Châu Nương Phu nhân

GS. Bùi Văn Nguyên| 10/06/2020 17:28

(Thành hoàng làng Giảng Võ, phường Giảng Võ, quận Ba Đình, TP. Hà Nội)

Châu Nương Phu nhân
Đình Giảng Võ, phường Giảng Võ, quận Đống Đa, TP. Hà Nội.
Châu Nương họ Lý, xưa ở ven hồ phía Giảng Võ ngày nay, có công bảo vệ kho tàng chống giặc thời vua Nhân Tông nên được nhân dân lập đền thờ, cha của nàng là Lý Quỳnh, vốn người làng Cổ Pháp (Bắc Ninh), làm chức Điển bộ binh lương, tức coi kho tàng quân đội (ở Thăng Long). Năm ông ngoài 60 tuổi, lấy người thiếp ở Giảng Võ và sinh ra nàng, đặt tên là Châu Nương. Lúc nhỏ, Châu Nương học chữ Hán với một ông thầy ở phường Bích Câu, đến năm 18 tuổi thì cha mất. Nàng đẹp và hay chữ có tiếng lúc bấy giờ. Thời đó, có vị quan họ Trần, tước Thái Bảo, làm Đốc bộ ở Hoan Châu (Nghệ Tĩnh), ghé qua Thăng Long, nghe tiếng bèn xin cưới làm thiếp, năm đó nàng 22 tuổi. 

Gặp lúc quân Mông - Nguyên từ phía Chiêm Thành tràn sang cướp phá Hoan Châu, Thái Bảo phải ra đèo ngang chống giặc, giao cho Châu Nương ở lại chỉ huy quân sĩ bảo vệ kho tàng. Quân giặc lúc ấy rất mạnh, Thái Bảo phải rút về Diễn Châu củng cố và bổ sung đội ngũ. Thành Hoan Châu (thời đó ở vùng Rú Thành, thuộc huyện Hưng Nguyên hiện nay) bị giặc vây riết, tình hình rất nguy nan. Châu Nương rất bình tĩnh, gan dạ, không hề nao núng, giúp chồng bảo vệ thành Diễn Châu, làm một hậu phương vững chắc, do đó Thái Bảo có điều kiện chuẩn bị phản công. Quả nhiên, được ít lâu, Thái Bảo tập kích giặc, từ ngoài đánh vào, từ trong đánh ra, khiến giặc phải rút chạy về phía đèo Ngang thuộc châu Bố Chính (Quảng Bình hiện nay).

Được tin Thái Bảo thắng trận, vua Trần triệu cả hai vợ chồng về kinh đô khen thưởng và giao cho hai vợ chồng nhiệm vụ ở lại tham gia bảo vệ kinh đô, đề phòng giặc báo thù. Thái Bảo được giao chức Tiền quân dực thánh, bảo vệ nhà vua, và Châu Nương được giao nhiệm vụ coi kho phủ Phụng Thiên, tức kinh đô Thăng Long. Quả nhiên, giặc Nguyên - Mông quay sang báo thù, đốt phá kinh thành. Thế giặc quá mạnh. Triều đình phải rút ra khỏi kinh đô để bảo toàn lực lượng. Thái Bảo được giao bảo vệ mặt trận phía sông Thao, rồi tử trận ở đó. Châu Nương nghe tin chồng mất khóc lóc thảm thiết, ngửa mặt lên trời than rằng: “Trời sinh ta là gái, nhưng ta nguyện vì dân, vì nước, dù thịt nát xương tan, mong được tiếng thơm muôn đời”. 

Sau đó, lâm vào thế không thể cản giặc được nữa, phu nhân cho phân tán cất giấu của cải được chừng nào hay chừng ấy, rồi vào kho lấy khăn hồng thắt cổ tự vẫn. Nhân dân rất cảm phục khí tiết của phu nhân, tin rằng phu nhân không chết, đã hóa phép về trời, tấm khăn hồng bay về làng Giảng Võ, nơi sinh của phu nhân. Khi quân giặc vào kho lùng sục, thấy kho trống trải, chỉ có con rắn lớn hung dữ lao ra, nên chúng phải bỏ đi, người đời nói đó là hồn của phu nhân nhập vào rắn thần. 

Sau khi quân giặc bị dẹp tan, Thượng hoàng Thánh Tông và vua Nhân Tông về kinh đô, nghe tin Châu Nương tử tiết, bèn phong là “Quản Chưởng Quốc Khố Công Chúa”, và sức cho làng Giảng Võ (xưa là Võ Trại) và các làng ở Diễn Châu xưa (Nay thuộc Diễn Châu, Yên Thành, Quỳnh Lưu) tất cả 22 nơi lập miếu thờ, riêng miếu nơi kho ở Giảng Võ là miếu chính. 

Tại đình làng Giảng Võ hiện nay, còn đôi câu đối ghi lại sự tích đó. 

Tài chính túc sung quân, khổn nội mệnh văn thiên 
tử chiếu;
Âm mưu năng thoái lỗ, 
quốc trung danh chấn nữ thần quyền.

Dịch nghĩa:

Của cải đủ nuôi quân, 
khăn yếm ra tay vân 
chiếu chỉ;
Hồn thiêng còn đuổi giặc, non sông vang dậy tiếng 
công nương.

Đình Giảng Võ có 11 đạo sắc của các triều đại phong thần cho bà Chúa Kho, đạo sớm nhất đề năm Cảnh Hưng thứ 44 (1783); đạo muộn nhất đề năm Khải Định thứ 9 (1925), và một bản chức văn bằng chữ Hán Nôm ca ngợi công tích bà.

