắc trên ao... Địa thế có sông ôm núi chắn, khí thiêng hun đúc, cầu có ứng, cảm ắt thông, che chở cho thôn là ng được lắm của đông người, cung chúc cho Hoà ng vương gặp vận lớn trường cửu, thật là danh lam đứng đầu xứ Kinh Bắc.
Chùa Quan à‚m nằm phía sau bên phải đình là ng theo kết cấu truyửn thống tiửn Thần- hậu Phật thà nh thiết chế văn hóa truyửn thống, thanh thản hồn là ng, thẳm xanh mà u thiửn. Năm 2002, chùa Quan à‚m được công nhận di tích lịch sử quốc gia.
Chiửu chậm rơi. Không gian tĩnh lặng êm đửm. Chúng tôi kính cẩn nghiêng mình trong Thượng điện trang nghiêm, thanh tịnh, tửa ánh son nâu hồng trầm ấm. Hồn tôi xôn xao trước vẻ đẹp lộng lẫy mà u thời gian của những pho tượng cổ bằng đất được sơn những lớp sơn ta nồng nà n mà u năm tháng.
Tại tiửn đường, sát tường hậu là hai ban thử bộ tượng Thánh tăng với hai trợ thủ là Diệu Nghiên, Đại Sĩ ở bên trái và Đức à”ng cùng Anan, Ca Diếp ở bên phải. Hai bên lối đi và o thiêu hương và Thượng điện là hai tượng Hộ Pháp: Khuyến Thiện và Trừng ác. Tôi ngắm ông Thiện, ông àc. Cả hai đửu đáng yêu. Mặt mũi các ông phương phi, trán cao, thân vạm vỡ, mắt nhìn phúc hậu, bao dung, má bầu ngồ ngộ, rất Việt Nam, thân mình các ông thơm mùi đất ruộng đồng bử bãi, thơm mà u sơn ta. Trần gian cần cả hai ông. Khuyến Thiện phải trừng àc. Thiếu một ông là thế giới người lộn sòng. Náo loạn. Tôi yêu cả hai ông. Những người tạc tượng xưa, cũng yêu cả hai ông. Nên hai pho tượng lộng lẫy sắc nâu hồng sáng tháng năm.
Thượng điện có sáu lớp tượng, hòa sáng một mà u son hồng thắm thiết tình quê, cao dần lên.
Lớp thứ nhất ở vị trí cao nhất, sát tường là bộ tượng Tam thế thường trụ diệu pháp thân với ba pho, tượng trưng cho ba thế hệ tinh khiết của thế giới Phật: Thích Ca Mâu Ni Phật tượng trưng cho hiện tại, Adiđà tượng trưng cho quá khứ, Di Lặc tượng trưng cho tương lai. Ba pho có kích thước giống nhau, nhử, sơn son thếp và ng, mang phong cách nghệ thuật thế kỷ XVIII.
Lớp thứ hai là tượng Adiđà - người chỉ đường cho chúng sinh đến tương lai tươi đẹp ở giữa, tượng Quan Thế à‚m và Đại thế chí đặt hai bên. Lớp thứ ba một mình pho ADiđà kích thước lớn, nghệ thuật thế kỷ XVIII. Lớp thứ tư là tượng vua cha Ngọc Hoà ng. Lớp thứ năm có tượng Quan à‚m tọa sơn ở giữa và hai nhân vật Nam Tà o, Bắc Đẩu giữ sổ sinh tử trên Thượng giới. Lớp thứ sáu đặt một tòa Cửu Long tái hiện Đức Phật ra đời với tượng Thích Ca sơ sinh. Dọc hai tường hồi Thượng điện có hệ thống Thập điện Diêm vương, mỗi bên năm pho.
Tượng chùa Quan à‚m có đủ ba loại hình: tượng Phật, tượng Mẫu, và tượng Tổ. Mỗi loại ẩn chứa nét đặc trưng riêng và bà n tay nghệ thuật tà i hoa. Hiên tại chùa còn 35 pho tượng Phật, 3 pho tượng Mẫu và bốn pho tượng tổ.
Một pho tượng khác cũng cần được tu bổ
Tôi say đắm trước ba pho Tam thế và pho Adiđà ngự trên tòa sen trong tư thế Thiửn định vững như thạch, mặt trái xoan, đầy đặn, hai mắt khép hử, tửa từ bi nhân hậu. Tượng tạc bằng đất mà hai lớp áo khép mở hững hử, lộ hình chữ Vạn ở ngực, lớp la bà o phủ ngoà i khoác qua vai tạo các đường cong mửm mại bao phủ thân người...
Tiếc không đủ thời gian để ngắm hết những pho tượng cổ đẹp mê hồn của Quan à‚m tự. Mỗi pho tượng đửu toát vẻ đẹp nhiệm mà u, được tạo tác tỉ mỉ, tinh tế, chau chuốt đến từng chi tiết, các đường chạm khắc nổi khối, chắc khửe, nét mặt hiện rõ tính cách của từng nhân vật, mà gợi vẻ thân thuộc đời thường.
Toà n bộ hệ thống tượng chùa Quan à‚m đửu được sơn thếp, tạo vẻ đẹp thâm trầm mà lộng lẫy. Sơn ta ngà y xưa nổi tiếng vùng Phú Thọ. Mỗi sản phẩm sơn bảy tám lớp sơn. Bà n tay người thợ đưa đi, quét lại, gửi vui buồn và o đó, thà nh sắc độ đậm nhạt, nhiửu lớp sắc mà u giao nhau, chìm ẩn trong nhau, tạo hồn trầm lắng, chan chứa tình sâu xa...
Riêng vẻ đẹp của những pho tượng cổ Quan à‚m tự đã hút hồn du khách, chưa nói đến kiến trúc ngôi chùa kết cấu chuôi vồ và những di vật đậm phong cách nghệ thuật dân gian, gần gũi đời thường, thân thiện lòng người.
Nhưng hiện trạng ngôi chùa sắp sập, nửn nghiêng lún, cột gỗ mọt... Ngôi chùa nghèo, không có sư, một bà vãi tuổi gần chín mươi đã cùng dân là ng sớm tối khói hương. Một hôm, sư thầy Thích Minh Đăng vử thăm chùa. Nhìn gương mặt nhà sư trẻ phúc hậu, bà nói: Nếu thầy có duyên thì sẽ vử chùa. Sau đó ít lâu, bà mất. Hai ngà y sau khi vãi mất, thầy Thích Minh Đăng vử trụ trì chùa Quan à‚m như tiửn định.
Sư Thích Minh Đăng tuổi ba mươi, từng học Phật Pháp tại Pháp, Bỉ, học cao cấp giảng sư tại thà nh phố Hồ Chí Minh, vử chùa Quan à‚m đã tổ chức sinh hoạt Phật pháp một cách bà i bản. Tìm mọi nguồn giúp đỡ tà i chính sửa chữa chùa phong quang, nghiêm trang nghi lễ. Tổ chức dân là ng học Phật pháp, tọa Thiửn, chăng đèn kết hoa đón mừng Phật đản và đèn hương sớm tối nguyện cầu. Đặc biệt sư Thích Minh Quang thu hút trẻ em sinh hoạt Câu lạc bộ Hiếu Hạnh, dạy các em biết kính lễ Phật, chăm sóc hiếu thảo với ông bà , cha mẹ qua những bà i giảng Phật pháp nhẹ nhà ng, những trò chơi gia đình Phật tử, cắm trại... Câu lạc bộ Hiếu Hạnh mang tính giáo dục cao đã thức tỉnh tình yêu thương mẹ cha nơi tâm hồn non trẻ. Các em tự là m báo tường, những câu thơ khóc mẹ trà o nước mắt: Tuổi thơ con đứng trên đê gọi mẹ/ Dưới bãi sông có tiếng mẹ ơi!
Niửm vui, niửm tin trà n trong tôi khi nhận ra sư Thích Minh Đăng đang nỗ lực mang tri thức uyên thâm của mình, xây dựng chùa Quan à‚m, xây đắp hồn người dân quê, thấm tinh thần Từ, Bi, Hỷ của Phật và xây lại văn hóa chùa là ng.
Trước nguy cơ sụp đổ của chùa Quan à‚m cổ kính sư Thích Minh Đăng vô cùng lo lắng, vun đắp, thỉnh cầu những người có tấm lòng nhân đức cùng chung tay dựng lại chùa. Chử Nhà nước cấp kinh phí thì quá lâu, e không kịp. Sư Thích Minh Đăng tha thiết nhử chúng tôi chứng giám lòng thà nh, tâm nguyện của sư và dân là ng muốn tự thỉnh cầu sự giúp đỡ của thập phương.
Chúng tôi đã chứng kiến lòng thà nh, xin Phật tử mười phương ghé thăm Quan à‚m tự, dâng kế cứu lại ngôi chùa là ng Xuân Canh cổ kính của Thăng Long- Hà Nội.
Mọi ủng hộ xin gửi vử: Thầy Thích Minh Đăng, chùa Quan à‚m thôn Xuân Canh, xã Xuân Canh, huyện Đông Anh, thà nh phố Hà Nội. ĐT: 04 3950 0353 DĐ: 0913 160 200Mail: thichminhdangph@yahoo.com.vn
.jpg "Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phát động phong trào “Học tập trên các nền tảng số”")
.png "Khơi dậy giá trị di sản bị lãng quên từ quán Đạo giáo")
.jpg "Triển khai hiệu quả mô hình chính quyền hai cấp, phục vụ người dân nhanh chóng, tận tâm")
![[Podcast] Bánh gấc Tân Lập – Sắc đỏ gìn giữ hồn quê xứ Đoài](https://nhn.1cdn.vn/thumbs/540x360/2025/07/01/podcast-am-thuc-ha-thanh.jpg "[Podcast] Bánh gấc Tân Lập – Sắc đỏ gìn giữ hồn quê xứ Đoài")
.jpg "Kỳ họp thứ Nhất HĐND phường Ba Đình")
