Nhưng, kết quả khảo sát tình hình sử dụng mật gấu được Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV) bố cáo ngà y 23-11 cho thấy, ngay cả sau khi công bố danh mục cử cây thay thế, thú nghiện cái mà y học cổ truyửn gọi là 'hùng đởm' nà y có lẽ còn lâu mới suy tà n.
Từ chuyện Hoà ng biệt dược
Hoà ng to cao, công tác tại một cơ quan huyện, nay chuyển sang phòng văn hoá tỉnh H. Bà xã chê anh yếu như sên. Thế là , nghe ai nói ở đâu có cao hổ, sừng tê, hoặc các loại biệt dược chính hãng, anh lại tầm bằng được. Có lần, để kiếm một miếng cao hổ bằng ngón tay, anh mất hơn hai tháng lương và vay thêm một khoản lớn nữa. Biệt hiệu Hoà ng biệt dược có từ đấy. Bẵng một tháng, một hôm, có ai đó vỗ vai tôi. Ngước lên thấy một bộ mặt lạ hoắc, to tướng và dữ tợn. Sao ngẩn tò te ra thế kia? Không nhận ra tớ sao?. Cả giọng ồm ồm, tôi nghe cũng lạ hoắc. Tôi ngơ ngác lắc đầu, chữa ngượng: Xin lỗi... dạo nà y ... Tôi đãng trí lắm! Anh là ai thế ạ?. Một cú vỗ như trời giáng là m tôi muốn sụm vai: Cái đồ! Hoà ng đây, Hoà ng biệt dược đây.
Trích hút mật từ gấu nuôi ở một trại gấu của Việt Nam. |
Cái mặt trắng trẻo đâu rồi? Sao lại sưng húp, đử tấy và nổi đầy mụn, đến nỗi cặp mắt hai mí to đen, thường hút hồn phái nữ, nay thà nh một mí và hùm hụp. Cả giọng nói nữa, khà n như vịt đực. Hoà ng buông một câu: Tại vợ tớ cả đấy. Sao, bị vợ đánh à ?. Không. Nhưng mà .... Vợ không đánh sao mặt sưng húp lên thế kia?. Thì đã bảo... chung quy cũng tại vợ. Do mật gấu đấy.
Tháng trước, Hoà ng nghe bạn mách trên Hòa Bình có trại gấu chuyên bán mật xịn. Sẵn có món nhuận bút vừa nhận từ viết dự án vử là ng văn hóa, Hoà ng tức tốc lên đường và vác và i trăm xê xê để dùng dần. Chưa bao giử mật gấu rẻ như bây giử, chỉ 20.000 - 40.000 đồng/cc, trong khi, cách đây dăm năm đổ vử trước, giá không dưới 150.000 đồng/cc. Báo chí gần đây nói vử tác dụng giả dược của mật gấu, uống và o vô tác dụng, thậm chí còn có hại, Hoà ng đã định buông.
Nhưng và o website của một bác sử¹ có tiếng, đọc được bà i viết vử cách nhận biết mật gấu thật, trong đó, nêu rõ công dụng của mật gấu, Hoà ng tìm lại được niửm tin. Hoà ng pha và o một lít rượu tốt, cứ mỗi tối đem ra uống một chén lớn. Ròng rã một tháng, khoẻ đâu chả thấy, chỉ thấy ngứa ngáy khắp người. Rồi mặt anh sưng húp. Bác sử¹ cho biết anh đã dùng phải loại mật gấu nhiễm vi khuẩn và các loại tạp chất độc hại. Hoà ng cãi, mắt anh nhìn người ta hút mật từ con gấu lớn, sao lại bảo là nhiễm khuẩn và tạp chất.
Đến phát hiện mới vử hùng đởm
Tại buổi công bố hôm thứ ba ở Hà Nội vử điửu tra của ENV kéo dà i gần một năm vử thái độ và hà nh vi đối với việc sử dụng mật gấu ở Việt Nam, TS Tuấn Bendixsen, Giám đốc Tổ chức Động vật Châu à (AAF) tại Việt Nam, cho Tiửn Phong hay, cứ hai mẫu hùng đởm mà anh cho hút từ những con gấu trong số 69 con đang được cứu hộ tại Trung tâm Cứu hộ gấu Tam Đảo ở tỉnh Vĩnh Phúc, thì một mẫu được xác định nhiễm vi khuẩn có hại, nhất là chứa các hoạt chất có nguy cơ gây ung thư cho người dùng. Tất cả các xét nghiệm đã và đang được thực hiện tại Bệnh viện Bạch Mai - TS Tuấn Bendixsen nói - Chúng tôi hút mật theo quy trình và bằng các thiết bị tiệt trùng ngặt nghèo. Các vi khuẩn và hóa chất độc hại kia có thể đã có sẵn trong túi mật của gấu trước khi chúng được cứu hộ.
Những lọ mật gấu mua được ở Phúc Thọ, Hà Nội, đầu tháng 10-2010. |
Do hầu hết số gấu cứu hộ được đưa vử từ khắp nơi suốt năm rườ¡i qua, TS Tuấn Bendixsen tin tỷ lệ mật gấu hửng lưu hà nh trên thị trường không thấp hơn tỷ lệ nghiên cứu từ trại cứu hộ nếu không muốn nói còn cao hơn. Các mẫu hùng đởm đem đi xét nghiệm tìm tạp chất nguy hiểm chỉ lấy từ những con gấu còn khửe khi vử trại cứu hộ. Những con mà túi mật bị hủy hoại nghiêm trọng không được lấy mẫu.
Đến nay, không dưới 25 con gấu sống ở trại cứu hộ Tam Đảo trong điửu kiện khuyết một bộ phận quan trọng mà tạo hóa ban cho, giúp tiêu hóa thức ăn, bảo vệ các phủ tạng khác trong cơ thể. Kiểm tra thấy các túi mật không còn tác dụng nữa, lại chứa các chất độc hại cho gấu, chúng tôi buộc phải cắt hết chúng đi, TS Tuấn Bendixsen, nhà khoa học àšc gốc Việt, kể.
Thế mà hà ng ngà n xê xê (cc) hùng đởm năm ăn năm thua vẫn cứ được sản xuất tì tì chủ yếu từ trên 3.500 con gấu được gắn chip và nuôi nhốt trong các chuồng trại (hầu hết dưới tiêu chuẩn) bốn năm qua. Nhưng ngay cả số mẫu không phát hiện vi khuẩn hay hóa chất độc hại, hút từ gấu nuôi nhốt, nghiên cứu mới nhất của AAF một lần nữa khẳng định hầu như không có tác dụng chữa bệnh... Số còn lại được cung cấp từ nguồn gấu hoang dã. Đây là nguồn hoà n toà n bí ẩn. Không ai cung cấp được số liệu chứng minh chúng nhiửu hơn hay ít hơn số mật từ gấu nuôi.
Cũng chưa nhiửu tà i liệu nói vử tác dụng thực của mật gấu tự nhiên đến đâu. Chỉ biết, dòng sông ngầm nà y vẫn chảy không ngừng. Chris Gee, Giám đốc Chương trình Động vật Hoang dã Quốc tế (WILDLIFE), ước tính Việt Nam chỉ còn chừng và i trăm con gấu hoang dã. Các loà i gấu ở Việt Nam đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng, bà Vũ Thị Quyên, Giám đốc Sáng lập ENV, lo ngại. Bà Quyên, tác giả chính của khảo sát đầu tiên ở Việt Nam vử sử dụng mật gấu, cũng cho rằng, nguồn gấu và o thị trường Việt Nam hiện nay chủ yếu từ Là o. Vụ bắt ba con gấu ở tỉnh Điện Biên và Nghệ An mới đây là một dấu hiệu. Trung tâm Cứu hộ gấu Tam Đảo mới tiếp nhận ba con gấu con nhập lậu từ Là o. Số gấu thực tế và o Việt Nam nhiửu hơn số gấu bị bắt nhiửu lần, Chris Gee nhận định.
Nhắm mắt dùng liửu
Giữa lằn ranh tranh tối tranh sáng vử lợi và hại, Việt Nam là quốc gia đầu tiên trên thế giới tuyên chiến với việc dùng mật gấu đi kèm hà ng loạt chiến dịch vạch trần sự thật của mật gấu. Vậy ai là nhóm tiêu dùng hùng đởm nhiửu nhất và vì sao? Cuộc điửu tra trên hơn 3.000 đối tượng ở ba thà nh phố lớn nhất nước, Hà Nội, TPHCM và Đà Nẵng thông qua phửng vấn qua điện thoại dẫn đến nhiửu phát hiện.
Nhóm dùng nhiửu nhất hóa ra chủ yếu là những người có học, từ trung học trở lên và có tiửn, dù giá mật gấu giử đây rất rẻ. Đáng chú ý, uống mật gấu để chữa bệnh, nhóm cao niên (từ 60 tuổi trở lên) và nhóm thanh niên (từ 16-29 tuổi) xà i nhiửu nhất. Tại Đà Nẵng, 10 người được hửi cho biết, họ còn dùng mật gấu để... nhử mắt. Nhóm tuổi từ 30-59, độ tuổi thường kiếm nhiửu tiửn nhất, lại dùng hùng đởm để giải sầu là chính, pha và o rượu, và cả và o cháo, cho lên mà u xanh sà nh điệu.
Tỷ lệ sử dụng mật gấu của nữ giới thấp hơn nam giới 12 lần... Thực hiện một chiến dịch nâng cao nhận thức lâu dà i nhằm thay đổi niửm tin vử sự kử³ diệu của mật gấu, đồng thời khuyến khích sử dụng các giải pháp thay thế mật gấu bằng cả thảo dược lẫn tân dược, là ước vọng hà ng đầu của nhóm khảo sát. Chris Gee cho hay, muộn nhất, khoảng cuối tháng 12, phối hợp với một đơn vị nghiên cứu dược liệu ở Việt Nam, WSPA sẽ công bố báo cáo đầu tiên vử các loại dược liệu có tác dụng tương đương và có thể thay thế mật gấu. Chúng ta phải đưa ra một lựa chọn khó khăn.
Việt Nam không thể có cả hai, gấu và mật gấu là thông điệp từ ENV. Lựa chọn thật không dễ dà ng vì hầu như vẫn nhan nhản giới thiệu của các thầy thuốc đông y vử tác dụng của thứ có vị đắng hơi ngọt, tính lạnh ấy, đại loại có tác dụng phá ứ hồi sinh (trường hợp ngã bất tỉnh), chữa đau nhức do huyết ứ, chữa co giật, và ng da. Nhưng cũng có quyửn hy vọng khi thấy một nửa trong số người từ bử hùng đởm được ENV hửi thừa nhận họ bử là do thấy không có tác dụng...... M., là m việc tại một cơ sở chuyên sản xuất than hoạt tính ở tỉnh Hòa Bình, bị bác sử¹ kết luận ung thư phổi từ 10 năm nay.
Nghe mách bảo, mỗi năm, ông lùng mua bằng được một túi mật gấu tự nhiên để uống. Mỗi túi mật ông lấy với giá 10 triệu đồng là một con gấu đi tong. Năm nà o, ông cũng là m một túi và , vì thế, ông trở thà nh chuyên gia nhận biết, bảo quản mật gấu tự nhiên. à”ng vanh vách, thứ nhất, hãy quan sát túi mật: khi cắt ra, giữa đám đen có hạt lổn nhổn mà u và ng óng đặc trưng.
Nếm thấy vị đắng, sau có cảm giác mát, ngọt, dính lườ¡i. Ngậm lâu sẽ tan hết. Mật giả sẽ không dính lườ¡i, không mát, không bóng, có mùi tanh khó ngửi. Cách thử thứ hai, ông cắt một mẩu, đưa và o lửa rồi chỉ cho chúng tôi xem nó không cháy vì là mật gấu thật. Trước mặt TS Vũ Bằng, thầy địa lý nổi tiếng vử tìm nước và dị vật ngầm bằng khung dây, ông lấy một hạt trong túi mật thả và o cốc nước trong. Các sợi và ng thõng xuống đáy cốc, hạt mật quay tròn.
à”ng hoan hỉ: Đấy mới là mật thật, mật gấu tự nhiên. Hợp đồng mua mật của ông là dà i hạn, thường thực hiện và o cuối năm tại một địa điểm ở tỉnh Sơn La. Gấu hoang dã ấy ở đâu ra?