Đình Giảng Võ đã được công nhận là Di tích Lịch sử văn hóa cấp Quốc gia.
(0) Bình luận
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Giá trị văn hóa bền vững của nền văn học cách mạng Việt Nam 1945 - 2025
    Vai trò to lớn và quyết định của Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh trong sự nghiệp sáng lập nền văn học cách mạng Việt Nam đã được khẳng định nhất quán. Người là kiến trúc sư vĩ đại của nền văn học cách mạng Việt Nam có bề dày truyền thống tính từ những năm 20 thế kỷ XX, với những sáng tác văn xuôi bằng tiếng Pháp (xuất bản ở Pháp), đặt nền móng cho nền văn học cách mạng (về sau được tập hợp trong tác phẩm “Nguyễn Ái Quốc: Truyện và ký”, Phạm Huy Thông dịch và giới thiệu, NXB Văn học, 1974).
  • Trào dâng niềm tự hào về mùa Thu lịch sử qua mẫu tranh tuyên truyền 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9
    17 mẫu tranh cổ động tuyên truyền kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025) được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phê duyệt đã gửi trao nhiều thông điệp và lan tỏa giá trị lịch sử, khơi dậy lòng tự hào dân tộc trong những ngày mùa Thu lịch sử của đất nước.
  • Hà Nội có thêm 9 di sản được ghi danh Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
    Sáng 18/8, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổ chức Hội nghị hướng dẫn tổ chức Lễ công bố quyết định ghi danh di sản văn hóa phi vật thể vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; định hướng công tác bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể sau ghi danh.
  • Chính thức khởi công dự án Thành phố Thông minh Bắc Hà Nội
    Sáng 19/8, công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Thành phố Thông minh Bắc Hà Nội, liên doanh giữa Tập đoàn BRG (Việt Nam) và Tập đoàn Sumitomo (Nhật Bản) đã chính thức khởi công dự án Thành phố Thông minh Bắc Hà Nội tại xã Vĩnh Thanh, Hà Nội, một trong 80 dự án trọng điểm được lựa chọn đồng loạt khánh thành và khởi công trên cả nước để chào mừng Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9.
  • Hà Nội bố trí trụ sở xã, phường, trường học làm nơi đỗ xe phục vụ lễ diễu binh, diễu hành
    Theo yêu cầu của UBND TP Hà Nội, các địa phương sẽ bố trí nhiều điểm đỗ xe công cộng, bao gồm cả trụ sở cơ quan và trường học, để thuận tiện cho người dân tham gia Lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9.
Đừng bỏ lỡ
  • Hà Nội rực rỡ cờ hoa – Tự hào 80 năm mùa Thu cách mạng
    Tháng Tám lịch sử lại về, mang theo ký ức hào hùng của dân tộc. Tròn 80 năm kể từ Cách mạng tháng Tám 1945, Hà Nội hôm nay khoác lên mình chiếc áo rực rỡ trong những ngày chuẩn bị cho Quốc khánh 2/9. Trên từng góc phố, nẻo đường, Thủ đô vừa cổ kính vừa hiện đại như sống lại khí thế mùa Thu cách mạng, đồng thời thể hiện khát vọng vươn lên của đất nước trong kỷ nguyên mới.
  • Kiện toàn Ban Chỉ đạo xây dựng, bảo tồn và phát huy giá trị khu di tích chùa Hương
    UBND Thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định số 4248/QĐ-UBND ngày 14/8/2025 về kiện toàn Ban Chỉ đạo xây dựng, hoàn thiện Đề án đổi mới mô hình tổ chức, phương thức quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị khu di tích quốc gia đặc biệt lịch sử và danh lam thắng cảnh quần thể Hương Sơn (chùa Hương), thành phố Hà Nội.
  • Phát triển phường Từ Liêm thành đô thị văn minh tiêu biểu từ giá trị văn hóa truyền thống
    Sáng 19/8, Đảng bộ phường Từ Liêm (Hà Nội) đã long trọng tổ chức Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Từ Liêm lần thứ I nhiệm kỳ 2025 - 2030 với tinh thần “Đoàn kết – Dân chủ - Kỷ cương – Đột phá – Phát triển”.
  • Khám phá 54 sắc màu văn hóa trong "Chung một ngôi nhà"
    Nhân kỷ niệm 80 năm Quốc khánh (2/9/1945 – 2/9/2025), Nhà xuất bản Kim Đồng giới thiệu ấn phẩm đặc biệt “Chung một ngôi nhà – Atlas 54 dân tộc Việt Nam” do tác giả Võ Thị Mai Chi biên soạn, họa sĩ Hồ Quốc Cường minh họa. Cuốn sách mang đến cho độc giả cái nhìn sinh động về văn hóa và đời sống tinh thần phong phú của 54 dân tộc, đồng thời là hành trang tinh thần giúp thế hệ trẻ gìn giữ bản sắc, nuôi dưỡng tình yêu quê hương và tự tin hội nhập quốc tế.
  • [Infographic] Lộ trình của các khối diễu binh, diễu hành dịp Quốc khánh 2/9
    Sáng 2/9, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, (Hà Nội) sẽ long trọng diễn ra Lễ diễu binh, diễu hành kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, bắt đầu từ 6h30 và kết thúc lúc 10h. Dự kiến, sau khi đi qua lễ đài tại Quảng trường Ba Đình, các khối diễu binh, diễu hành sẽ chia làm 7 hướng, đi qua các tuyến phố trung tâm Thành phố Hà Nội.
  • Chương trình nghệ thuật đặc biệt Kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh
    Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 2937/QÐ-BVHTTDL phê duyệt Kịch bản “Chương trình nghệ thuật đặc biệt Kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (02/9/1945 - 02/9/2025)”.
  • Phường Hai Bà Trưng phát triển kinh tế gắn với phát huy giá trị văn hóa, di tích lịch sử
    Sáng 18/8, Đảng bộ phường Hai Bà Trưng tổ chức Đại hội đại biểu lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 với sự tham dự của 226 đại biểu đại diện cho 6.323 đảng viên trong toàn Đảng bộ phường.
  • Gắn biển công trình ngôi nhà 48 Hàng Ngang
    Sáng 18/8, tại di tích lịch sử 48 Hàng Ngang (phường Hoàn Kiếm), Thành ủy - HĐND - UBND - Ủy ban MTTQ Việt Nam Thành phố Hà Nội đã tổ chức lễ gắn biển công trình và trưng bày triển lãm.
  • Tổ chức Hội nghị Tuyển sinh và đào tạo văn hóa nghệ thuật, thể dục thể thao và du lịch năm học 2025-2026
    Hội nghị còn nhằm triển khai các định hướng, chủ trương mới nhằm đổi mới, nâng cao chất lượng đào tạo phù hợp với bối cảnh chuyển đổi số và cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; Đánh giá kết quả triển khai thực hiện các Đề án đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt...
  • Lễ công bố Di sản Thế giới Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc
    Tối 17/8, tại Khu Di tích lịch sử và danh thắng Yên Tử, tỉnh Quảng Ninh, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã tham dự lễ công bố giá trị nổi bật toàn cầu của Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử-Vĩnh Nghiêm-Côn Sơn, Kiếp Bạc.
Châu Nương Phu nhân
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO