Khi trời nóng, động vật ứng phó theo cách khác nhau. Nhiửu loà i có vú đổ mồ hôi, hay bơm thêm máu và o các mao mạch dưới da để đẩy sức nóng ra ngoà i. Thậm chí, động vật bậc cao như con người tìm đến bóng râm, hay đi uống nước đá. Tuy nhiên, loà i châu chấu tắc kè đực sinh sống ở àšc, có tên khoa học Kosciuscola tristis lại chọn cách vô cùng thú vị. Da của chúng vốn có mà u tuyửn sẽ chuyển thà nh mà u lam chói lọi khi nhiệt độ môi trường mới chỉ lên quá 100C.
Loà i châu chấu "tắc kè" đổi thà nh mà u lam để tăng sức chiến đấu bảo vệ bạn tình. Ảnh: Flick.
Lịch sử sinh vật học đã chứng kiến rất nhiửu loà i động vật chuyển mà u cơ thể khi trải qua những giai đoạn sống khác nhau, ví dụ như khi từ con non sang trưởng thà nh. Song, chuyển mà u cơ thể nhanh và rồi lại có thể trở vử mà u cũ thì rất hiếm. Một số loà i bò sát như tắc kè có khả năng nà y; cá mực cũng có thể biến đổi mà u cơ thể dị thường.
Châu chấu tắc kè là một trong số rất hiếm loà i côn trùng có khả năng là m thế. Chỉ những con châu chấu đực mới thay đổi mà u sắc. Kích thích tố duy nhất chúng ta biết là nhiệt độ. Trên 10°C châu chấu tắc kè đực bắt đầu thay đổi, đến 25°C, cả cơ thể chúng sẽ hoà n toà n có mà u lam sặc sỡ. Ngay cả những phần rời khửi cơ thể con côn trùng rồi cũng thay đổi mà u sắc như thường.
Thậm chí khi chúng bị cắt đứt khửi phần còn lại của cơ thể. Do vậy sự thay đổi mà u sắc nà y hẳn không phải do não bộ chỉ huy hay do hocmôn kích thích. Nó là do lớp da của con côn trùng nà y điửu khiển.
Tử Newscientist dẫn giải một nghiên cứu vử châu chấu công bố năm 1975 vử cơ chế thay đổi mà u sắc của châu chấu tắc kè: Lớp tế bà o da chứa hai loại hạt nhử, một loại hạt nâu nhử khoảng 1 micromet và 1 loại trong suốt nhử khoảng 0,17 micromet. Khi chúng trộn lẫn và o nhau thì châu chấu có mà u đen.
Để chuyển sang mà u xanh lam, những con châu chấu dồn những hạt trong suốt lên đỉnh các tế bà o và các hột mà u nâu xuống đáy các tế bà o. Các hạt trong suốt sẽ có ánh sáng hơi xanh nhưng cho phép các mà u sắc khác đi qua, do vậy châu chấu trông bử ngoà i sẽ có mà u xanh lam.
Trước đây, các nhà khoa học cho rằng mục đích của việc đổi mà u là để điửu chỉnh thân nhiệt. Chuyển sang mà u tối có nghĩa chúng sẽ hấp thụ sức nóng mặt trời nhiửu hơn và do đó có thể hoạt động lâu hơn và o ban đêm, trong khi mà u xanh lam sẽ phản quang nhiửu hơn và giúp chúng di chuyển dưới sức nóng ban ngà y mà không bị đốt cháy.
Nữ chuyên gia nghiên cứu Kate Umbers thuộc Đại học Quốc gia Australia, Canberra đã kết luận dựa trên những nghiên cứu xác thực: Mà u xanh lam hay đen không có tác dụng bình ổn thân nhiệt mà lại là do vấn đử tình dục.
Bà Umbers khẳng định châu chấu đực trở nên hung hãn hơn khi chúng chuyển sang mà u lam. Với mà u da lam, chúng chiến đấu dũng mãnh hơn, lăn xả và o và cắn lẫn nhau. Châu chấu cái là nguyên nhân của tranh chấp, bởi vì khi đó châu chấu cái đang đẻ trứng nên chúng phải yên vị, vì vậy sẽ có và i con châu chấu đực tụ tập vây quanh, do đó phải đổi mà u để chiến đấu.
