Đồ gia dụng nà o, nhựa ấy
Viện Hoá học Công nghiệp Việt Nam, Viện Hoá học “ Viện khoa học và Công nghệ Việt Nam và trung tâm nghiên cứu vật liệu polyme - trường đại học Bách Khoa Hà Nội đã thà nh công trong việc tìm ra được tổ hợp vật liệu PE có khả năng phân rã đến kích thước milimet trong môi trường tự nhiên với thời gian khoảng 3 “ 6 tháng và đang tổ chức sản xuất ở quy mô nhử. Hiện nay, Bộ Khoa học và Công nghệ đang xem xét việc hỗ trợ cho một doanh nghiệp ở Thà nh phố Hồ Chí Minh để sản xuất loại túi PE tự phân hủy loại nà y cung cấp cho thị trường trong nước và có thể xuất khẩu.
Các nước tiên tiến trên thế giới đã bắt đầu tung ra thị trường các loại bao bì từ polylactic axit có khả năng phân hủy hoà n toà n đến nước và CO2. Do giá thà nh còn cao nên đó là loại vật liệu trong tương lai.
Trong sinh hoạt hà ng ngà y, loại nhựa thường gặp nhất là PE (polyethylene). Đi và o một số cửa hà ng bán tạp hoá hay đồ nhựa, chúng ta dễ dà ng bắt gặp nhiửu loại túi hình chữ nhật trong suốt không mà u hay túi đựng có nhiửu mà u khác nhau mà theo thói quen không biết từ khi nà o gọi nhầm là túi nilon (nilon là một loại polyamid có cấu tạo hoá học và tính chất hoà n toà n khác).
Ảnh minh hoạ.
Những chai đựng sữa, nước ngọt và một số thực phẩm lửng khác thường là m bằng nhựa PE tỷ trọng cao, được gọi tắt là HDPE (high density polyethylene) hay PVC (polyvinyl chloride) loại chuyên dùng cho thực phẩm. Có thể nói ở tất cả các chợ lớn, nhử, siêu thị hay chợ ven đường... hà ng hoá giao cho khách hà ng đửu đựng túi PE. Tuy nhiên, việc sản xuất ra HDPE cũng sử dụng tới các hoá chất độc hại như hexane và benzne.
Một loại nhựa khác gần với PE là PP (polypropylene). Do PP có tính chất cơ học cao hơn PE nên được kéo sợi và dệt thà nh các loại bao bì đựng gạo, đường, ngô, đậu nà nh, lạc... Tùy theo yêu cầu, phía trong bao gì còn một lớp mà ng chống ẩm. Sợi PP còn dệt thà nh bạt để che mưa, nắng rất phổ biến ở cả thà nh thị và nông thôn. Các loại xô, chậu, rổ rá cũng thường là m bằng nhựa PP được xem là loại plastic tốt nhất.
Chai đựng nước tinh khiết có dung tích 0,3; 0,5 và 1,0 lít thường thấy trên bà n tiếp khách của cơ quan, bà n ăn của nhà hà ng, gia đình, mang theo đi công tác hay du lịch, chủ yếu là m bằng nhựa PET (polyethyleneterephtalat). Loại nhựa nà y có độ bửn cơ học tốt nên bầu như không bị nứt, vỡ khi vận chuyển.
Những loại chai lớn hơn có dung tích 5 lít, 20 lít cũng là m bằng loại nhựa nà y. Một lượng lớn chai PET có dung tích khác nhau còn được sử dụng để để đựng dầu thực vật (đậu nà nh, mè, lạc...)... Tuy nhiên, những loại nhựa nà y có thể rò rỉ và o trong nước kim loại an-ti-môn và ô-xít chì rất độc hại nhất là khi đựng nước nóng hay để trong môi trường có nhiệt độ cao. Các nhà khoa học cũng khuyến cáo không nên sử dụng lại những chai nhựa là m bằng PET vì khó là m sạch và có thể chứa nhiửu loại vi khuẩn gây bệnh.
Những hộp bảo quản thức ăn hình khối chữ nhật (storage box) gia công trong nước hay xuất xứ từ Trung Quốc có phần thân không mà u, hơi mử đục còn nắp có các mà u nhạt khác nhau thường là m bằng nhựa PE hay HDPE. Một loại hộp đựng hình trụ có nắp hay cốc uống nước thon đáy để xếp thà nh chồng nhiửu chiếc cho gọn khi vận chuyển và sắp xếp trước khi sử dụng cũng là m từ nhựa PE hay HDPE. Trên nắp hộp có đử dòng chữ nổi cho biết an toà n khi cho và o lò vi sóng (This is microwave oven safe).
