Sản phẩm tinh hoa của nghử thủ công
Giấy sắc phong là loại giấy được dùng để nhà vua sắc phong cho quan chức hay quí tộc dưới triửu đại phong kiến xưa, hay phong tặng, xếp hạng cho các vị thần được thử trong các đình, đửn, miếu, Từ đường.
Nghử giấy thủ công nước ta đã có lịch sử tám, chín trăm năm nhưng nghử là m giấy sắc phong mới có khoảng hơn ba trăm năm.
Giấy sắc phong được coi là sản phẩm tinh hoa của nghử thủ công Việt Nam, thể hiện sự tinh xảo và trình độ của những nghệ nhân tạo ra chúng. Giấy có hai mặt đạo sắc: Một mặt vẽ rồng có hình triện, mặt còn lại vẽ tứ linh.Mỗi hoa văn trên giấy lại được các nghệ nhân dùng và ng mười pha chế thà nh dung dịch tô điểm, khiến tử giấy có sự lóng lánh rất đẹp.
Nếu được bảo quản tốt, một tử giấy Sắc Phong có thể tồn tại ba trăm năm. Nên hiện nay chúng ta có thể chiêm ngườ¡ng rất nhiửu giấy sắc phong xưa được lưu giữ ở đình, đửn, chùa.
Một bản giấy Sắc Phong Thần. Ảnh VNN
Vì là loại giấy đẹp, có độ bửn cao nên kử¹ thuật là m giấy sắc phong cũng rất phức tạp, người thợ phải cẩn thận trong mỗi khâu. Nguyên liệu để là m loại giấy nà y là cây Dó. Và muốn tăng độ dai của giấy, giảm độ hút ẩm, tránh mối mọt, người thợ phải quết một lớp keo (loại keo nà y được chế biến từ da trâu nấu kử¹). Sau khi quết keo, người thợ nhuộm giấy bằng hoa hoè nấu kử¹ pha chút phẩm hoa hiên cùng ít phèn chua. Tuử³ theo yêu cầu mà người thợ dùng loại và ng hoe hay và ng sẫm.
Đáng chú ý nhất là công đoạn vẽ, nó thể hiện trình độ của người thợ. Những nét vẽ đầu tiên (vẽ chạy) được coi là khó nhất, sau đó người thợ sẽ theo nét vẽ chạy mà tô lại cho bóng gọi là vẽ đồ. Vì công đoạn là m giấy phức tạp với những cách pha chế bí truyửn nên nghử là m giấy dần mai một và đứng trên bử vực thất truyửn.
Nguy cơ thất truyửn.
Người xưa có câu:
Tiếng đồn con gái Nghĩa Đô
Quanh năm là m giấy cho vua được nhử
Cối đá giã giấy còn sót lại
Giấy Sắc Phong chỉ có duy nhất ở một chi thuộc dòng họ Lại ở Nghĩa Đô (Cầu Giấy, Hà Nội). Nhưng bây giử vử Nghĩa Đô, dấu tích của nghử là m giấy chẳng còn gì ngoà i tảng đá nghè giấy, cái cối giã bìa, tà u seo là m bằng xi măng nay được dùng là m bể cá cảnh.
Cụ Lại Đạt là người am hiểu vử lịch sử của dòng họ mình, nhưng chính bản thân cụ cũng chỉ biết là m loại giấy Dó chứ giấy sắc phong thì chưa từng được là m. Cụ Đạt cho biết: Là m giấy sắc phong là cả một quá trình công phu, nhất là việc pha, trộn dung dịch từ và ng, bạc. Đó là công đoạn bí truyửn, chỉ dà nh cho con cháu trong nhà . Trước đây chỉ có mình cụ Lại Bà n biết là m loại giấy nà y. Giử trông chử và o hai người con của cụ là Lại Phú Thạch và Lại Thị Hà .
Nghử là m giấy Sắc thịnh nhất và o năm Vua Khải Định tròn 40 tuổi với lễ Tứ tuần đại khánh. Triửu đình lúc ấy đã đặt hà ng vạn tử giấy sắc phong, nên không chỉ họ Lại mà cả là ng phải là m trong suốt một năm mới đủ. Đến nay, nghử là m giấy Sắc mai một dần và có nguy cơ thất truyửn.
Bà n thử chi họ Lại ở Nghĩa Đô
Tuy nhiên, giấy Sắc Phong luôn được các thế hệ của chi họ Lại ở Nghĩa Đô trân trọng, coi đó là như một vinh dự của dòng họ. Một số nước trên thế giới đánh giá rất cao loại giấy nà y, trong đó Nhật Bản, Trung Quốc, Hà n Quốc còn muốn mua lại bản quyửn nghử giấy Sắc Phong
Hiện nay, những người con của chi họ Lại ở Nghĩa Đô rất muốn khôi phục lại nghử là m giấy sắc phong của cha ông. Cụ Đạt cho biết: Năm 2006, nhà thử họ Lại ở Nghĩa Đô đã được Bộ Văn Hoá Thông Tin xếp hạng di tích lịch sử văn hoá, nên cả họ rất phấn khởi và quyết tâm khôi phục nghử là m giấy. Nhưng nếu chỉ có quyết tâm của dòng họ thì có lẽ chưa đủ mà cần có sự chung tay từ các cơ quan ban ngà nh, các nhà nghiên cứu.
.jpeg "Giải đua xe địa hình lớn nhất Việt Nam phá kỷ lục với 24 đường thi")
