Công nhận xòe Hà Nhì và diễn xướng "Xa nhà ca" là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Quyết định 2175 và 2171/QĐ-BVHTTDL ngày 27/6/2025 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đưa Nghệ thuật trình diễn dân gian, Ngữ văn dân gian diễn xướng "Xa nhà ca" của người Hà Nhì xã Mù Cả, Ka Lăng, Thu Lũm, huyện Mường Tè (nay là xã Mù Cả và xã Thu Lũm - Lai Châu) và Nghệ thuật trình diễn dân gian Nghệ thuật xòe Hà Nhì huyện Mường Tè, Nậm Nhùn, Phong Thổ cũ của tỉnh Lai Châu vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Trường ca Xa nhà ca là một pho sử dài với 3.590 câu chia thành 11 phần được kết cấu logic, chặt chẽ từ đầu đến cuối khiến người nghe như lúc lạc vào chốn hoang sơ của đất trời, lúc buồn đến rơi nước mắt và cuối cùng là niềm vui đoàn tụ, niềm vui của hạnh phúc, của cuộc sống ấm no, vui vầy.

Di sản này là "bộ sử thi" của người Hà Nhì khi kể lại lịch sử đấu tranh sinh tồn, quá trình di cư từ vùng đất cũ đến những vùng đất mới khoảng 300 năm trước. Tác phẩm cũng thể hiện quan niệm của người Hà Nhì về sự hình thành của vạn vật, giải thích nguồn gốc của vũ trụ và muôn loài. Điều này giúp thế hệ sau hiểu rõ hơn về văn hóa tâm linh của tổ tiên.

Nghệ thuật múa xòe dân tộc Hà Nhì là một hình thức sinh hoạt văn hóa, văn nghệ không thể thiếu hay tách rời trong đời sống tinh thần của người Hà Nhì. Người Hà Nhì thường múa vào dịp sinh hoạt văn hóa cộng đồng như lễ hội, lễ tết, lễ cầu ngày mùa, trong đám cưới, ăn mừng nhà mới hoặc trong những đêm trăng sáng đẹp…

Với hình thức biểu diễn đa dạng thông qua các điệu múa như: múa trống, múa lên nương, múa dệt vải, múa đợi mưa, múa vào mùa, múa trông trăng, múa giã bạn… phản ánh các mặt đời sống sinh hoạt phong phú của chính dân tộc Hà Nhì. Đây là điệu múa tập thể tượng trưng cho sự gắn bó bền chặt và tinh thần hòa thuận của cộng đồng, là hình thức sinh hoạt văn hóa không thể thiếu trong các dịp lễ hội, sinh hoạt cộng đồng của người Hà Nhì.

Việc công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với điễn xướng "Xa nhà ca” và “ nghệ thuật xòe” của người Hà Nhì ở Lai Châu không chỉ tôn vinh, bảo tồn và phát huy giá trị đặc sắc của di sản văn hóa dân tộc Hà Nhì nơi cực Tây Tổ quốc; mà đây còn là sự kiện đặc biệt mang ý nghĩa thiêng liêng ghi nhận công lao của bao thế hệ gìn giữ di sản, khơi dậy niềm tự hào, tình yêu quê hương và ý thức trách nhiệm trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống dân tộc của các địa phương.

Đồng thời, đây cũng là niềm vinh dự chung của tỉnh Lai Châu - vùng đất hội tụ những sắc màu văn hóa rực rỡ, thắm đượm nghĩa tình và kết tinh của văn hoá hơn 20 dân tộc anh em cùng sinh sống./.