1. Khi đến bản là ng
Trên đường và o nhà người Hà Nhì, khi thấy một cánh cổng chà o dựng tạm phía trên buộc tua tủa những dao gỗ, kiếm gỗ, đầu cánh gà ... đó là lúc rong là ng đang tổ chức lễ cúng xua đuổi tà ma.
Tương tự như vậy hà ng năm các nghi lễ chung cúng thần là ng, xua đuổi ma ác của đồng bà o Tà y, thái, Giáy, Là o, Bố y, Xá Phó... thường được tổ chức và o tháng 2 hoặc tháng 6, tháng 7 âm lịch. Khi cúng đồng bà o đặt các dấu hiệu kiêng kửµ cấm người lạ và o là ng như buộc chùm lá xanh ở cột cao trên đường và o là ng hoặc đan phên mắt cáo, buộc và o đó xương hà m lợn, trâu, bò. Cả là ng không ai đi là m, không cho người lạ và o là ng. Nếu người lạ vô tình gồng gánh, đội nón, che ô, đeo gùi, ba lô... và o là ng sẽ bị phạt bằng cách nộp đủ số lễ vật để là m lại lễ cúng là ng. Trường hợp có việc khẩn cấp, muốn và o là ng ngay, khách lạ phải bử mũ, ba lô, gồng gánh ... tất cả đồ đạc đửu phải xách tay. Như vậy mới mong được giảm hoặc miễn phạt.
Mỗi là ng đồng bà o các dân tộc ở Là o Cai đửu có khu rừng cấm, thử thế lực siêu nhiên. Nơi thử cúng có thể ở gốc cây to, hòn đá lớn ở trong rừng. Rừng cấm là khu rừng chung của cả là ng. Mọi người tự nguyện bảo vệ rừng, không ai được tự tiện chặt phá, phóng uế, trai gái không được phép đến nơi đó tâm tình.
2. Khi và o thăm nhà
Trước khi và o thăm nhà đồng bà o các dân tộc, du khách cần quan sát kử¹, nếu thấy ở trước cửa nhà , ở đầu cầu thang cắm hoặc treo một cà nh lá xanh, một cà nh gai hoặc cắm một tấm phên đan hình mắt cáo... Đó là những dấu hiệu kiêng cấm, gia đình không muốn người lạ và o nhà .
Nhà người Hà Nhì Đen có hai lớp cửa, khách xa tới chỉ nên và o cửa thứ nhất. Nếu muốn và o cửa thứ hai thì phải được gia đình chủ đồng ý.
Nhà người Thái có đầu cầu thang, phụ nữ chỉ được lên cầu thang có sân phải ( bên trái), không được lên cầu thang bên phải.
Ở vị trí quan trọng nhất trong nhà (vách nhà ở gian giữa hoặc góc đầu nhà sà n, là nơi thử tổ tiên. Trang trí nơi thử tổ tiên mỗi dân tộc có khác nhau, nhưng đửu chung một quan niệm : Nơi thử tổ tiên là chốn linh thiêng nhất . Khách không dược đặt mũ, nón, tư trang và đồ dùng khác ở nơi đó, không được sử tay lên các đồ thử cúng . Khi ngồi không được quay lưng và o nơi thử. ở vùng người Thái Đen, phụ nữ không được đến gian đầu ngồi nhà sà n- nơi thử tổ tiên.
Bếp lửa vừa là nơi nấu nướng vừa là nơi tiếp khách của đồng bà o các dân tộc, đồng thời là nơi thiêng liêng thử vua bếp, thần lửa. Do đó có nhiửu kiêng kị liên quan đến bếp lửa, ngồi cạnh bếp lửa sưởi không đặt chân lên hoặc là m xê địch hòn đá kê là m kiửng , vì theo quan niện của một số dân tộc thì các hòn đá nà y là nơi trú ngụ của thần lửa . Khi đun nấu đồng bà o Tà y, Thái, Nùng, Giáy, Bố Y, Là o, Lự... đửu chú ý đặt quay ninh, chảo, nồi lên bếp không được để hai quay nồi , chảo theo hương cây xà ngang (vì đó là hướng nằm của người chết) mà phải đặt theo hướng đòn nóc nhà . ở vùng đồng bà o Mông, Dao, Hà Nhì.... khi đưa củi và o bếp, không đưa ngọn và o trước, vì quan niện sợ con gái gia chủ sau nà y sẽ sinh ngược. Khi ngồi gần bếp , du khách không quay lưng và giẫm chân và o bếp.
Trong ngôi nhà đồng bà o các dân tộc cửa và cây cột chính cũng là vị trí linh thiêng thử thần cửa, thần cột cái. Vì vậy không nên ngồi bậu cửa hoặc treo mũ nón và tựa lưng và o cột cái.
Ở vùng người Thái, Tà y, Kháng, La Ha, Phú Lá kiêng không đem lá xanh, cà nh cây xanh, rau xanh và o cửa chính.
Đồng bà o kiêng không huýt sáo ở trong nhà , vì nó là tín hiệu gọi ma tà , bão giông.
3. Giao tiếp sinh hoạt
Chà o hửi: Khi đến nhà , đi đường, khách cần chủ động chà o hửi bằng thái độ chân thà nh, nụ cười thật thà sẽ xoá đi mặc cảm bất đồng ngôn ngữ. Khi chia tay có thể bắt tay, không cần nói lời tạm biệt, hẹn gặp lại nhưng luôn nở nụ cười. Không xoa tay lên đầu trẻ em người Mông, Dao, vì theo quan niện của họ, hồn người trú ngụ ở đầu, người lạ sử và o , hồn hoảng sợ bử trốn ,là m cho trrẻ hay bị ốm đau.
Khi ăn uống: Mỗi dân tộc có quan niện khác nhau vử vị trí chỗ ngồi , vì vậy cần lưu ý không ngồi và o một số vị trí đặc biệt như: ở vùng người Giáy, Dao phía dãy ghế ở gần bà n thử dà nh riêng cho người cao tuổi nhất, khách quý nhát. Đồng bà o Mông khi bố mẹ mất, vị trí đầu bà n (gần bà n thử) luôn bử trống với ý niệm nơi đó già nh cho hồn bố mẹ. Người Thái, Tà y, Mường nơi giáp cửa sổ gia chủ đặt hai chén con có ý già nh cho tổ tiên vử tiếp khách, khách không ngồi ở vị trí đó.
Trước khi ăn uống cần kiên trì nghe gia chủ tién hà nh các nghi lễ mời tổ tiên, chúc tụng các điửu tốt là nh. Khách không rót rượu trước, không gắp thức ăn trước, khi dùng xong tuyệt đối không úp chén, úp bát xuống mâm.
Khi ngủ: Mỗi căn nhà của đồng bà o dân tộc ở Là o Cai đửu có chỗ ngủ dà nh riêng cho khách, nên cần tuân theo sự bố trí của gia chủ, không nằm để chân vử phía bà n thử. ở một số vùng người Mông, Dao,Thái, La Ha, Kháng kiêng không mắc mà n mà u trắng trong nhà .
.jpg "Hà Nội lọt top 10 thành phố châu Á có đồ ăn đường phố ngon nhất")
