Nhớ mùi rơm rạ

Giá kể nhà  rộng hoặc có người ở nhà  suốt ngà y còn đốt viên than, đử lử­a ninh nấu cả ngà y. Nhưng nhà  chật, nhà  chung cư lại đi là m từ sáng sớm tới tối khuya, thì chẳng có cách nà o khác ngoà i "đốt" 1/4 tháng lương. Thốt nhiên, tôi chợt nhớ đến những chất đun có mùi. Phải, có mùi chứ không phải là  không mùi như gas. Nhớ mùi rơm rạ cháy đến nao lòng. Ước gì, nhà  mình không ở phố.

Có lẽ, nhiửu người nghĩ tôi lẩn thẩn. Giử đồng ruộng mới đang mùa cấy. Khắp nơi lúa mới bén rễ xanh rì. Mùa gặt năm ngoái, năm kia, nhiửu góc Hà  Nội lao đao vì những vùng ngoại thà nh đốt rơm "hun" khói người nội thà nh. Khó chịu, ngộp thở đã đà nh, người ta còn phân tích rằng trong khói rơm có bao nhiêu chất độc hại, ảnh hưởng đến sức khửe con người. Аấy là  những vùng "nông thôn mới", gặt hái bằng máy, chắt lọc lấy hạt gạo, phần tinh túy nhất của cây lúa, còn những phần không cần đến thì "hửa công" cho gọn. Còn riêng với quê tôi, vùng đất cổ ven sông Hồng, từ bao đời nay, không bị cuốn theo vòng "công nghiệp hóa" như những huyện ngoại ô khác,  thân ngô thân lúa luôn được tận dụng triệt để. Có lẽ, chính vì thế, kí ức rơm rạ chưa bao giử phai mử trong trí nhớ.

Nà y nhé, cái mùi rơm cháy vô cùng hấp dẫn chính là  lúc lúa vừa trĩu bông nhưng chưa kịp gặt. Thể nà o bọn trẻ chúng tôi đi học vử qua đồng lúa cũng sẽ ngắt trộm và i chùm bông lúa nếp, mang vử nướng trên lử­a cho thóc nổ lép bép, tửa ra mùi thơm sữa non béo ngậy. Hạt thóc nử­a chín nử­a sống, ăn dẻo quánh như cốm, đứa háu ăn không kịp nhằn, nuốt cả vử trấu nhằm nhặm. Khi nắng đã già , khi trống hộ đê bắt đầu thì thùng báo mưa bão, nước lên, cả là ng ùa nhau ra đồng, kìn kìn chở lúa vử.

Những ngà y hè khi thì nắng chói chang, lúc lại mưa sầm sập, tôi ghét nhất là  phải canh nắng để phơi rơm. Cứ nắng to thì bới đống rơm đã tuốt ra trải khắp mặt đê. Thấy phía chân trời mây đen kéo sầm sập thì hò nhau hối hả "chạy" rơm. Cứ như thế, qua và i ngà y, rơm khô cong, tửa mùi thơm nồng nắng, lúc nà y thì bắt đầu công cuộc đánh đống rơm. Có lẽ, khắp vùng đồng bằng Bắc Bộ chẳng ai là  không quen với những hình ảnh đống rơm lúp xúp sau nhà . Một chiếc cọc đại cắm ở giữa, những thanh niên lực lườ¡ng ôm từng ôm lớn, "đánh" thoăn thoắt. Người nà o khéo, cây rơm chất xong vững chãi, chặt mà  lại rất đẹp mắt. Hết rơm lại đến rạ, cứ như thế, một năm vụ chiêm vụ mùa, người là ng tôi đủ chất đốt quanh năm, không biết đến bất kì thứ nhiên liệu nà o khác.

Nhớ mùi rươm rạ

Mặc cho mưa gió bão bùng, cây rơm đánh chặt, chỉ ướt phần trên, cứ ra rút dần từng ôm. Cá rô đồng om dưa, thịt chuột kho tương, tôm rang mùa hè hay thịt nấu đông, canh măng hầm chân giò, nem chả ngà y đông, gà  vịt nem chả cỗ bà n ngà y tết, tất thảy đửu nấu bằng rơm. Khói bếp tửa lên, bồ hóng đen kịt, nhưng không hiểu sao, cứ trưa trưa chiửu chiửu, đứng từ xa, nhìn vử mái bếp thấy khói lam bốc lên, tự dưng ấm lòng kì lạ.

Những chiửu mùa đông đi học vử, đói thắt lòng, chạy ù và o bếp, cời đống tro ra, thể nà o cũng có củ khoai tây hay khoai lang vùi đó tự bao giử, còn âm ấp, thế cũng đủ lót dạ. Khoai nướng bằng tro rơm, không cháy xém mà  mửm từ trong ra ngoà i, thơm ngon kì lạ. Những buổi sáng mùa đông rét buốt thon thót đi chăn trâu ngoà i đồng, vớ được con chuột hay củ khoai còn sót trên luống, vơ đống chân rạ chụm lử­a lại, đốt nướng ăn tại chỗ, môi mép nhọ nhem, đấy là  những hình ảnh thường trực tuổi thơ tôi. Аống rơm đống rạ cũng là  chỗ lũ trẻ chúng tôi đùa nghịch vật lộn với con chó, con mèo. Có khi chơi trốn tìm, tôi chui và o hốc đống rơm, ôm con chó, cả hai nín thở, đến khi ngủ khì lúc nà o chả hay, tỉnh dậy, cuộc trốn tìm đã vãn tự khi nà o và  cái roi của mẹ thì đang vun vút vì gọi khản cổ chẳng thấy con đâu, vừa tức giận, vừa lo sợ.

Sau nà y lớn lên, nhiửu khi tôi nghĩ cứ thương đời cây lúa. Từ hạt đến thân đến gốc, cống hiến đến kiệt cùng mình cho người nông dân. Ngay cả phần chôn sâu trong đất, hết vụ mùa người ta cũng cà y lật lên, để gốc lúa tự là m phân bón cho mùa mà ng lần sau. Cứ như thế, chẳng đòi hửi gì. Аôi khi nồi cơm đốt bằng rơm, hăng mùi khói, người ta chỉ hớt phần trên dà nh cho chó mèo. Có phải chăng rơm rạ mùa mùa tháng tháng nuôi người là ng tôi lớn lên, nên cái vị rạ rơm ấy cứ như thấm và o tóc, và o da, và o huyết quản mất rồi.

Bao năm sống đời thà nh thị, mỗi lần bắt đầu vử quê, tôi lại mường tượng ra mình được đi chân trần trên mặt đê ngập dà y rơm phơi, được nhìn thấy hình ảnh cây rơm và ng ươm chất ngất sau nhà , những con gà  liếp chiếp mổ những hạt thóc còn sót lại đầu cọng rơm. Vẫn biết mình chẳng thể bử phố vử quê, song vẫn mong, cái mùi rạ rơm ấy mãi vẫn còn để ấm lòng mỗi khi nghĩ vử quê mẹ.