Đình Thượng Mạo (quận Hà Đông)

Theo các cụ già trong làng kể lại, đình Thượng Mạo nguyên là một thảo am nhỏ, đến thế kỷ XVIII được làm quy mô to lớn như ngày nay. Trên câu đầu có ghi niên đại khởi dựng là năm Cảnh Hưng 24 (1763), đến năm Gia Long 15 (1816) được trùng tu lớn. Như vậy, kiến trúc của ngôi đình mang dấu ấn của thời Lê - Nguyễn. Nhìn tổng thể, mặt bằng kiến trúc của ngôi đình có kết cấu theo kiểu chữ “đinh” bao gồm các hạng mục Phương đình, Tả hữu mạc, Đại bái và Hậu cung. Phương đình là ngôi nhà khối vuông, kích thước 7,3m x 7,3m có 4 cột chính bằng gỗ cao 4,2m, đường kính 0,3m. Xung quanh là 12 cột quân. Kiến trúc gồm các bộ vì góc làm theo kiểu “chồng rường”. Các bức cốn chạm rồng, phượng, chữ triện, hoa chanh, quả đào... Trên bờ nóc, bờ dải đắp lưỡng long chầu nguyệt dáng vóc to, khoẻ mang phong cách thế kỷ XIX.

Đại bái là hạng mục kiến trúc chính của đình. Đây là ngôi nhà ngang có chiều dài 10m, được chia làm 3 gian hai chái, các bộ vì làm theo kiểu thức “chồng rường”. Trên các bộ vì còn bảo tồn được 16 bức cốn. Những bức cốn ở vì gian giữa được chạm tích tứ linh, các bức cốn ở vì gian bên chạm tích tứ quý, xung quanh chạm triền tầu lá dắt.

Trong đình còn bảo lưu nhiều di vật quý như hương án chạm tứ linh, 4 tượng phỗng có niên đại thế kỷ XVIII, long ngai thế kỷ XVIII, choé sứ men lam thời Thanh, 2 lọ lục bình và nhiều đồ thờ có nghệ thuật điêu khắc thời Nguyễn.

Đình Thượng Mạo thờ thành hoàng là ông Ban Táp, người có công đánh giặc nhà Lương từ phương Bắc sang xâm lược nước ta. Theo sự tích, thời đó Ban Táp đã về trang Thượng Mạo lập đồn luỹ chống giặc, thắng trận ông từ triều đình về đây ban phát cho dân làng 5 giỏ vàng để mua ruộng và dựng hành cung. Sau khi ông hoá, dân làng Thượng Mạo tôn vinh làm thành hoàng làng.

Đình Thượng Mạo đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1986./.