Chùa Quế Dương (huyện Hoài Đức)
Chùa Quế Dương hiện nay tọa lạc tại xã Cát Quế, huyện Hoài Đức, Hà Nội.
Chùa Quế Dương có tên chữ là Vĩnh Phúc tự, là một trong hai ngôi chùa của thôn Quế Dương. Nhân dân địa phương thường gọi ngôi chùa này là chùa Hạ (hay chùa Vắng).
Chùa ở ngay sát chân đê sông Đáy, quay hướng nam, phía trước là vườn bãi, sân gạch, phía sau là khu Tam bảo. Cạnh chùa có tấm bia khối có mái long đình dựng trên đế 3 cấp cao trên 2m.
Kiến trúc chùa kết cấu theo kiểu chữ “công”. Tiền đường 5 gian 2 chái, bốn mái xoè thấp xuống 4 phía tạo các hoa đao ở góc mái. Hiện chùa được nối sâu thêm vào rộng khoảng 1m với phương pháp ghép các kẻ đè lên đầu kẻ cũ và có thêm một hiên. Cấu trúc các vì phần trên là con rường, phần dưới là kẻ. Đặc biệt ở vì nóc toà Thiêu hương được chạm rồng với các đạo mác có niên đại đầu thế kỷ XVIII. Sau Thiêu hương là Thượng điện 1 gian 2 chái 4 mái đao cong dựng trên nền cao mang phong cách thời Mạc.
Ở Tiền đường, ngoài các bộ tượng Hộ pháp, Đức ông và Thánh hiền còn có 3 pho tượng Thánh mẫu và 3 pho tượng hậu bằng đá nhỏ trong toà Thiêu hương. Cũng tại đây có đặt các pho Thích Ca sơn sinh, 4 vị Bồ tát, Ngọc hoàng, Nam Tào, Bắc Đẩu. Hai bên sườn, ngoài các pho Giám trai và Thổ địa còn có bộ Thập điện diêm vương. Những tượng này đều được tạo tác thời Nguyễn. Thượng điện là nơi bài trí những pho tượng có niên đại cổ hơn, đó là bộ Tam Thế, Tuyết Sơn, Di Lặc. Hàng dưới cùng là bộ Di Đà Tam tôn có niên đại thế kỷ XVII. Ngoài ra, ở hai chái còn một số tượng hậu có niên đại thế kỷ XVII.
Tại Tiền đường có đặt tấm bia Vĩnh Phúc tự bị có niên hiệu Đức Long thứ 6 (1634), trên trán bia có trang trí rồng, mặt trời và dây leo. Tấm bia này ghi về việc trùng tu ngôi chùa. Tiếp theo là bệ gạch xây có sử dụng lại nhiều mảng chạm đất nung hình rồng, mây, hoa lá có niên đại tương tự như ở tấm bia. Ở một số hạng mục trong chùa còn lưu giữ được những mảng chạm gỗ, bệ đá hoa sen thời Trần và những hiện vật có niên đại trải dài từ thế kỷ XVII tới nay.
Chùa Quế Dương đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1997./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02