Đây là một hoạt động trong chương trình hợp tác “Trường học an toàn và chất lượng cho trẻ” giữa Quỹ Trẻ em và Gia đình Đài Loan (TFCF), Tổ chức ActionAid Quốc tế tại Việt Nam (AAV) và Quỹ Hỗ trợ chương trình, dự án an sinh xã hội Việt Nam (AFV).
Chương trình kéo dài từ năm 2019 – 2025, hỗ trợ học sinh tiểu học trên địa bàn quận Sóc Sơn, TP Hà Nội và quận Bình Tân, TP Hồ Chí Minh về các chủ đề: Xây dựng trường học an toàn và hoà nhập, nâng cao sức khoẻ tâm lý học đường, phòng chống các bệnh do nguồn nước, cải thiện chất lượng cơ sở vật chất phục vụ giáo dục. Qua các nội dung trên sẽ thúc đẩy sự phát triển toàn diện của trẻ, đặc biệt là trẻ ở khu vực nghèo và cận nghèo đô thị.
Tại Hội thảo, ba trong những kết quả nghiên cứu rất đáng chú ý đã được đưa ra liên quan đến vấn đề tâm lý của học sinh tiểu học, đó là: Gần 50% trẻ cho rằng cha mẹ khắt khe và áp lực học tập là hai tác nhân chính ảnh hưởng đến sức khoẻ tâm thần của các em. Trong khi đó, gần 80% phụ huynh và hơn 90% giáo viên đánh giá nguyên nhân của phần lớn vấn đề tâm lý trong trẻ là do trẻ tiếp cận công nghệ hiện đại sớm và hành vi nghiện sử dụng internet ở trẻ. Đáng ngạc nhiên, gần 25% giáo viên lý giải vấn đề sức khỏe tâm thần bắt nguồn ở trẻ từ thế lực siêu nhiên, huyền bí như ma quỷ, trời phật, lời nguyền rủa…
Chia sẻ của nhóm nghiên cứu cho thấy, đối tượng khảo sát chủ đề này là học sinh tại 6 trường tiểu học trên địa bàn huyện Sóc Sơn, TP Hà Nội và quận Bình Tân, TP Hồ Chí Minh. Nhóm đã rất nỗ lực thực hiện công tác khảo sát trong thời điểm dịch Covid- 19 đang bùng phát mạnh mẽ; việc khảo sát được thực hiện chủ yếu với học sinh từ lớp 3 lớp 5 thông qua hình thức online.
Phiên thảo luận tại hội thảo về vấn đề xây dựng phòng tham vấn tâm lý học đường cũng thu được nhiều ý kiến của cha mẹ, giáo viên và chính các em học sinh. Bày tỏ mong muốn về phòng tâm lý học đường trong trường học, các em mong muốn phòng có không gian rộng thoáng, được trang trí đẹp mắt, thân thiện, có hoa, có nhạc, có nhiều thiết bị tiện ích. Và hơn cả là thầy/cô phụ trách phòng tâm lý phải tôn trọng, yêu thương, nhẹ nhàng, thân thiện với các em; quan trọng nhất là giữ bí mật những câu chuyện các em kể lại.
Tổng hợp ý kiến đóng góp, thảo luận tại hội thảo cho thấy cần hợp lực thúc đẩy nhận thức và hành động mạnh mẽ hơn giữa gia đình, nhà trường và chính phủ trong bối cảnh hậu đại dịch đề phần nào chia sẻ, giải quyết những vấn đề về sức khỏe tâm thần của các em.
Hội thảo đã mở ra cơ hội cho các bên liên quan nhìn thẳng vào vấn đề sức khoẻ tâm thần cùng những khó khăn trong việc giải quyết vấn đề này giữa học sinh, phụ huynh và nhà trường. Các đại biểu cũng đưa ra nhiều khuyến nghị ở tất cả các cấp, đồng thời đề xuất kế hoạch hành động thí điểm nhằm giúp trẻ, đặc biệt là các em cấp tiểu học tiếp cận với chăm sóc sức khoẻ tâm thần- một chủ đề còn chưa được quan tâm thoả đáng trong xã hội hiện nay.
Bà Hoàng Phương Thảo, Trưởng Đại diện ActionAid Quốc tế tại Việt Nam, một trong ba đơn vị tài trợ và thực hiện nghiên cứu chia sẻ: “Cùng với Nghị định 80 của Chính Phủ về xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng, chống bạo lực học đường, Bộ GD&ĐT đã ban hành Thông tư 31/2017/TT-BGDĐT hướng dẫn thực hiện công tác tư vấn tâm lý dành cho học sinh tại trường phổ thông và Thông tư 33/2018/TT-BGDĐT về hướng dẫn công tác xã hội trong trường học. Mới đây nhất, Quyết định số 1442/QĐ-BGDĐT ngày 1/6/2022 ban hành Chương trình giáo dục sức khỏe tâm thần cho trẻ em, học sinh giai đoạn 2022-2025 của ngành giáo dục đã nhấn mạnh cần xây dựng và triển khai thí điểm, nhân rộng các mô hình nâng cao sức khỏe tâm thần trong trường học. Tuy nhiên, đến nay vẫn còn khoảng 70% trường học trong cả nước không có phòng tham vấn tâm lý học đường đạt chuẩn, khiến các em thiếu đi sự hỗ trợ kịp thời và phù hợp.”
Theo bà Hoàng Phương Thảo, lứa tuổi thanh thiếu niên (10-19 tuổi) là giai đoạn quan trọng của cuộc đời. Vì vậy giải quyết thành công những khó khăn về phát triển, học tập và xã hội trong giai đoạn này sẽ giúp trẻ hướng tới một cuộc sống lành mạnh, tích cực và thành công trong cuộc sống. Khi các vấn đề sức khỏe tâm thần mới khởi phát mà không được điều trị, những vấn đề này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển, kết quả học tập và tiềm năng của trẻ trong cuộc sống. Sự kém hiểu biết về các vấn đề sức khỏe tâm thần, sự kỳ thị của xã hội, các dịch vụ và nguồn lực hạn chế về sức khỏe tâm thần góp phần khiến cho hầu hết những trẻ này không được điều trị hoặc hỗ trợ….”.
Bà Hoàng Phương Thảo cho biết thêm: "Trường học là một trong những môi trường tâm lý xã hội quan trọng nhất của thanh thiếu niên, cung cấp các yếu tố nguy cơ về sức khỏe tâm thần, các yếu tố bảo vệ và cơ hội để nâng cao, hỗ trợ sức khỏe tâm thần. Các dịch vụ sức khỏe tâm thần tại trường học là rất quan trọng trong việc hỗ trợ sức khỏe tâm thần của học sinh lứa tuổi vị thành niên và giải quyết các yếu tố nguy cơ liên quan đến sức khỏe tâm thần ở trường học...".