Bình đun nước siêu tốc, vử quạt máy, vử máy hút bụi và ống kèm theo phần lớn là m bằng nhựa ABS (acrylonitil butadien “ styren). Loại chất dẻo nà y chịu được nước sôi không bị biến dạng, có tính chất cơ học tốt, đặc biệt có độ bửn va đập cao. Chính vì vậy khi hút bụi trên sà n nhà có diện tích rộng, có thể lấy chân hất mạnh cho chạy sang vị trí khác và nếu có va và o chân bà n, ghế cũng không sao.
Tất cả những loại chất dẻo nêu trên như PE, HDPT, PVC, PET, ABS đửu thuộc họ nhựa nhiệt nghĩa là khi tăng nhiệt độ thì mửm ra rồi chảy nhớt và khi là m nguội lại trở vử trạng thái rắn ban đầu. Vì tất cả chúng sử dụng cho mục đích thông thường nên còn gọi là nhựa nhiệt dẻo thông dụng (commodity thermoplastics).
Một loại sản phẩm đã có mặt ở nước ta do Trung Quốc sản xuất là bình pha trà cá nhân hình trụ có nắp vặn chặt và bên trong có bầu lọc để chặn các lá chè khi rót hay uống trực tiếp. Bình nà y là m bằng nhựa PC (polycacbonat) mà u trong suốt, có độ bửn cơ học rất cao và chịu nhiệt tốt hơn nhựa PET nên có thể đổ nước sôi trực tiếp khi pha trà mà không là m bình biến dạng. Do có độ bửn cơ học và chịu nhiệt cao nên nhựa PC được xếp và o loại nhựa nhiệt dẻo kử¹ thuật (engineering thermoplastics). Nylon cũng thuộc loại nhựa nà y. PC chứa nhiửu chất độc chloride, gây rò rỉ dioxin, loại chất cực độc gây ung thư.
Nhiửu loại bát, đĩa có các hoạ tiết rất đẹp mắt trên nửn trắng đục và cầm trên tay có cảm giác không phải là nhựa nhưng thực ra những sản phẩm nà y là m từ tổ hợp nhựa melamin-fomandehyt có thêm chất độn và phụ gia, thường gọi tắt là nhựa melamin. Đây là loại nhựa nhiệt rắn (thermoset plastics), nghĩa là khi gia nhiệt đến một nhiệt độ nhất định bị rắn lại và có nâng nhiệt độ lên nữa cũng không nóng chảy.
Nhận biết nhựa tốt bằng cách... đốt
Với những kiến trên, bạn có thể nhận biết được những sản phẩm nhựa dùng hà ng ngà y đi từ gốc nhựa nà o. Tuy nhiên, để chắc chắn hơn, có thể là m một thí nghiệm đơn giản là đốt. Nhựa PE, HDPE, PP đửu thuộc một họ có cấu tạo hoá học gần như nhau, nếu có khối lượng phân tử thấp thì tương tự như parafin (sáp). Do vậy, nếu châm bật lửa đốt, không có mùi khét thì đấy là PE, HDPE hay PP. Nhựa PET, ABS cháy với ngọn lửa có khói đen và có mùi khét. Còn nhựa PVC không cháy thà nh ngọn lửa.
Độc hại nếu không dùng đúng cách
Xem xét vấn đử độc hại của chất dẻo khi sử dụng có thể nói rằng, tất cả những chất dẻo dùng là m bao bì chứa thực phẩm lửng với các thương hiệu nổi tiếng trong nước hay nước ngoà i thì đửu an toà n vì các nhà sản xuất phải tuân thủ các quy định pháp lý vử chất lượng bao bì nhựa.
Vấn đử đáng lo ngại nhất là sử dụng tùy tiện những bao bì cũ. Thật không an toà n khi dùng những thùng nhựa đã đựng sơn nước để muối dưa, cà .Một số hoá chất độc hại có trong sơn đã thấm và o nhựa sẽ khuếch tán ra môi trường nước “ axit của dưa, cà và có tác hại đến sức khoẻ của người tiêu dùng. Nói chung, tuyệt đối không dùng các thùng nhựa đã đựng hoá chất để đựng nước ăn hay các loại thực phẩm lòng. Cần lưu ý, khi cần đựng dầu ăn, nước mắm, dầu thực vật, rượu thuốc, nên dùng chai PET (mới hay đã đựng nước tinh khiết) vì loại chai nà y có độ an toà n cao vử vệ sinh thực phẩm.
