Chùa Tứ Kỳ (quận Hoàng Mai)

Căn cứ bài văn khắc trên tấm bia hậu niên hiệu Chính Hoà 8 (1687) tháng 2 và các di vật hiện còn tại chùa cho thấy chùa có từ trước đó và đến năm 1687 được tu sửa lớn. Đặc biệt, cuối những năm 2000, chùa được xây dựng lại với quy mô bề thế, khang trang. Hiện nay di tích còn nhiều hạng mục kiến trúc mang dấu ấn kết quả của lần trùng tu vào cuối thời Nguyễn và đợt tu bổ lớn những năm cuối thế kỷ XX. Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chùa là một cơ sở hoạt động bí mật của Đảng, chính quyền huyện Thanh Trì và xã Hoàng Liệt. Chùa có nhiều đóng góp tích cực cho kháng chiến nên sư cụ Thích Đàm Dần trụ trì chùa đã được Chính phủ tặng thưởng Huy chương Kháng chiến.

Chùa Tứ Kỳ được xây dựng trên một khu đất cao, rộng thoáng gần đường Quốc lộ 1A. Các công trình kiến trúc được bố cục hài hoà gồm: chùa chính kết cấu chữ “đinh” (Tiền đường và Thượng điện), cổng Tam quan, nhà thờ Tổ, thờ Mẫu, nhà khách. Chùa được xây dựng lại với cấu trúc kết hợp truyền thống và hiện đại, tạo cảnh quan bề thế, trang trọng.

Tam quan xây hai tầng, mái chồng diêm nhìn ra Quốc lộ 1A, qua Tam quan là hai nhà bia xây kiểu nhà Phương đình có mái chồng diêm, trong mỗi nhà dựng một tấm bia đá đặt trên lưng rùa.

Toà Tiền đường 5 gian, 2 dĩ xây kiểu tường hồi bít đốc, tay ngai, mái lợp ngói ta, có 6 bộ vì kèo đỡ mái kết cấu kiểu “thượng chồng rường giá chiêng”, mái phân “thượng tứ - hạ tứ”, nền nhà lát gạch. Thượng điện một gian một đầu nối với gian giữa Tiền đường, với bộ vì kết cấu kiểu “thượng chồng rường giá chiêng”, mái lợp ngói ta, nền lát gạch vuông. Nhà thờ Tổ được tu sửa lại vào năm 1993, xây kiểu tường hồi bít đốc, kiến trúc đơn giản bằng vật liệu mới. Nhà Mẫu gồm 5 gian, mái lợp ngói.

Nhà Mẫu hiện còn ban thờ pho tượng mà nhiều nhà khoa học đoán định là tượng Chánh vương Phủ thị nội cung tần họ Nguyễn tên Diệu Tâm. Bàn thờ chính có tượng Thánh Mẫu, ngũ vị tôn ông, Thánh Trần, quan Hoàng. Chùa Tứ Kỳ hiện còn lưu giữ bộ sưu tập di vật quý như: bộ tượng tròn 22 pho được phủ sơn thếp mang phong cách nghệ thuật thế ) XIX; một tấm bia hậu niên hiệu Chính Hoà 8 (1687); một quả chuông đồng niên hiệu Thiệu Trị I (1841).

Chùa Tứ Kỳ đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1995./.

Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02