Phố Hàng Chiếu, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội

02/08/2017 10:15

Phố Hàng Chiếu dài 276m, rộng 8m. Từ cửa ô Quan Chưởng đến ngã tư phố Đồng Xuân - Hàng Mã - Hàng Đường. Đây nguyên là đất thôn Thanh Hà, tổng Hậu Túc (sau đổi là tổng Đồng Xuân), huyện Thọ Xương cũ.

Phố Hàng Chiếu dài 276m, rộng 8m.

Phố Hàng Chiếu, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội


         Từ cửa ô Quan Chưởng đến ngã tư phố Đồng Xuân – Hàng Mã – Hàng Đường.

         Đây nguyên là đất thôn Thanh Hà, tổng Hậu Túc (sau đổi là tổng Đồng Xuân), huyện Thọ Xương cũ.

Phố Hàng Chiếu có từ trước thời Pháp thuộc, sau người Pháp đổi tên thành phố Giăng Đuy-puy (rue Jean Dupuis), năm 1945 gộp với phố Nattes en Joncs thành phố Hàng Chiếu, năm 1949 vẫn giữ tên phố Hàng Chiếu nhưng tách phố Nattes en Joncs ra, năm 1951 và sau hòa bình vẫn là phố Hàng Chiếu, tên dân gian gọi là phố Mới.

Nay thuộc phường Đồng Xuân, quận Hoàn Kiếm.

Đình của thôn Thanh Hà, cho tới những năm đầu thế kỷ XIX, ở vào chỗ gần kề cửa ô Quan Chưởng. Đến năm 1817 sửa chữa cửa ô này, mở rộng thêm đường nên đình phải dỡ, được dời vào chỗ nay là số nhà 77 phố Hàng Chiếu (nhưng mặt chính lại quay ra phố Ngõ Gạch, chỗ số nhà 10). Đình thờ ông Trần Lựu, tương truyền là người đã lập công trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên (xem mục Ngõ Gạch).

Cửa ô Quan Chưởng có thể có từ đời Lê, vì vào năm Cảnh Hưng thứ 10 (1749) đã đắp thành đất bao quanh kinh đô Thăng Long, có mở ra một số cửa ô. Về tên gọi của cửa ô này hiện có nhiều cách giải thích:

1. Có thuyết cho rằng vào cuối đời Lê, có một viên quan Chưởng ấn về hưu, lập dinh cơ ở cạnh ô, do đó mà thành tên.

2. Có thuyết lại cho rằng vào đời Nguyễn có một chức quan Chưởng cơ soát cửa ô này, phàm thuyền bè ghé các bến quanh đây đều phải trình giấy ở viên quan ấy. Vì vậy mà thành tên.

3. Có thuyết giải thích là hồi giặc Pháp hạ thành Hà Nội lần thứ nhất (năm 1873) có một viên quan Chưởng vệ đã hy sinh ở đây. Để tưởng nhớ, nhân dân đã gọi cửa ô này là Quan Chưởng.

Cả ba cách giải thích trên đều là truyền thuyết. Có lẽ chỉ có hàng chữ Hán khắc ở trên vòm cửa chính: Đông Hà môn (cửa Đông Hà) là tên gọi chính xác nhất của cửa ô này. Gọi như vậy là vì vào thời mà Thăng Long chỉ chia ra có 36 phường thì đây thuộc phường Đông Hà. Phường này đã đi vào chính sử từ thế kỷ XVI. Ví dụ Cương mục có ghi: “Năm Bính Tuất, Quang Thiệu thứ 11 (tức năm 1526) Mạc Đăng Dung đã sau Phạm Kim Bảng ám hại Lê Chiêu Tông ở phường Đông Hà”. Tới đời Lê – Trịnh (thế kỷ XVII, XVIII) hàng năm phường Đông Hà – Hàng Chiếu lại là nơi cử hành lễ “tiến xuân ngưu”. Lịch triều hiến chương loại chí có ghi chép về lễ này như sau: “Hằng năm, đến tháng 11, Tư Thiên giám tâu ngày tháng nào là tiết lập xuân và để cả kiểu mẫu làm xuân ngưu, giao cho Bộ Công sai Cục Thường ban làm. Trước tiết lập xuân một ngày, vào buổi chiều, Cục này đem con trâu nặn bằng đất đến đàn tế dựng ở phường Đông Hà. Quan phủ doãn (đứng đầu kinh thành Thăng Long) và hai quan huyện Thọ Xương, Quảng Đức (từ 1805 đổi là huyện Vĩnh Thuận) làm lễ xong thì cho dân phường rước đến đền ở phường Hà Khẩu. Hôm sau quan phủ doãn đến, lấy cành dâu đánh vào con trâu đất đó, đem vào sân điện nhà vua làm lễ tiến xuân ngưu, võ văn bá quan đều tới hầu lễ”. Như vậy thì lễ này là một hình thức tế tự có tính cách khuyến nông rõ rệt, và được tiến hành ở chỗ bây giờ là phố Hàng Chiếu.

Đến giữa thế kỷ XIX, sách Đại Nam nhất thống chí, phần tỉnh Hà Nội, có ghi: “Phố Đông Hà bán chiếu trơn, có tên nữa là Hàng Bát”. Vào thời điểm đó, ngoài mặt hàng chiếu cói ra, phố Hàng Chiếu còn có thể bán cả bát nữa. Vì chiếu và bát đều là những mặt hàng do đường sông mà nhập vào Thăng Long, chiếu từ vùng biển đồng chua nước mặn và bát từ Bát Tràng, từ An Quảng (Móng Cái). Mà phố Hàng Chiếu thì ở kề ngay sông Cái, sông Tô.

Đối với lịch sử Thủ đô hiện đại, phố này cũng chứng kiến một sự kiện đặc biệt. Trong những ngày đầu của cuộc Toàn quốc kháng chiến, phố Hàng Chiếu là trung tâm của Liên khu I và đứng vững cho tới đêm ngày 17/2/1947 là đêm Trung đoàn Thủ đô được lệnh rút ra ngoài thành phố. Thời gian đó, giữa lúc cả Hà Nội, cả Liên khu I đang là một chiến trường ác liệt mịt mù khói súng thì đúng tối mùng Một tết Đinh Hợi (tức ngày 22/1/1947) một bữa tiệc đầy đủ phong vị tết do ban chỉ huy Trung đoàn Thủ đô tổ chức tại số nhà 87b phố Hàng Chiếu (là nhà của gia đình ông Ngô Lê Động, sau là liệt sĩ) với danh nghĩa là chiêu đãi các ngoại kiều nhưng thực chất là để tập hợp các đại biểu của họ lại, giải thích cho họ biết tính chất chính nghĩa của cuộc kháng chiến của ta, đồng thời cũng là để họ tận mắt nhìn thấy khí thế vững mạnh của Liên khu I, gián tiếp bác bỏ luận điệu tuyên truyền của thực dân Pháp là Liên khu I đang kiệt quệ, Trung đoàn Thủ đô đang tan rã.

(0) Bình luận
  • Xây dựng phường Tùng Thiện năng động, đáng sống, cùng Thủ đô vững bước trong kỷ nguyên mới
    Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Tùng Thiện (TP. Hà Nội) lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030 đã diễn ra phiên chính thức chiều 21/8. Đại hội với phương châm “Đoàn kết - Dân chủ - Kỷ cương - Hành động - Phát triển” để xây dựng phường Tùng Thiện giàu đẹp, văn minh, cùng Thủ đô, đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình cùng dân tộc.
  • Xã Yên Xuân Phát huy bản sắc văn hóa, đoàn kết và sáng tạo quyết tâm phát triển nhanh, bền vững
    Ngày 20/8, trong không khí thi đua sôi nổi hướng tới kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Đảng bộ xã Yên Xuân long trọng tổ chức Đại hội đại biểu lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 – 2030. Đại hội là sự kiện chính trị quan trọng, đánh dấu bước trưởng thành và phát triển mới của xã miền núi vừa được thành lập, khẳng định quyết tâm của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân trong xây dựng quê hương Yên Xuân giàu đẹp, văn minh, bền vững. Dự và chỉ đạo Đại hội có đồng chí Đỗ Anh Tuấn, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Trưởng Ban Nội chính Thành ủy, cùng các đồng chí đại diện các Ban Đảng Thành ủy.
  • Xã Hòa Lạc chủ động thích ứng, khẳng định vai trò “hạt nhân đô thị” phát triển mới của Thủ đô
    Trong 2 ngày (19 và 20/8), Đảng bộ xã Hòa Lạc long trọng tổ chức Đại hội đại biểu lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 – 2030. Dự và chỉ đạo đại hội có đồng chí Đỗ Anh Tuấn, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Trưởng ban Nội chính Thành ủy và các đồng chí đại diện các Ban Đảng của Thành ủy; các đồng chí nguyên lãnh đạo huyện Thạch Thất (cũ); nguyên lãnh đạo các xã sáp nhập thành lập xã Hòa Lạc và 224 đại biểu chính thức đại diện cho 1.361 đảng viên của 25 tổ chức cơ sở đảng trực thuộc Đảng bộ xã.
  • Hà Nội bố trí trụ sở xã, phường, trường học làm nơi đỗ xe phục vụ lễ diễu binh, diễu hành
    Theo yêu cầu của UBND TP Hà Nội, các địa phương sẽ bố trí nhiều điểm đỗ xe công cộng, bao gồm cả trụ sở cơ quan và trường học, để thuận tiện cho người dân tham gia Lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9.
  • Từng bước đưa xã Đoài Phương thành điểm sáng khu vực cửa ngõ phía Tây Thủ đô
    Sáng 20/8, Đảng bộ xã Đoài Phương (TP. Hà Nội) đã long trọng tổ chức Đại hội đại biểu Đảng bộ xã lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 với sự tham dự của 205 đại biểu, đại diện cho 2.300 đảng viên toàn Đảng bộ. Đồng chí Nguyễn Lan Hương - Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam Thành phố Hà Nội đến dự và chỉ đạo Đại hội.
  • Hà Nội: Gắn biển tên phố Lê Giản và phố Bạch Thành Phong
    Hòa trong không khí chào mừng 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945 – 19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 – 2/9/2025); chào mừng Đại hội Đảng bộ Thành phố Hà Nội lần thứ XVIII, sáng 20/8, UBND phường Đại Mỗ tổ chức Lễ Công bố quyết định gắn biển tên phố Lê Giản và phố Bạch Thành Phong.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
  • [Podcast] Cổng trại bảo an binh – Dấu ấn ngày toàn thắng
    Mùa thu năm 1945, Hà Nội rợp cờ đỏ sao vàng, khắp phố phường vạn người như một cùng cất tiếng hô vang “Độc lập – Tự do”, đánh dấu thắng lợi vĩ đại của Cách mạng tháng Tám. Trải qua tám thập kỷ, nhiều di tích từ mùa thu năm ấy vẫn còn hiện hữu giữa đời sống hôm nay, kể lại câu chuyện của một Thủ đô Anh hùng của đất nước Việt Nam anh hùng. Trong dòng chảy ấy, Cổng Trại Bảo An binh chính là dấu tích của cuộc Tổng khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám năm 1945 - một sự kiện lịch sử trọng đại của đất nước.
  • "Hạt giống hạnh phúc" - Phim tài liệu đặc biệt về tình hữu nghị Việt Nam và Cuba phát sóng tối 2/9
    Bộ phim tài liệu với tên gọi "Hạt giống hạnh phúc" sẽ được phát sóng vào 20h10 tối 2-9-2025 trên kênh VTV1. Cùng thời điểm này, Truyền hình Quốc gia Cuba - Cubavisión cũng phát sóng bộ phim đặc biệt này, mở ra một dấu mốc hiếm có trong lịch sử hợp tác truyền hình giữa hai nước.
  • [Video] Triển lãm “Mùa Xuân độc lập”: Tôn vinh khát vọng tự do và hòa bình qua lăng kính hội họa
    Với phong cách kết hợp giữa chất liệu sơn mài truyền thống và tư duy tạo hình đương đại, các tác phẩm được trưng bày trong triển lãm “Mùa Xuân độc lập” tại Bảo tàng Hồ Chí Minh nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng 8 thành công và 80 năm Quốc khánh 2/9, mỗi bức tranh của họa sỹ trẻ Chu Nhật Quang mang đến cảm nhận về chiều sâu thẩm mỹ mới mẻ, tôn vinh khát vọng độc lập, tự do và hòa bình của dân tộc Việt Nam.
  • Hà Nội rực rỡ cờ hoa – Tự hào 80 năm mùa Thu cách mạng
    Tháng Tám lịch sử lại về, mang theo ký ức hào hùng của dân tộc. Tròn 80 năm kể từ Cách mạng tháng Tám 1945, Hà Nội hôm nay khoác lên mình chiếc áo rực rỡ trong những ngày chuẩn bị cho Quốc khánh 2/9. Trên từng góc phố, nẻo đường, Thủ đô vừa cổ kính vừa hiện đại như sống lại khí thế mùa Thu cách mạng, đồng thời thể hiện khát vọng vươn lên của đất nước trong kỷ nguyên mới.
  • Kiện toàn Ban Chỉ đạo xây dựng, bảo tồn và phát huy giá trị khu di tích chùa Hương
    UBND Thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định số 4248/QĐ-UBND ngày 14/8/2025 về kiện toàn Ban Chỉ đạo xây dựng, hoàn thiện Đề án đổi mới mô hình tổ chức, phương thức quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị khu di tích quốc gia đặc biệt lịch sử và danh lam thắng cảnh quần thể Hương Sơn (chùa Hương), thành phố Hà Nội.
  • Phát triển phường Từ Liêm thành đô thị văn minh tiêu biểu từ giá trị văn hóa truyền thống
    Sáng 19/8, Đảng bộ phường Từ Liêm (Hà Nội) đã long trọng tổ chức Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Từ Liêm lần thứ I nhiệm kỳ 2025 - 2030 với tinh thần “Đoàn kết – Dân chủ - Kỷ cương – Đột phá – Phát triển”.
  • Khám phá 54 sắc màu văn hóa trong "Chung một ngôi nhà"
    Nhân kỷ niệm 80 năm Quốc khánh (2/9/1945 – 2/9/2025), Nhà xuất bản Kim Đồng giới thiệu ấn phẩm đặc biệt “Chung một ngôi nhà – Atlas 54 dân tộc Việt Nam” do tác giả Võ Thị Mai Chi biên soạn, họa sĩ Hồ Quốc Cường minh họa. Cuốn sách mang đến cho độc giả cái nhìn sinh động về văn hóa và đời sống tinh thần phong phú của 54 dân tộc, đồng thời là hành trang tinh thần giúp thế hệ trẻ gìn giữ bản sắc, nuôi dưỡng tình yêu quê hương và tự tin hội nhập quốc tế.
  • [Infographic] Lộ trình của các khối diễu binh, diễu hành dịp Quốc khánh 2/9
    Sáng 2/9, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, (Hà Nội) sẽ long trọng diễn ra Lễ diễu binh, diễu hành kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, bắt đầu từ 6h30 và kết thúc lúc 10h. Dự kiến, sau khi đi qua lễ đài tại Quảng trường Ba Đình, các khối diễu binh, diễu hành sẽ chia làm 7 hướng, đi qua các tuyến phố trung tâm Thành phố Hà Nội.
  • Chương trình nghệ thuật đặc biệt Kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh
    Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 2937/QÐ-BVHTTDL phê duyệt Kịch bản “Chương trình nghệ thuật đặc biệt Kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (02/9/1945 - 02/9/2025)”.
  • Phường Hai Bà Trưng phát triển kinh tế gắn với phát huy giá trị văn hóa, di tích lịch sử
    Sáng 18/8, Đảng bộ phường Hai Bà Trưng tổ chức Đại hội đại biểu lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 với sự tham dự của 226 đại biểu đại diện cho 6.323 đảng viên trong toàn Đảng bộ phường.
Phố Hàng Chiếu, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO