Chùa Phương Bảng (huyện Hoài Đức)

Chùa Phương Bảng có tên chữ là Hưng Long tự, Phương Bản trước kia thuộc tổng Đắc Sở, huyện Đan Phượng, phủ Quốc Oai, trấn Sơn Tây tên nôm là làng Ngòi. Điều đặc biệt ở ngôi chùa này là gác chuông lại được đặt ở sau chùa. Gác chuông này xây theo kiểu vòm cuốn, mỗi cạnh 2,1m, phía trên treo quả chuông đúc năm Cảnh Thịnh thứ 1 (1793). Tiền đường gồm 5 gian 2 chái, dựng trên nền cao với 5 bậc thềm đá. Công trình này xây theo kiểu tường hồi bít đốc với trụ biểu đắp nghê chầu phía trên các ô lồng đèn. Mặt trước là hệ thống của bức bàn. Vào bên trong các bộ vì được làm theo kiểu “chồng rường” bằng gỗ lim trên 5 hàng chân cột. Kiểu kiến trúc này tạo cho lòng nhà thoáng rộng. Thượng điện là 3 gian nhà dọc nối gian giữa Tiền đường thành chuôi vồ. Bên trong là 2 hàng cột gỗ lim, còn các vì kèo thì gối lên tường. Ngoài các hạng mục chính, thì nhà Tổ và nhà Mẫu cũng đặt một số pho tượng như Tam toà Thánh Mẫu.

Tại Phật điện, trên cùng là bộ Tam thế, tiếp đến là bộ tượng Thích Ca thuyết pháp ở giữa hai vị Bồ tát. Như vậy, hai bên của hai lớp này có 4 vị Bồ tát. Lớp thứ 4 ở giữa là Ngọc hoàng, nhưng hai bên lại là Văn Thù và Phổ Hiền. Lớp thứ 5 là pho Quan Âm chuẩn đề, đây có lẽ là pho duy nhất tạo tác vào thời Lê. Lớp cuối là pho Thích Ca sơ sinh. Như vậy sự bài trí tượng pháp ở ngôi chùa này chưa đầy đủ, nhưng lại đem đến sự độc đáo riêng.

Chùa Phương Bảng còn lưu giữ được di vật quý như tấm bia đá thời Lê, thời Nguyễn. Theo các văn bia này thì khi khởi dựng ngôi chùa có người họ Vương và họ Nguyễn đã bỏ tiền của để trùng tu và sơn thếp lại các pho tượng. Đặc biệt, trên toà Thượng điện còn đặt tấm phù điêu bằng đá. Trên bức phù điêu này chạm nổi hình Thích Ca sơ sinh với dòng lạc khoản còn đọc được cho biết bức phù điêu này dựng năm Đức Long thứ 4. Đây có thể coi là một văn bản xác định được năm khởi dựng ngôi chùa cổ này.

Chùa Phương Bảng đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1997./.

Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02