Phố Ngọc Hà, quận Ba Đình, Hà Nội

Phố Ngọc Hà dài 752m, rộng 12m.

Đây nguyên là đất trại Ngọc Hà, tổng Nội, huyện Vĩnh Thuận cũ. Phố có nhiều ngõ, bên số chẵn đi vào làng Ngọc Hà, nhiều ngõ cộc đánh số từ số 2 đến 34, có nhiều ngách thông sang phố Đội Cấn và đường Hoàng Hoa Thám, Đại Yên, Hữu Tiệp.

Thời Pháp thuộc năm 1932 gọi là phố Hăngri đờ Môngpơda (rue Henri de Monpeza). Năm 1945 đổi thành phố Tống Duy Tân, năm 1949 đổi tên thành phố Ngọc Hà.

Nay thuộc hai phường Ngọc Hà và Đội Cấn quận Ba Đình.

Trại này có nghề trồng hoa từ lâu đời, cung cấp những cây hoa, cây cảnh cho thành Thăng Long xưa, cũng như cho Thủ đô hiện nay. Từ thế kỷ XVI đây đã là nơi sản xuất hoa. Vì các sử cũ đều ghi tằng vào năm 1526, Trần Châu đã đóng quân ở chợ Hoa Vàng (Hoàng Hoa thị) để chuẩn bị đánh Trần Cao. Các sách đó cũng đều chưa rõ là chợ này thuộc trại Ngọc Hà.

Gần đây, cho tới khi Pháp xâm lược, trại Ngọc Hà có tên nôm là trại Hàng Hoa (vì vậy mà vườn Bách Thảo có một phần đất vốn thuộc về Ngọc Hà nên nhân dân bấy giờ cũng quen gọi vườn này là trại Hàng Hoa).

Phố Ngọc Hà nay là con đường chạy viễn phía đông là làng Ngọc Hà. Chỗ đầu phố còn ngôi đình làng này, mới trùng tu năm 1952, nhưng vốn là di tích cổ. Đình thờ Huyền Thiên Hắc Đế (xem mục Bách Thảo). Sau khi Pháp chiếm Hà Nội, chúng lập ngay một đồn binh ở chỗ cuối phố Ngọc Hà để khống chế nhân dân các làng phía tây thành xũ. Đáp lại chúng, đêm mùng 5 rạng mùng 6 tháng 12 năm 1898, sau khi Hội chợ Hà Nội khai mạc được 2 ngày, nhân dân vùng này đã theo Nguyễn Hanh, người làng Cổ Nhuế (huyện Từ Liêm, ngoại thành Hà Nội) và Nguyễn Quang Hoan (người huyện Phụ Dực, tỉnh Thái Bình) nổi lên đánh chiếm đồn Ngọc Hà. Việc này nằm trong dự định chung là đánh úp toàn thành Hà Nội, song bị lộ, nên chí có cánh quân phụ trách đánh đồn Ngọc Hà là thực hiện được kế hoạch, vì thế mà bị cô lập nên phải rút chạy.

Người Hà Nội lại một lần nữa đánh đồn này: ngày 20/12/1946, tự vệ phố cùng một đơn vị Vệ quốc đoàn đóng bên phố Đội Cấn đã tập kích vào trại lính Pháp tức đồn Ngọc Hà cũ, ngăn chặn không cho chúng chủ động tấn công ra phía tây thành phố.