Chùa Phương Viên (huyện Hoài Đức)

Chùa Phương Viên có tên chữ là Thích Ca tự. Nhân dân địa phương thường gọi là chùa Thượng để phân biệt với chùa Giữa ở cùng thôn. Phương Viên có tên nôm là làng Vạng. Trước cách mạng có tên là Hưởng Bảng thuộc tổng Đắc Sở, huyện Đan Phượng, phủ Quốc Oai.

Chùa ở ven đê đầu làng theo hướng đông bắc. Tam quan ngoại ở ngay chân đê, xây gạch 3 tầng thu nhỏ theo hình tháp, góc các tầng mái đều có đầu đao, các mái đắp bằng vôi vữa. Từ Tam quan ngoại vào chùa chính theo một đường dẫn tới Tam quan nội tu sửa năm 1945 dưới những bóng cây đại thụ ngọc lan. Năm 1947, chùa bị thực dân Pháp đốt phá, năm 1953 nhân dân đã tu sửa để ngôi chùa có diện mạo như ngày nay.

Toà Tiền đường và Thượng điện kết cấu theo kiểu chữ “đinh”, là một ngôi nhà vuông 2 tầng 8 mái có các hoa đạo cong ở góc, bộ vì có 4 cột cái và 12 cột quân gắn với nhau bằng những rường, xà và bẩy. Trên đó trang trí những hình chạm trổ rồng với những đạo mác nghệ thuật thế cuối kỷ XVII đầu thế kỷ XVIII. Trên gác còn treo quả chuông ghi dòng chữ: “Thích Ca tự chung” đúc vào tháng chạp năm Đinh Tỵ, niên hiệu Cảnh Thịnh thứ 5 (1797).

Thích Ca là tên của đức Phật thế tôn. Xưa kia, nền chùa nằm trên gò đất hình con rùa, gồm một am vòm cuốn và dựng nên ngôi chùa lá để thờ. Sau xây khám thờ trên bệ ở gian thứ 2 của toà Tiền đường. Trong chùa có 12 pho tượng, được bài trí thành một Phật điện thành nhiều lớp. Trên cùng là 3 pho Tam thế thếp vàng toàn thân, ngồi thiền định trên toà sen, tay phải giở bông hoa sen, là pho tượng lớn nhất trong chùa. Tiếp theo là pho Quan Âm chuẩn đề bằng đồng nặng khoảng 200kg, đúc giữa thế kỷ XIX. Pho tượng này, ngoài đôi tay chính kết ân tam muội đặt trong lòng còn các đội tay khác toả ra từ hai bên sườn, mỗi tay cầm một báu vật. Pho tiếp theo cũng là Quan Âm chuẩn đề bằng đồng với 6 đôi tay. Ngoài ra, còn có các pho Ngọc Hoàng, Nam Tào, Bắc Đẩu, Thích Ca sơ sinh và toà Cửu long. Tại Tiền đường còn có các pho Đức Ông và Thánh Tăng được bài trí trang nghiêm nhưng gần gũi với đời sống dân dã.

Chùa Phương Viên đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1997./.

Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02