Lai Xá - Ngôi làng của những nghệ sĩ nhiếp ảnh

TTXVN| 21/07/2010 08:28

(NHN) Tại Việt Nam có một là ng nghử thật lạ, độc nhất vô nhị, chuyên "lưu giữ" khoảnh khắc thời gian, đó là  là ng nhiếp ảnh Lai Xá, ở xã Kim Chung, huyện Hoà i Аức, Hà  Nội. Аặc biệt, đây còn là  nơi phát tích của nửn nhiếp ảnh Việt Nam.

Phủi bụi thời gian

Cách trung tâm thà nh phố Hà  Nội khoảng 20km, thôn Lai Xá gồm có 5 xóm và  có một phố dà i chưa đầy 1km, mang tên phố Lai. Nếu là  người "dưng" và  không rà nh lai lịch của Lai Xá, khó hình dung được rằng, đây lại là  nơi phát tích của nửn nhiếp ảnh Việt Nam. Dù đang chuyển mình theo hướng đô thị hóa, nhưng là ng nghử nhiếp ảnh Lai Xá có khá ít sự hiện diện của các cử­a hà ng nhiếp ảnh và  không khí kém phần nhộn nhịp so với các là ng nghử khác.

à”ng Xuân Dịu, hơn 60 tuổi, có đôi mắt tinh nhanh, với mái tóc trải ngược, bồng bửnh và  bộ ria mép khá nghệ sĩ, và  là  cây đa, cây đử của là ng nhiếp ảnh Lai Xá cho biết, nghử nhiếp ảnh của Lai Xá gắn liửn với hai người đà n ông ở hai thời điểm lịch sử­, hai câu chuyện khác nhau, đó là  cụ Аặng Huy Trứ và  cụ Nguyễn Аình Khánh. Nếu cụ Аặng Huy Trứ là  người đầu tiên du nhập nghử nhiếp ảnh và o Việt Nam thì cụ Khánh lại là  người có công phát triển nghử được tôn vinh là  ông tổ của là ng nghử nhiếp ảnh.

Theo lịch sử­ là ng nghử nhiếp ảnh Lai Xá, cụ Аặng Huy Trứ là  người đầu tiên du nhập nghử nhiếp ảnh và o Việt Nam sau một lần sang Trung Quốc và o năm Ất Sử­u (1865). Tại đây, do thích thú với nhiếp ảnh, ông đã thuê một người Hoa mua dụng cụ rồi học nhiếp ảnh. Vử nước năm 1869, ông Trứ mở hiệu ảnh đầu tiên của Việt Nam tại phố Thanh Hà , nay là  ngõ Gạch, Hà  Nội. Song, khai sinh chưa được bao lâu và  cũng chưa một người Việt Nam nà o kịp học được nghử ấy thì của hiệu đã phải đóng cử­a do chiến tranh. Phải đến năm 1890, khi ông Nguyễn Аình Khánh được người chú ruột giúp đỡ, đem ông từ Lai Xá đưa ra Hà  Nội học nghử ảnh tại cử­a hiệu Chu Dương của người Hoa thì nghử nhiếp ảnh Việt Nam kể từ lúc đó mới đứng trước cơ hội phát triển.

Sau 2 năm theo học ở hiệu ảnh người Hoa, ông Khánh đã tìm tòi, học hửi được những ngón nghử, kử¹ thuật chụp ảnh, kử¹ thuật "buồng tối" để mở hiệu ảnh Khánh Ký tại phố Hà ng Da, cạnh tranh với cử­a hiệu Chu Dương. Năm đó, ông Khánh tròn 18 tuổi. Không chỉ mưu sinh bằng nghử ảnh, ông Nguyễn Аình Khánh đã vử quê truyửn nghử cho cả là ng để từ đó mở ra thời kử³ hưng thịnh của là ng nhiếp ảnh Lai Xá nói riêng và  Việt Nam nói chung.

Với công lao biến một nghử ngoại nhập trở thà nh nghử truyửn thống và  đưa nghử nhiếp ảnh tới mọi miửn đất nước, ông Khánh trở thà nh một trong bốn danh nhân nhiếp ảnh có tên trong Bách khoa thư Việt Nam, gồm Аặng Huy Trứ, Khánh Ký, Võ An Ninh, Аinh Аăng Аịnh, Nguyễn Bá Khoản. Sở hữu kử¹ thuật chụp ảnh khéo léo và  bí quyết pha thuốc hãm pha để đủ độ sáng cho ảnh do bậc thầy truyửn dạy, các tay máy của Lai Xá có thể chụp cả chục cuộn phim trong điửu kiện thời tiết không thuận mà  độ bắt sáng vẫn đửu, đẹp. Hiệu ảnh của người Lai Xá còn thể hiện "đẳng cấp" vượt trội so với các hiệu khác khi ở thời điểm đó, họ có thể đảm nhận được tất cả các công đoạn như chụp, là m buồng tối, chấm sử­a, đến in, phóng ảnh.

Lai Xá - Ngôi làng của những nghệ sĩ nhiếp ảnh

Cử­a hiệu ảnh do người Lai Xá mở ra không chỉ có mặt tại Hà  Nội mà  còn vươn ra Hải Phòng, Là o Cai, Sà i Gòn, thậm chí, "vượt biên" sang cả Là o, Trung Quốc, Campuchia, Malaysia... Những năm 40-50 của thế kỷ XX, cả Hà  Nội có khoảng 40 hiệu ảnh thì người Lai Xá chiếm 33 hiệu với những tên tuổi nổi tiếng như Kim Lai, Mử¹ Lai, Vạn Hoa... Thậm chí, ở Sà i Gòn theo thống kê có tới 80% số hiệu ảnh là  do người Lai Xá là m chủ.

Giữ gìn và  phát triển

Cuộc sống ngà y cà ng phát triển với những ứng dụng tiên tiến của khoa học, công nghệ và o đời sống, nghử nhiếp ảnh cũng vậy. Аó không còn là  nghử của riêng ai, riêng là ng nà o. Dù có trên 300 người thợ tửa đi khắp nơi thủy chung với nghử, song tại chính nơi "phát tích" của nghử nhiếp ảnh, cách đây mươi năm chỉ còn một ban nhử để lưu giữ những nét văn hóa của là ng nghử truyửn thống. Nhiếp ảnh Lai Xá đứng trước những khó khăn không nhử. Аối diện với những thách thức đó, năm 2002, những người Lai Xá có tâm huyết, coi chụp ảnh như cái nghiệp, là  nét văn hóa riêng của là ng quê mình chứ không đơn thuần là  một nghử mưu sinh, đã thà nh lập Câu lạc bộ Nghệ thuật nhiếp ảnh Nguyễn Аình Khánh, gồm 30 người.

Họ lấy đó là m nơi trao đổi kinh nghiệm, thể hiện niửm đam mê nhiếp ảnh. Các hội viên tham gia bình ảnh, đi sáng tác tập thể hay mời giáo viên vử giảng dạy, trao đổi nghiệp vụ, đồng thời tham gia hà ng ngà n bức ảnh và o các cuộc triển lãm ảnh lớn ở trong và  ngoà i nước. Trên 10 bức ảnh đặc sắc vử thiên nhiên, sự vật, con người của các hội viên đã được trao giải cao trong những cuộc thi ảnh chà o mừng Seagames 22 tổ chức tại Việt Nam, triển lãm ảnh các tỉnh Аồng bằng sông Hồng và  triển lãm ảnh Nhịp sống đất và  người Hà  Tây"... Аặc biệt, câu lạc bộ còn tổ chức tới trên 10 triển lãm ảnh lớn nhử cho hội viên.

Giọng tự hà o, ông Nguyễn Văn Thắng, Chủ nhiệm câu lạc bộ Nghệ thuật nhiếp ảnh Nguyễn Аình Khánh cho biết, thuộc Hội nhiếp ảnh Hà  Nội, câu lạc bộ ra đời từ là ng nghử, trong 24 thà nh viên của hội thì người Lai Xá chiếm đến 2/3. Những người thợ ảnh - những nghệ sĩ của là ng nghử đang tích cực hoà n thiện các tư liệu, các sản phẩm nhiếp ảnh nổi bật của các tay máy Lai Xá ở trong và  ngoà i nước. Nhưng trước mắt, nhân kỷ niệm thà nh phố nghìn năm tuổi, câu lạc bộ chúng tôi sẽ tổ chức một triển lãm ảnh với khoảng trên 100 bức ảnh vử đất và  người Hà  Nội.

Chủ tịch xã Kim Chung Lê Ngọc Toà n cũng cho biết, ngà y nay thời thế thay đổi, người thợ Lai Xá cũng chuyển động. Trước là  là m ảnh dịch vụ thì nay là  ảnh nghệ thuật. Аịa phương cũng mong muốn Lai Xá trở thà nh điểm du lịch văn hóa là ng nghử để gìn giữ và  phát triển nghử nhiếp ảnh độc đáo, góp phần là m nên nét văn hoá đặc sắc của Hà  Nội.

Năm 2010, năm Аại lễ kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà  Nội, cũng là  năm thứ 118, người Lai Xá hà nh nghử nhiếp ảnh, kể từ khi cụ tổ Nguyễn Аình Khánh mở hiệu ảnh Khánh Ký ở Hà  Nội. Dù không phát triển như trước, cũng không nhộn nhịp và  không mang những dấu hiệu đặc trưng riêng như những là ng nghử hiện đại nhưng Lai Xá vẫn độc đáo, trường tồn trong hà ng ngà n là ng nghử truyửn thống ở Việt Nam./.

(0) Bình luận
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Trải nghiệm nét văn hóa truyền thống tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam
    Từ ngày 1 đến 29/8/2025, tại Làng Văn hóa Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Đoài Phương, Hà Nội), Cục Văn hóa các Dân tộc (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức chuỗi hoạt động tháng 8 với chủ đề “Về làng trải nghiệm nét văn hóa truyền thống”. Chương trình được triển khai nhằm tạo sân chơi bổ ích dịp hè cho thanh thiếu nhi và du khách, góp phần tôn vinh bản sắc văn hóa các dân tộc, hướng tới kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2/9 và ngày truyền thống ngành Văn hóa.
  • Triển lãm tranh cổ động tuyên truyền kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9
    Triển lãm nhằm khẳng định tầm vóc, ý nghĩa lịch sử và mốc son chói lọi của Cách mạng tháng Tám năm 1945 và sự ra đời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam)...
  • Tiếng “tút tút” cuối cùng
    Xóm Tìm nằm nép mình bên dòng sông Trà Lý, nơi bầu trời dường như sà xuống thấp hơn, và mùi bùn non cứ thế quyện vào hơi thở, vào máu thịt của những người dân lam lũ. Ở cái xóm nhỏ ven đê này, mỗi buổi sáng, vào lúc sáu giờ, một chuỗi âm thanh quen thuộc “tút tút…” lại vang lên từ chiếc loa truyền thanh của xã đặt trên đỉnh cột làm từ một cây xoan già.
  • [Infographic] Hà Nội cung cấp 15 tiện ích miễn phí thực hiện thủ tục hành chính
    UBND TP. Hà Nội vừa ban hành văn bản số 4329/UBND-NC cho phép triển khai một số tiện ích miễn phí phục vụ tổ chức, cá nhân thực hiện thủ tục hành chính tại các chi nhánh, điểm Phục vụ hành chính công trên địa bàn TP. Hà Nội. Thời gian triển khai thực hiện thống nhất, đồng bộ bắt đầu từ ngày 1/8/2025.
  • Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ ấn tượng với 117 mô hình bảo vệ an ninh Tổ quốc của TP Huế
    Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình dự Ngày hội Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc tại Trường Cao đẳng Du lịch Huế (TP Huế).
Đừng bỏ lỡ
  • "Gió ngang khoảng trời xanh" – Phim truyền hình về phụ nữ hiện đại
    Phụ nữ ở ngưỡng tuổi ba mươi thường được mặc định là đã đến lúc an phận, yên ổn với gia đình, sự nghiệp. Nhưng với những người phụ nữ hiện đại, đó lại là thời điểm của nhiều trăn trở, lựa chọn và bước ngoặt. Bộ phim truyền hình “Gió ngang khoảng trời xanh” sẽ mang đến cho khán giả một cái nhìn chân thực, sâu sắc về những mảnh ghép đời sống ấy. Phim do đạo diễn Lê Đỗ Ngọc Linh chỉ đạo sản xuất, chính thức lên sóng lúc 20h các ngày thứ 2, 3, 4 hàng tuần trên kênh VTV3, bắt đầu từ 11/8/2025.
