Cho đến giử, với tôi, ông không chỉ là một họa sĩ đáng ngườ¡ng mộ mà còn là một người bạn lớn, người đã cho tôi hiểu rằng lao động là một nguồn vui bất tận, và có những điửu giản dị, gần gũi ngay xung quanh ta, có thể mang lại cho ta bao điửu tốt đẹp mà bấy lâu nay chúng ta đã lãng quên.
Một trong những điửu giản-dị-vĩ-đại ấy là thiên nhiên. Lâu nay con người hiện đại chúng ta quen sống trong lồng kính, trong nhà cao tầng, với ti vi, máy tính, internet... mà quên mất vẻ đẹp trong trẻo, thuần khiết của nó. Tôi từng được xem những bức tranh hoa hướng dương, loa kèn, hồ nước thu, cử dại của Trương Thảo vẽ từ những năm 90 thế kỷ trước bằng chất liệu Tempera. Đó là chất liệu mà u keo trộn với trứng, có sức biểu đạt mạnh mẽ như bất cứ loại chất liệu hội họa nà o khác, mà trông rất đằm, dung dị và có chiửu sâu. Nhiửu năm gần đây Trương Thảo sáng tác với chất liệu phấn mà u. à”ng bảo có lẽ chẳng họa sĩ nà o vẽ phấn mà u nhiửu như ông. Những bức tranh hoa cử cứ thế ra đời trong xưởng vẽ nhử nhắn, ấm áp của người họa sĩ.
Sinh năm 1943 tại Diễn Yên, Diễn Châu, Nghệ An trong một gia đình không có ai là m nghệ thuật, Trương Thảo đã tự vạch ra lối đi ấy cho mình với tất cả đam mê. Người họa sĩ tâm sự: Trường đại học là nơi sinh viên tự đà o tạo, các thầy giáo chỉ là những người giúp sinh viên tự đà o tạo. Vậy tại sao ta không thể tự là m việc ấy?. à”ng nói như vậy với một nụ cười rồi trở nên nghiêm trang hơn: Sách vở là một kho vốn liếng kử³ diệu để con người học tập.
Thích vẽ từ nhử, Trương Thảo giống như bao cậu bé khác, thường nguệch ngoạc những nét bút hồn nhiên lên giấy học trò, lên tường hay nửn gạch. Chính ông cũng không ngử rằng sau nà y mình lại gắn bó với cây cọ vẽ như một phần không thể thiếu được trong đời. Học xong phổ thông, với kết quả học tập tốt, ông được sang Trung Quốc học đại học ngà nh Vật lý chất rắn. Lúc bấy giử là khoảng năm 1964 “ 1965, khi ông mới bước qua tuổi đôi mươi. Trường đại học mà Trương Thảo là m lưu học sinh là Cát Lâm ở thà nh phố Trường Xuân, thuộc vùng đông bắc Trung Quốc.
Học được và i năm thì Trương Thảo vử nước do đại cách mạng văn hóa vô sản lúc bấy giử có những diễn biến phức tạp tại Trung Quốc. Lúc đó là năm 1966, ở trong nước vẫn còn chiến tranh. à”ng được yêu cầu học bộ môn Hình học “ Họa hình thuộc Khoa Toán “ Lý tại Đại học Bách khoa Hà Nội. Đến năm 1971, Trương Thảo tốt nghiệp, được nhận là m giảng viên bộ môn nà y tại Đại học Mử Địa chất và được biệt phái vử dạy tại Đại học Bách khoa. Cũng chính tại ngôi trường mà trước đây ông từng học đại học nà y, Trương Thảo có được một xưởng vẽ nhử, nơi sẽ gắn bó với ông trong suốt một thời gian khá dà i, đánh dấu bước đường đến với hội họa của người họa sử¹.
Sau mười sáu, mười bảy năm toà n tâm toà n ý với nghử dạy học, đến khoảng năm 1988, Trương Thảo nhận ra rằng ông không thể vử như hử hững với việc vẽ. à”ng sáng tác mỗi ngà y một nhiửu. Bộ môn Hình học “ Họa hình là ranh giới giữa hai ngà nh mử¹ thuật và kử¹ thuật, nên ông nắm chắc trong tay công cụ để có thể cùng lúc thực hiện được cả hai: công việc và niửm đam mê hội họa. Trong xưởng vẽ nhử nhắn tại trường Đại học Bách khoa, Trương Thảo tìm đến cây cọ và bảng mà u như thể biết rằng ông không thể lẩn trốn chúng.
Từ đó tới nay, dẫu đã nghỉ hưu, đã có một xưởng vẽ khác, dẫu quanh ông bao sự việc vần xoay, đổi dời, Trương Thảo vẫn bửn bỉ vẽ, bửn bỉ trung thà nh với đử tà i thiên nhiên. Tôi tin rằng nơi nà o con người biết trân trọng từng con sâu cái kiến, từng ngọn cử nhánh cây, thì ở đó họ sẽ sống tử tế, an là nh, ông tâm sự.
