Anh là Vũ Văn Toà n, người được giới thợ sửa khóa Hà Thà nh gọi là bậc cao thủ trong nghử, anh cũng chính là Bí thư chi bộ thôn Tương Chúc, Thanh Trì nơi có nghử sửa khóa trứ danh.
Khóa Hà Nội xưa
Không biết nghử sửa khóa ở thôn Tương Chúc, Thanh Trì, Hà Nội có từ bao giử, những cụ già hơn 80 trong là ng cũng chỉ biết,
khi tóc để chửm đà o đã thấy ông, cha chữa khóa. Thôn Tương Chúc hiện có hơn 100 người thợ mưu sinh bằng nghử sửa khóa. Với Toà n, thủa bé anh đã thấy ông nội xách hòm đi sửa khóa, rồi đến bố anh truyửn lại nghử cho anh. Hiện nhà anh có 5 người, ba anh em ruột và hai người em rể đửu kiếm sống bằng nghử sửa khóa.
Trước lớp thợ sửa khóa trung niên như Toà n, là lớp thợ già đã ngoại thất thập như cụ Thạo, cụ Kính, cụ Ba, cụ Bang... Theo các cụ, đình là ng trước kia có câu đối vử nghử sửa khóa, và có thử cả thà nh hoà ng là ng khai sinh ra nghử.
Trước kia, người là ng Tương Chúc xách hòm gỗ đi sửa khóa khắp ngõ ngách Hà Nội. Những người tay nghử cao thì ngồi ở khu vực Đửn Bà Kiệu, Hà ng Bè, Nguyễn Du... người dân có nhu cầu thì tự tìm đến. Thời bao cấp, thợ sửa khóa đi tà u điện từ ngoại ô và o nội thà nh, sau nà y thì có xe đạp. Hiện nay thợ sửa khóa đửu có xe máy đi là m.
Vũ Văn Toà n - Cao thủ sửa khóa Phủ Doãn
20 tuổi, sau khi rời quân ngũ, Toà n sắm hòm đồ nghử khóa đi theo những bậc đà n anh để chữa khóa dạo. Hai năm sau, đến năm 1990 anh bắt đầu định cư ở ngã tư Phủ Doãn Đường Thà nh. Hơn 20 năm trong nghử, hầu như tất cả những con phố cũ của Hà Nội anh đửu từng có mặt để chữa khóa. Loại khóa đặc trưng nhất của phố cổ Hà Nội là khóa Pháp. Loại khóa nà y thoạt nhìn thì rất đơn giản, nhưng bên trong rất phức tạp vì nó cấu tạo từ nhip. Đó là những thanh sắt uốn sắp xếp lại với nhau theo chu trình riêng chứ không dùng bi, độ chính xác của nó không thể như khóa bi bây giử, nên cách sửa rất ít người biết. Kiểu cách của chìa khóa cũng khác, có những loại chìa nhìn rất cổ quái, phôi chìa khóa Pháp hiện nay nhiửu loại cũng không còn tồn tại nữa nên thợ rất khó để là m lại. Nếu không hiểu sẽ rất khó mở để sửa chữa.
Toà n kể, những nơi còn sử dụng các loại khóa Pháp là khóa két đời cũ ở các công sở, công thự cũ, các công trình tôn giáo như nhà thử, một số biệt thự cổ từ thời Pháp với hệ thống cửa Ba lô theo kiến trúc Pháp. Trong khu phố cổ, chỉ một số nhà còn lưu giữ các tủ chè cổ, tủ đứng và tủ chùa cổ hà ng trăm năm mới còn hệ thống khóa kiểu nà y. Những người Hà Nội mang khóa Pháp cổ đến đây sửa ngà y cà ng hiếm, hiện giử, có khi cả tháng cũng chả có ai đến sửa.
Là m tốt mình cũng thấy yên tâm
Không như cánh thợ khác, Toà n phải khéo sắp xếp thời gian để là m việc nước trước khi tính chuyện nghử. Họp hà nh, triển khai nghị quyết, giải quyết hết công việc của thôn với cương vị Bí thư chi bộ, Toà n mới phóng xe hơn chục cây số đến ngã tư quen thuộc.
Công việc chính của thợ sửa khóa như Toà n hiện nay là là m khóa chống trộm các loại xe máy, chủ yếu là xe tay ga đắt tiửn như SH, Spacy, Vespa, LX vì loại xe nà y dễ bị mất cắp. Đây là những xe có khóa chống trộm nhưng thực tế nó chỉ tốt hơn ở chỗ có khóa từ, khi đánh chìa khác mở thì xe không nổ, nhưng trộm xe ít khi mở khóa mà dùng cách phá khóa, nên không cẩn thận cũng dễ bị kẻ trộm phá khóa.
Ngay cả các loại khóa ô tô, chủ nhân quên khóa trong buồng lái hoặc cốp sau đửu phải nhử cậy đến những thợ khóa như Toà n. Với các xe thông dụng như
Theo Toà n, loại khóa an toà n nhất, bửn và giá cả hợp lý nhất là khóa của Tiệp xịn. Khóa tốt hay không phụ thuộc rất nhiửu và o đường rãnh, do rãnh của khóa để chìa cắm và o rất khít và phức tạp nên rất an toà n, độ chính xác giữa khối bi với vử rất cao, khít và chất liệu khóa rất chuẩn.
Muốn là m thợ khóa trước hết phải có tay nghử, thứ 2 là yêu nghử và phải giữ uy tín, bởi theo Toà n: Mình là m tốt hay chưa tốt thì người dùng không thể biết được, nhưng mình là m phải tốt để chính bản thân mình cũng yên tâm. Tà i sản của người ta an toà n hay không phụ thuộc rất nhiửu và o tay mình, bởi lẽ có những cái mất mát không bù đắp lại được.