  • [Podcast] Chùa Phổ Giác – Di tích linh thiêng giữa lòng phố thị
    Hà Nội – Thành phố Vì hòa bình, Thành phố Sáng tạo, Thủ đô nổi danh với 36 phố phường, con người hào hoa, thanh lịch, nghĩa tình và có những công trình hiện đại. Nhưng Hà Nội còn có những mái chùa mang vẻ đẹp của thời gian – nơi lưu giữ hồn cốt văn hóa và ký ức của nhiều thế hệ. Giữa lòng phường Văn Miếu – Quốc Tử Giám cổ kính, chùa Phổ Giác như một dấu ấn của lịch sử, nơi hơi thở Phật pháp hòa vào nhịp sống của người dân Thăng Long – Đông Đô – Hà Nội bao năm qua và hiện đại.
  • Phường Cửa Nam: "Đi từng ngõ, gõ từng nhà" hướng dẫn người dân thực hiện chuyển đổi số
    Sáng 31/7, UBND phường Cửa Nam tổ chức Lễ phát động hưởng ứng Chỉ thị số 11/CT-UBND ngày 24/7/2025 của UBND Thành phố Hà Nội về triển khai Chiến dịch "45 ngày đêm ra quân hỗ trợ hoạt động chuyển đổi số tại các xã, phường trong giai đoạn đầu vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp".
  • Lễ hội ẩm thực Malaysia tại Hà Nội
    Diễn ra từ ngày 30/7 đến 3/8 tại Sheraton Hanoi Hotel, lễ hội giới thiệu tới các thực khách hương vị truyền thống đặc trưng Malaysia qua bàn tay tài hoa của hai đầu bếp dày dạn kinh nghiệm là Chef Mohd Mustaqim Bin S Samsudin và Chef Ku Muhammad G'brail Bin Ku Harifidilah.
  • "Thiết kế hệ thống học máy" – Kể chuyện công nghệ một cách dễ hiểu và sinh động
    Sau 10 ngày lên kệ, bản tiếng Việt của cuốn “Thiết kế hệ thống học máy” do Nhã Nam và NXB Công Thương phát hành đã nhanh chóng được tái bản. Tác phẩm đánh dấu bước chuyển ngoạn mục của Huyền Chip, từ một người kể chuyện bằng văn chương sang một kỹ sư kể chuyện bằng công nghệ.
  • Giải thưởng truyền thông về quyền con người “Việt Nam Hạnh phúc - Happy Vietnam" lần thứ 3
    Ngày 28/7/2025, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 2593/QÐ-BVHTTDL về việc ban hành Thể lệ Giải thưởng truyền thông về quyền con người “Việt Nam Hạnh phúc - Happy Vietnam 2025”.
  • [Podcast] Bún cá chấm – Hương vị Hà thành trong nhịp sống hiện đại
    Phở, bún thang, bánh cuốn Thanh Trì, cốm làng Vòng, chả cá Lã Vọng… đã làm nên thương hiệu ẩm thực Hà thành vì dấu ấn truyền thống, đến những sáng tạo mới mẻ của đời sống đô thị làm thực khách phải dừng chân khám phá, phải nhớ, phải yêu Hà Nội. Đó là món ăn dung dị mang tên bún cá chấm.
  • Gia Lâm phấn đấu trở thành phường “văn minh, hiện đại”, vững bước trong kỷ nguyên mới
    Sáng ngày 29/7, Đảng bộ xã Gia Lâm long trọng tổ chức Đại hội đại biểu lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030. Đại hội xác định rõ phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ và các khâu đột phá chiến lược.
  • Chùm thơ của tác giả Giang Đăng
    Tạp chí Người Hà Nội xin trân trọng giới thiệu chùm thơ của tác giả Giang Đăng.
  • Liên hoan Guitar quốc tế Sài Gòn 2025 diễn ra từ ngày 14 - 17/8
    Từ ngày 14 - 17/8, Liên hoan Guitar quốc tế Sài Gòn 2025 (Saigon International Guitar Festival - SIGF 2025) sẽ diễn ra tại Viện Trao đổi văn hóa với Pháp - IDÉCAF, TP Hồ Chí Minh.
Lai Xá - Ngôi làng của những nghệ sĩ nhiếp ảnh
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO