Tháng Giêng nhớ rét

Minh họa: Nguyễn Đăng Phú.

Đúng vậy. Trời lạnh, nhiệt độ thấp thì đâu chỉ Hà Nội mới có, thế mà cái rét Hà Nội dường như mang một phong vị riêng. Ngang qua Bờ Hồ, cứ muốn đi chậm lại để chìm đắm trong lớp sương mờ bảng lảng trên mặt hồ, vấn vít quanh những thân cành, những dáng cây tuyệt đẹp. Đứng bên hồ, không mưa mà má ướt. Nấn ná thêm chút nữa là tóc, vai ướt đẫm. Hướng mặt đón cơn gió lạnh mà như gặp lại một người thân đi xa lâu mới trở về.

Ký ức tuổi thơ gian khó chẳng hiểu sao không có mùa nóng mà chỉ toàn những ngày rét mướt. Nhớ dáng mẹ xa xưa tần tảo đạp xe đèo những đứa con: Mẹ quấn khăn, con áo bông cũ, mặt được che lớp khăn bông bay chắn gió. Nhớ đốm lửa nhen vội vàng trong chiếc ống bơ, mấy đứa bé hơ tay lạnh cóng góc vườn, xuýt xoa thích thú. Nhớ liễn cơm ủ trong chăn ấm sực khi đi học về. Nhớ ấm nước đen nháy nhọ nồi sôi phì hơi trắng trên bếp than hồng. Nhớ con mèo bé tẹo loay hoay tìm chỗ cạnh tro bếp trấu. Nhớ đến cả hoa văn, màu sắc từng chiếc áo len, áo cổ lọ hiếm hoi thời thơ ấu, chữa lại từ áo mẹ, chị mặc rồi đến em tiếp quản. Nhớ ước mơ có được một chiếc áo khoác màu xanh ngọc ngày học cấp 3 thay cho chiếc măng tô cũ...

Ngày bé thì nghe đến “Tháng Giêng rét đài, tháng Hai rét lộc”, rồi đến rét ngọt... Giờ hiếm khi thấy ai nhắc "rét đài", "rét lộc" mà chỉ thấy bản tin thời tiết trên truyền hình cảnh báo những “rét đậm, rét hại” rồi “không khí lạnh tăng cường”... Phố phường Hà Nội bây giờ đón rét sâu bằng những dòng người che chắn kỹ hơn nhưng cũng rực rỡ hơn. Bao nhiêu áo ấm nhiều kiểu mốt, nhiều sắc màu được tung ra bằng hết. Các loại bốt cao cổ, bó tận bắp chân cũng được duyên dáng đưa chân thanh nữ đi khắp nơi, từ dạo phố đến đền chùa. Người Hà Nội thời nay đã không còn sợ rét. Ngồi nhà thì có các loại lò sưởi điện, lò sưởi dầu, điều hòa hai chiều, đệm sưởi..., ra đường thì quần áo đủ đầy. Đi chán lại dừng chân ghé quán phở phố cổ, nhận hơi nóng từ những nồi nước dùng sôi lục bục từ sớm hoặc đêm muộn, mở vung là nghi ngút khói.

Mưa phùn, gió bấc đã không còn là nỗi lo của cha của mẹ mà đã trở thành nỗi ám ảnh ngọt ngào trong ký ức. Mưa ẩm gió lạnh cũng không còn làm ta run lập cập mà chỉ có thể run lòng vì những nghĩ ngợi, lo lắng tính toán cho những ngày hậu Covid. Làm gì để vực lại công việc kinh doanh trì trệ trong suốt những mùa dịch giã? Làm gì để khỏe lên, làm gì để học hành không gián đoạn?...

Mới hiểu, cái rét đáng sợ nhất là rét từ trong rét ra. Nhưng sức nóng mạnh mẽ nhất có thể sưởi ấm ta, làm ta bình tâm lại cũng là sức nóng của nỗi nhớ. Và cuối cùng, rét Hà Nội của tôi lại quay về rét - nhớ.

Nhớ rét Hà Nội. Nhớ những tối xưa cuộn mình trong chăn bông cũ vừa bật lại, nghe tiếng rao hiền hậu chạy dài theo phố, dậy mùi bánh khúc thơm thơm. Nhớ đêm sâu nghe gió thổi ngoài vườn chuối, rít khẽ qua những khe cửa, lay động tấm kính có mảnh vẽ được dán bằng những mẩu giấy tròn. Nhớ tiếng gõ thân bếp trấu nhè nhẹ buổi sớm, tiếng mẹ thì thầm dặn cha khi xếp cặp lồng chuẩn bị đi làm. Bóng mẹ bóng cha rung rinh trên bức tường vàng dưới ánh đèn dầu. Trời bên ngoài còn mờ tối.

Nhớ và thương lắm, những người đã xa ta. Nhớ cả những người vẫn ở bên ta trong cái rét mến thân này...