Họa sĩ Trương Thảo thực sự say mê thiên nhiên. Đến xưởng vẽ của ông, không những được nghe nhạc không lời, nhâm nhi và i ly rượu ngon, mà còn được hít thở bầu không khí phảng phất mùi tinh dầu từ thảo mộc cháy trong nến. à”ng không ngừng nói vử vẻ đẹp của thiên nhiên và sự quyến rũ của nó. Có lần, nhà thơ Gia Dũng kể cho tôi nghe vử Trương Thảo. Gia Dũng bảo rằng đó là một trong những người bạn chơi đẹp của ông. Và tôi chưa từng thấy ai vử chê trách người bạn của mình với giọng điệu trìu mến đến vậy, như Gia Dũng đã nói vử Trương Thảo: Cái ông nà y lắm chuyện lắm, vừa nghe tôi gọi điện đã vội và ng đòi tôi đến chơi ngay....
Trương Thảo ít tiếp khách vì ông muốn dà nh nhiửu thời gian để vẽ, nhưng với những người bạn thân thiết, ông rất hồ hởi, vui mừng được gặp và tiếp trong xưởng của mình. Những ly rượu lại được bà y ra, những bà i thơ được đọc, những bức tranh được bình luận, những câu chuyện được ríu ran... Trương Thảo là một người rất trẻ trung và lịch thiệp. Những câu chuyện của ông, những điửu mà ông tâm sự với bạn hữu, bao giử cũng để lại một chút để suy tư hoặc một niửm vui nho nhử nà o đó trong họ, giống như một món quà , khiến người ta cảm thấy cuộc sống còn bao điửu nhử nhặt mà có ý nghĩa.
Cũng giống như các bức vẽ của người họa sĩ, đã giản dị gợi nhắc những vẻ đẹp chúng ta không còn thói quen cảm nhận. Cử cây hoa lá trong tranh của ông là một thế giới riêng, độc lập, tự tin sinh sôi nảy nở, không quan tâm đến thế giới của con người. Khi tìm đến chúng, Trương Thảo không hử có ý định lồng ghép một ý nghĩa nhân sinh nà o và o đó cả; ông chỉ vẽ chúng, với tất cả tình yêu và sự hồn nhiên, bởi ông yêu từng cánh hoa đang hé nở, từng ngọn cử hoang dại bên lử đường, từng sắc mà u bừng lên như hân hoan mùa lễ hội của đại ngà n... Người họa sĩ không toan tính, cân nhắc để đưa và o tranh những biểu tượng. à”ng chỉ vẽ, thế thôi. Thế là đủ để trả nợ cho tình yêu kia, tình yêu say đắm đối với thiên nhiên mà với tất cả sự chân thà nh, ông từng nói rằng con người sẽ tử tế khi sống trong nó.
Thiên nhiên trong tranh Trương Thảo bởi thế mà trong veo. Nó không chuyên chở một ý nghĩa nà o khác ngoà i chính bản thân nó. Nó buộc người ta phải tiếp cận nó ở hình thức sơ khai nhất, trực tiếp, thẳng thắn nhất, cách tự nhiên và hoà n hảo nhất mà bấy lâu nay con người đã lãng quên.
Có lẽ bởi vậy mà những bức tranh ấy cà ng nhìn cà ng đáng yêu. Tôi tin rằng giống như con người, mỗi bức tranh cũng có thời gian thử thách của nó. Cùng với tháng ngà y, ta sẽ biết bức tranh nà o thực sự đi và o lòng người. Một số bức vẽ hoa dại của Trương Thảo đã dạy tôi điửu đó. Thoạt nhìn, chúng có vẻ chỉ là những rối rắm của hình họa, những đơn điệu của hòa sắc. Nhưng rồi đến một lúc nà o đấy, bạn sẽ thấy rằng ở vẻ thô mộc của những đường nét mà u sắc kia, ở vẻ hoang dã của những cánh lá, ở vẻ miên man u mê ngây ngất của tổng thể các hình khối li ti đa dạng, một cái gì đó sâu thẳm, mênh mang, giống như trăng miên viễn, gió đại ngà n, giống như thế giới hoa cử dưới đáy đại dương... Tất cả đang lay động, đang mơn man. Vẻ tươi tắn, sống động và hoang dã của nó khiến ta bất giác mỉm cười.
Lần nà o từ xưởng vẽ của Trương Thảo trở vử, tôi cũng ngâm nga hát dọc đường đi một bà i nà o đó. Cảm ơn người họa sĩ cùng những bức tranh của ông đã thúc giục tôi thêm yêu mến cuộc đời.
.jpg "Tiếng hát trong vỏ ốc")
.jpg "Đôi mắt xuyên bão")
