Hà nh trình cai nghiện của vợ chồng cụ già ... 100 tuổi

Trăm năm ôm ấp... bà n đèn

Vợ chồng cụ Lừ A Lủ và Già ng Thị Phửnh (bản Suối Vẽ, xã Nam Phong, huyện Phù Yên, tỉnh Sơn La) như 2 cây sồi xù xì đang ngồi phơi nắng trước hiên nhà . Thấy bóng Trưởng bản Già ng A Lửnh, cả hai nở nụ cười móm mém. Biết chuyện anh Lửnh dẫn nhà báo tới chơi, cụ Phửnh véo von: Lửnh à , vợ chồng tao 3 năm rồi không nhìn thấy cục thuốc đen nà o nữa đâu, gần trăm năm bị ma phiện ám, cứ tưởng nó sẽ bắt mình vử trời, thế mà nghe theo lời cán bộ bử thuốc phiện, người lại khoẻ ra. Đúng là cháº³ng phải sợ ma phiện là m hại mình nữa!. Nói một hơi, cụ Phửnh ngừng lại, bốc từng cục cơm nguội, đút cho cụ ông Lừ A Lủ.

Vợ chồng cụ Lừ A Lủ và Già ng Thị Phửnh.

Nhìn cảnh đôi vợ chồng già vẫn thắm thiết như hồi mới cưới, ai cũng nghĩ thế giới nà y đang thuộc vử họ. Trưởng bản Già ng A Lửnh cho biết: Cụ bà năm nay đã 98 tuổi rồi, còn cụ ông thì theo người già nói đã 115 tuổi. Cụ Lủ có trong danh sách 11 cụ trên 100 tuổi của huyện Phù Yên Tết nà o cũng được nhận quà mừng. Nhớ vử cuộc đời trăm năm đã qua của mình, cụ Lủ chậm chạp kể: Tao cũng không biết mình nghiện thuốc đen từ khi nà o nữa. Chỉ biết rằng từ lâu, lâu lắm rồi, lúc đó chỉ hơn 10 tuổi thôi. Mới đầu chỉ là m bồi tiêm cho cha hút, rồi tự nhiên thấy nghiện. Sau khi tao lấy vợ thì vợ tao cũng nghiện theo luôn!.

Theo cụ Lủ thì từ dạo đó, vợ chồng cụ không thể nà o sống mà thiếu bà n đèn. Cách đây 3 mùa nương, cuối năm 2006, vợ chồng cụ thấy cán bộ xã và huyện vượt núi đến bản, bảo phải cai con thuốc phiện, là m gương cho lũ trẻ học theo. Nhà nước bảo là mình phải nghe rồi. Thế là vợ chồng tao còn bao nhiửu thuốc phiện cất trên gác bếp mang xuống hút suốt một đêm, cháy bạc cả điếu. Sáng hôm sau quyết định vứt thuốc xuống suối, đập vỡ bà n đèn, bảo con cháu nếu thấy tao vật vã cũng không được đi tìm thuốc vử nữa!. Những ngà y cai thuốc là những ngà y sống đi chết lại của 2 cụ già .

Nhớ lại cái đận oái oăm đó, cụ Phửng kể: Con ma phiện nó hà nh hạ 2 vợ chồng tao khổ sở, nhưng chúng tao vẫn cắn răng chịu, quyết không nhận một viên thuốc nà o của cán bộ mang tới. Cũng chỉ mất 10 ngà y, 2 người già từ chỗ nằm liệt giường đã tỉnh dần, ngồi dậy bốc cơm ăn. Bây giử bọn tao khoẻ rồi, vẫn là m việc nhà cho lũ cháu, chắt đi là m nương.

Diệt tận gốc

Chủ tịch xã Nam Phong Mùi Văn Hợi nhớ lại cái ngà y vượt rừng lên Suối Vẽ để vận động người dân cai nghiện: Lúc đầu cũng ngao ngán lắm, mình lên bản ai cũng ghét, người lớn đóng cửa nhà im ỉm, rấp lá ở cổng ngăn không cho cán bộ và o vận động. Chỉ có lũ trẻ hiếu kử³, cứ chạy theo chúng tôi từ nhà nà y sang nhà khác. Ngoà i nương cây anh túc mọc tốt bời bời, quả to như cái chén, mọng nhựa. Sau cả tháng ăn gạo đùm, cơm nắm mà vẫn không là m cho cái đầu của người lớn nghe mình, cuối cùng đoà n công tác bà n nhau: Muốn triệt tận gốc cây thuốc phiện thì mình phải bắt đầu từ bọn trẻ.

Họ tập hợp lũ trẻ lại biểu diễn văn nghệ, rồi dẫn chúng đến những nương hoa thuốc phiện đang mùa căng nhựa, giảng giải: Các cháu có biết cái gì là m cho các cháu không có cơm ăn, không có áo mặc, không được đến trường không? Chính là cái cây nà y, cây thuốc phiện đấy!. Mấy chục đứa trẻ chừng hiểu ngay, sẵn dao, sẵn cuốc ở trong tay, cứ thế là phạt, hết nương thuốc nà y đến vạt thuốc khác. Kết hợp với công an xã, huyện, chỉ 3 ngà y là triệt tận gốc cây thuốc phiện ở Suối Vẽ. Đến mùa sau, bọn trẻ thấy ai mang phân ra bón cho cây anh túc là báo với trưởng bản.

Đổi thay trên đất cũ

Noi gương vợ chồng cụ Phửnh, cụ Lủ, bản Suối Vẽ đã thanh toán nốt 23 người nghiện cuối cùng. Ba năm rồi không có ai tái nghiện nữa. Trưởng bản Già ng A Lửnh tự tin khoe: Bản tao bây giử toà n nhà lớn hết, nhà nà o cũng đủ ăn rồi, không ai bị đứt bữa nữa. Trẻ con thì đi học lên tận cấp III.

Không biết lời của trưởng bản đúng đến đâu nhưng thỉnh thoảng giữa câu chuyện ông lại rút điện thoại di động ra, điửu hà nh công việc ruộng, nương, trao đổi giá ngô, giá thóc vì sắp có thuyửn buôn trên sông Đà cập và o Nam Phong để nhập hà ng. Trên con đường lớn của bản, chúng tôi thấy đám thanh niên đang trèo lên một chiếc xe ô tô. Nhìn cảnh hiếu kử³ của những người nà y, không khác gì chúng tôi cách đây 30 năm, cũng tò mò khi có ô tô vử là ng.

à”ng Già ng A Lù, 48 tuổi, sau một hồi khám phá từ đầu đến cuối chiếc xe tải, thích chí: Dân bản tao trước kia muốn xuống xã phải đi bộ mất 1 ngà y, ra huyện thì phải đi thuyửn vượt sông Đà 2 ngà y nữa.

Người Mông ở đây, đến nằm mơ cũng cháº³ng nghĩ được có ngà y ô tô vượt sông lên đến tận bản thế nà y. Từ bây giử muốn bán ngô, bán lợn, trâu, ngựa đã có cái xe to chở hộ mình rồi, không phải gánh gồng, dong dắt mất ngà y mất buổi, đau cả cái vai như hồi xưa nữa.