Tác giả - tác phẩm

“Hồn Việt” và “dặm đời” trong thơ Lê Cảnh Nhạc

PGS.TS. Vũ Nho 16:47 31/03/2025

Nhà báo, nhà thơ Lê Cảnh Nhạc từng đảm nhiệm chức Phó Tổng cục trưởng Tổng cục dân số, Tổng biên tập báo Gia đình và Xã hội, hiện đang là Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Hà Nội. Anh đã in bốn tập truyện và truyện kí cùng nhiều tập thơ như: “Khúc giao mùa” (2005), “Không bao giờ trăng khuyết” (2010), “Khúc thiên thai” (2015), “Non nước đàn trời” (2015). Tập thơ thứ 5 của anh có tên là “Đi về phía mặt trời”, do cơ duyên mà đến tay tôi. Tôi đọc và không khỏi ngạc nhiên, khâm phục trước sức cảm, sức viết của anh. Nhan đề của tập thơ giàu tính biểu tượng, thể hiện khái quát nội hàm hướng về mặt trời, hướng về ánh sáng.

anh-bia-le-canh-nhac.jpg

Tập thơ gồm 123 bài được chia làm 2 phần với tên gọi: Dặm đời và Hồn Việt. Dặm đời là những bài thơ mang tính riêng tư về cuộc đời tác giả, những cảm xúc về tình bạn, tình yêu, hạnh phúc. Còn Hồn Việt là những bài thơ về đất nước, quê hương, trong đó không chỉ quê Nghệ Tĩnh, mà hầu như mọi vùng miền trên đất Việt Nam, từ hải đảo cho đến đất liền khắp Bắc, Trung, Nam. Có lẽ với cương vị nhà báo, tác giả đã có điều kiện đi rất nhiều nơi. Điều đặc biệt là nơi nào anh đặt chân đến đều có thơ ghi lại, gửi lại, neo lại. Phải là người giàu cảm xúc lắm, nhạy cảm lắm mới làm được như vậy. Có thể dẫn ra nhiều khổ thơ tràn đầy tình đất, tình người:

Chè Hương Trà thắp đọt nắng quê em
Sông dâng mỡ màu cây trái tươi xanh
Ngô trổ cờ mướt phù sa đồng bãi
Rặng gió bầu ngậm hương rừng núi
Bậu mật ong ngọt lịm vị môi mềm
(Hương Khê tình đất tình người)

Lên cao nguyên đá Hà Giang, phải mơ mộng, lãng tử lắm mới có thể nghe “Đá hát”, nhìn thấy những sắc màu rực rỡ trong cuộc sống đời thường. Bao nhiêu nhà thơ đã viết về Hà Giang với cảm xúc về đất và người trên cao nguyên đá nhưng Lê Cảnh Nhạc vẫn có góc nhìn riêng về “ thiên đường xám”:

Ngô mướt xanh ôm mỏm đá tai mèo
Trăng treo cheo leo bạt ngàn núi đá
Tím trắng bồng bềnh hoa tam giác mạch
Váy Mông xanh đỏ, gùi ngô vàng ươm
Quản Bạ, Yên Minh, Mèo Vạc, Đồng Văn
Khúc hát cổng trời trên “thiên đường xám”
(Đá hát)

Về miền Trung, nhà thơ say mê với dòng sông Đăk Bla đỏ nặng phù sa, dòng sông kì diệu chảy giữa đại ngàn, ôm chứa những huyền sử, ôm chứa đàn T’rưng ngân xanh núi rừng, ngân xanh thành phố:

Thuyền độc mộc êm trôi như lá
Thần chiêng, tinh linh, âm thanh đại ngàn
Ánh lửa bập bùng soi bóng nhà Rông
Đăk Bla, đàn T’rưng ngân xanh thành phố
Ngân xanh huyền sử, ngân xanh núi rừng
Giọt nước lập làng, cung đàn âm vang
Qua bao thăng trầm, hùng thiêng Kon Tum
(Đi về phía mặt trời)

Đến mảnh đất Bạc Liêu người thơ lại cảm xúc với màu áo tím, với tiếng hò lay sông nước, với ánh trăng huyền ảo “rắc cườm lên mái tóc”, với hào phóng gió của miền Tây:

Màu áo em nhuộm tím cả chiều hoang
Tà áo phập phồng nép vào da thịt
Ánh trăng sông Tiền rắc cườm lên mái tóc
Nghe tiếng ai hò lay sông nước mênh mang
Trời miền Tây hào phóng gió xô rừng
Đất phương nam ngân nga hồn sông nước
(Với Bạc Liêu)

Thăm nhà hát Bông Sen, xem vũ điệu sen, nhà thơ rưng rưng cảm xúc về dáng sen, về đài sen “bung thắm cả khung trời”:

Thổn thức rưng rưng vũ điệu sen lên
Dáng em bay trong giấc mơ của mẹ
Ôi cánh sen tưởng chừng mong manh thế
Mà đài sen bung thắm cả khung trời
(Vũ điệu sen Việt)

Hiếm có nhà thơ nào mà mọi vùng đất, mọi miền quê đều in dấu lung linh trong thơ như thế. Đấy là một nét độc đáo trong tập thơ “Đi về phía mặt trời” của thi sĩ Lê Cảnh Nhạc.

Phần Dặm Đời không phải ngẫu nhiên mà tác giả đặt lên trước. Phải chăng nhà thơ muốn bạn đọc hiểu và cảm thông với con người cá nhân, cụ thể riêng tư của mình trước khi hiểu con người công dân với quê hương, đất nước. Quả thật, phần thơ này cho bạn đọc thấy một con người với nhưng vui buồn, trăn trở, ưu tư.

Chúng ta tin những điều thành thực này khi nhà thơ bộc bạch:

Ta biết trong ta những góc nào u tối
Mê hoặc ta đâu dễ dứt lìa
(Cám dỗ)

Và trong thơ anh còn có bao chiêm nghiệm, trăn trở. Không phải vô cớ mà nhà thơ mượn sân khấu văn nghệ để nói về sân khấu đời. Thơ xưa đã từng nói điều này: “Vua chèo còn chẳng ra gì/ Quan chèo vai nhọ, khác chi thằng hề”, nhưng người đọc vẫn thích những câu dưới đây:

Trên sân khấu oai phong lẫm liệt
Danh tướng vung gươm vâng dạ ran trời
Sau hậu trường trút cân đai áo mũ
Phận kép đào rẻ rúng quá người ơi
(Nhân thế)

Có thể nói những suy ngẫm của tác giả về lẽ đời, về sự trái khoáy, tréo ngoe đáng để lưu tâm, nghĩ ngợi. Trong cuộc chiến giữa phần con và phần người, phần xấu và phần tốt, phần tăm tối với phần thiên thần :

Nước mắt dài hơn ngày
Nỗi đau sâu hơn đêm
Mỗi khi thiên thần trong anh gục ngã
Dẫu một phút giây thôi, một phút giây lầm lỡ
(Thiên thần và quỷ sứ)

Lầm lỡ một phút giây thôi, nhưng hậu quả thật kinh khủng. Không ai ngờ, không ai muốn, không ai đợi. Nhưng biết làm sao, làm thế nào khi một người phải ra đi, khi giọt lệ vỡ lăn về hai phía:

Anh ra đi hay em đã ra đi
Giọt lệ vỡ đôi lăn về hai phía
Phía khô khát gió xạc xào lục địa
Phía mặn mòi sóng bể buốt trời khuya
(Anh ra đi hay em đã ra đi)

Thật đau buồn nhưng biết làm sao. Kỉ vật còn, nhưng tính pháp lí hết hiệu lực, tất cả nhạt nhòa, mờ mịt:

Ngón tay nhẫn cưới còn nguyên
Mà tờ hôn thú đã miền cỏ lau
Nửa nhòa thăm thẳm bể dâu
Nửa mờ nhân ảnh bạc màu pha sương
(Vợ đi xác nhận đơn thân)

Nhà thơ dâng những câu thơ trân trọng, thân thiết, kính yêu dành cho người mẹ. Anh ví mẹ như ngọn gió Tín Phong (gió Tin Tưởng) thổi suốt đời mình, đem lại niềm tin yêu bất tận:

Mẹ bốn mùa là ngọn gió Tín Phong
Cho con giăng buồm ra khơi vào lộng
Như làn heo may hoa về thụ phấn
Mẹ chắt chiu đơm trái chín thơm vườn
(Gió và mẹ)

Những câu thơ trong “Người yêu dấu ơi” là những lời chân thành dành cho người bạn tình, người bạn đời:

Em là bầu trời trong đôi mắt con
Em là bài ca tình yêu cuộc sống
Trong giá băng nhen lên niềm hi vọng
Cho anh vượt qua vòng xoáy cuộc đời
(Người yêu dấu ơi)

Có thể nói tập “Đi về phía mặt trời” là tập thơ hay, gợi nhiều cảm xúc. Với đề tài phong phú, đa dạng cùng phong cách thể hiện ấn tượng, tập thơ là minh chứng cho một hành trình sáng tạo đầy tự hào và ý nghĩa của nhà thơ Lê Cảnh Nhạc. Chúc mừng tác giả và hi vọng những vần thơ của anh sẽ tiếp tục ghi dấu trong lòng người đọc./.

Bài liên quan
  • Cẩm nang hòa nhập và phát triển tại Nhật Bản
    Với số lượng người Việt Nam sang Nhật Bản học tập và làm việc ngày càng tăng, nhu cầu tìm hiểu về văn hóa, cách làm việc và kỹ năng giao tiếp tại quốc gia này trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Nhằm giúp người Việt nhanh chóng hòa nhập và phát triển sự nghiệp tại Nhật Bản, tác giả Kayoko Oga đã cho ra đời cuốn sách kỹ năng “Sống và làm việc tại Nhật Bản”. Sách được Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam phát hành toàn quốc vào tháng 2 năm 2025.
(0) Bình luận
  • Ân Kiện Linh kể chuyện chiến tranh, tình yêu và đức tin trong "Môi Cầu Vồng"
    “Môi Cầu Vồng” của nhà văn Ân Kiện Linh, do Bùi Thị Thiên Thai dịch, vừa được NXB Phụ nữ Việt Nam phát hành trên toàn quốc. Cuốn sách kể câu chuyện gia đình Do Thái lưu vong ở Thượng Hải những năm 1939–1946, vừa tái hiện lịch sử chiến tranh, vừa gửi gắm thông điệp về lòng dũng cảm, tình bạn và hy vọng vượt lên nghịch cảnh.
  • Ra mắt bản tiếng Việt tác phẩm thiếu nhi kinh điển của Astrid Lindgren
    “Ronia - Con gái của tướng cướp” – kiệt tác thiếu nhi của nhà văn Thụy Điển Astrid Lindgren vừa được Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam phát hành tháng 7/2025, bổ sung vào Tủ sách Thiếu nhi kinh điển. Ngay sau khi phát hành, tác phẩm đã thu hút sự quan tâm của đông đảo bạn đọc, khiến nhà xuất bản nhanh chóng in nối bản để đáp ứng nhu cầu độc giả.
  • Khắc họa sinh động lịch sử dân tộc qua “Dấu ấn Cách mạng Tháng Tám năm 1945”
    Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là mốc son chói lọi trong lịch sử dân tộc, đánh dấu sự sụp đổ của ách thống trị thực dân, phát xít và mở ra kỷ nguyên độc lập, tự do. Nhằm tái hiện khí thế sục sôi của những ngày lịch sử ấy và truyền cảm hứng từ truyền thống yêu nước, tinh thần cách mạng cho hôm nay, NXB Chính trị quốc gia Sự thật ra mắt cuốn sách “Dấu ấn Cách mạng Tháng Tám năm 1945” do Nguyễn Thái Bình chủ biên.
  • Lấp lánh một tấm lòng son sắt với non sông
    Hơn nửa thế kỷ hoạt động cách mạng, bà Nguyễn Thị Bình là hiện thân tiêu biểu của người phụ nữ Việt Nam bản lĩnh, trí tuệ, giàu lòng nhân ái và thủy chung, kiên định với lý tưởng cách mạng. Từ đấu tranh giành độc lập dân tộc, đến sự nghiệp đối ngoại, giáo dục và hòa bình, bà đã để lại dấu ấn sâu đậm trong nhiều giai đoạn phát triển của đất nước. Cuốn sách “Tấm lòng với đất nước” là tập hợp những hồi ức, câu chuyện và suy ngẫm chân thành của bà, góp phần phác họa một nhân cách lớn - dung dị trong đời thường
  • “Nàng tiên cá cuối cùng” - Tiếng vọng từ truyền thuyết nơi đại dương
    NXB Kim Đồng vừa ra mắt bạn đọc cuốn sách “Nàng tiên cá cuối cùng” - tác phẩm độc đáo của nữ nhà văn Phần Lan Iida Turpeinen. Với những trang viết thấm đượm tính nhân văn, tác khơi gợi cảm xúc và đặt những câu hỏi lớn về trách nhiệm của con người đối với thế giới tự nhiên cùng những di sản mà chúng ta để lại.
  • Địa ngục Khmer đỏ: Sự thật, ký ức và thông điệp hòa bình
    NXB Chính trị quốc gia Sự thật vừa ra mắt bạn đọc hai ấn phẩm đặc biệt: "Thoát khỏi địa ngục Khmer đỏ – Hồi ký của một người còn sống" của Denise Affonço và "Pol Pot – Mổ xẻ một cơn ác mộng" của Philip Short. Hai cuốn sách không chỉ bóc trần những tội ác dưới chế độ Khmer đỏ (1975–1979) mà còn khẳng định giá trị của sự thật lịch sử, của tình đoàn kết quốc tế và vai trò của quân tình nguyện Việt Nam trong việc giải phóng nhân dân Campuchia khỏi họa diệt chủng.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
“Hồn Việt” và “dặm đời” trong thơ Lê Cảnh Nhạc
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO