Lãng đãng cà phê Hà Nội

(Ảnh: Giacaphe.com)

Đã rất nhiửu người viết ngợi ca, cảm nhận, xốn xang hoà i niệm vử cà phê Hà Nội. Những Nhân, những Lâm, những Giảng, những Năng..., những tên quán, tên người đã trở nên quen thuộc, thậm chí ngay cả với những người chưa một lần ngồi cà phê Hà Nội. Nhưng, cái tình của cà phê Hà Nội không ở sự nổi tiếng của tên quán, tên người. Cà phê Hà Nội bình dị hơn, xao xuyến hơn cả những huyửn thoại mà người ta có thể gọi tên.

Trong vòng 30 năm qua, Hà Nội đã đổi thay rất nhiửu, từ hạ tầng đô thị, đến xu hướng tiêu dùng, đời sống thị dân... Cà phê Hà Nội cũng thế. Người ta đã thấy những góc phố Highland, những Trung Nguyên biệt thự được chuẩn hóa từ bà n ghế, ly tách đến hương vị cà phê. Nhiửu tên tuổi của cà phê Hà Nội xưa cũng dần chuyển mà u.

Cà phê Nhân bán cả fastfood. Cà phê Giảng độ lại ngoại thất đậm phong cách Italia... Người Hà Nội vốn nhiửu hoà i niệm, tưởng như sự đổi mà u, bử đi bản sắc của những tên tuổi lừng danh cà phê Hà Nội sẽ là m cho nhiửu người tiếc nuối, thế mà không. Thế mới hay những ấn tượng cà phê Hà Nội xưa kia vốn dĩ bị hiểu lầm.

Trước cửa ga Hà Nội, phía đường Trần Quý Cáp, có một quán cà phê xem chừng cháº³ng có gì đặc biệt, nhưng lại đông khách và o buổi tối. Cái quán tối tăm, khá ồn à o, có dạo đêm nà o cũng chiếu video phim chưởng. Bức tường cũ, những bức tranh cũ, chân dung một thiếu nữ u buồn, khuôn mặt một thiếu phụ thanh tú, xanh xao lúc ẩn lúc hiện phía sau những lọ, chai, bình, vại ở quầy bar. Nà ng lặng lẽ như một cái bóng, đôi khi lướt qua khi mang đồ uống cho vị khách nà o đó.

Khách thì đủ loại. Có những người bồn chồn ngồi rít thuốc một mình, có đôi tình nhân bịn rịn tìm bà n tay nhau, có kẻ điửm nhiên ngồi ngắm sự vội vã của nhân gian... Tất cả đửu im lặng trong ánh đèn đường mử tối hắt qua những tán bà ng, sự im lặng lạ thường đến mức âm thanh loảng xoảng của những pha đâm chém trên ti vi cũng thà nh sự ồn à o vô vọng. Một lát cắt của cà phê Hà Nội, nơi người ta có thể theo đuổi những ý nghĩ riêng tư trong không gian hỗn độn.

Ngã tư Phan Chu Trinh - Trần Hưng Đạo có một cội sưa già thường nở hoa trắng xóa mỗi tháng Hai âm. Đó cũng là thời điểm khó tìm chỗ ngồi ở một quán cà phê gần đó. Quán với dăm bộ ghế mây rẻ tiửn, mấy bức tranh chép, bà chủ trung niên, khách không sà nh điệu. Thường ngà y, quán là nơi buôn chuyện của đám nhân viên và i văn phòng gần đấy. Còn khi hoa sưa nở, người ta thấy có những vị khách vừa lạ vừa quen. Có người đà n ông tóc bạc thỉnh thoảng đến một mình. Có đôi tình nhân kẻ trước người sau đến ngồi và o chỗ mà không gọi đồ uống, bà chủ chỉ gật đầu bưng ra cà phê đen không đường cho người đà n ông, cà phê nâu cho người phụ nữ. Khách nhìn ra đường, bà chủ nhìn ra đường, phố mưa phùn tả tơi hoa trắng.

Tôi là khách quen, không phải dân văn phòng buôn chuyện, cũng không phải những khách tháng Hai. Có những buổi chiửu vô vị bà n chân không định mà rẽ đến quán quen. Nhiửu buổi chiửu như thế nên thuộc cả nhịp chuyển sắc mà u của những cây sưa, cây cơm nguội trước cửa, và nữa, thuộc cả cảm giác bình yên mỗi lúc bước chân vử mà cảm giác có ánh mắt tiễn đưa thấu hiểu của một người quen chưa hử trò chuyện. Cà phê ngon đôi khi chỉ là cái cớ cho người ta tìm thấy tâm hồn mình đang đâu đó ngoà i kia.

Trong một bộ phim không nhớ tên của đạo diễn Việt kiửu Trần Anh Hùng có một chi tiết khó quên là nhân vật nữ ngồi trong quán cà phê của mình ngà y nà y qua ngà y khác nhìn và o những góc tường. Ở đó, cô luôn thấy hiện ra những vẻ mặt quen thuộc của những vị khách dường như đã in sâu và o không gian cà phê của họ. Có thể đạo diễn Trần Anh Hùng đã bắt được cái thần thái của cà phê Hà Nội trong một cảnh quay thật độc đáo. Và có lẽ cũng cháº³ng phải vô tình, nữ diễn viên chính trong bộ phim đó là nghệ sĩ Như Quử³nh. Chị cũng từng là một bà chủ quán cà phê ở phố cổ. Cà phê Quử³nh.

Cà phê Quử³nh có gì hay? Cháº³ng có gì! Nhạc không, đồ uống đặc sắc không, chỉ cà phê và mấy thứ lặt vặt... nhưng thích. Thích vì có một cảm giác rất Hà Nội: trầm tĩnh, yên bình, nhịp đời chầm chậm trôi qua trên gương mặt lặng lẽ của những khách quen thôi.

Cà phê Quử³nh giử đã đóng cửa. Ngôi nhà hình như đã được sử dụng để kinh doanh mặt hà ng khác, doanh thu tốt hơn. Không có gì ngạc nhiên. Những ngôi nhà mặt phố như vậy ở Hà Nội đáng cả núi tiửn. Cho thuê mỗi tháng cũng có thu nhập gấp chục lần mở quán cà phê. Ngạc nhiên chăng là ở Hà Nội có nhiửu ngôi nhà như vậy nhưng lại chỉ để mở quán cà phê. Ở đường Trà ng Thi, quán thậm chí chỉ có thể kê đủ ba đôi ghế, cà phê pha rất đậm mà giá thì không thể rẻ hơn. Đầu phố Thợ Nhuộm cũng có một quán như vậy. Bà chủ thậm chí còn thuộc hết tên tuổi, tính tình mọi khách hà ng, chủ yếu đến từ mấy cơ quan quanh đó.

Những quán giống nhau, nhử, tuửnh toà ng mà ấm cúng, chủ yếu khách quen. Cà phê cũng giống nhau, rất đậm, rang xay không phụ gia. Bà chủ cũng giống nhau với những khuôn mặt phúc hậu, mửm mại, ánh mắt thay lời của người Hà Nội xưa. Họ bán cà phê không phải để mưu sinh, chỉ để sáng ra mở cửa, mua một mớ hoa tươi từ xe đạp ngoại ô để thể hiện sự khéo léo của mình rồi chìm và o suy tưởng của riêng họ trong không gian thân thuộc, đửu đặn mỗi ngà y như không bao giử nhà m chán. Phải chăng đó chính là phong vị đặc trưng của cà phê Hà thà nh? Là không gian của những người mặc kệ sự biến thiên của dòng đời để giữ lấy những cảm giác xưa cũ của một Hà Nội chầm chậm, man mác, vô ưu...

Hà Nội gần đây có một thương hiệu cà phê chừng mới nổi, chọn một cái tên quán đầy hoà i niệm: Tonkin. Vợ chồng chủ quán còn khá trẻ, kinh doanh kiểu hiện đại, là m thương hiệu từ những chi tiết nhử nhất và nhanh chóng phát triển một chuỗi cửa hà ng ở những khu phố nhiửu văn phòng. Quán nà o cũng đông, ngồi trà n cả vỉa hè. Bọn trẻ chịu chơi, đám nghệ sĩ ồn à o, dân kinh doanh trẻ. Cà phê khá ngon, hương vị khó lẫn, giá cả phải chăng, tiện nghi mà thoải mái, phố lớn vỉa hè to... Tưởng như đó là phong cách mà chủ quán mong muốn và đã đem lại sự thà nh công cho họ. Thế nhưng, nơi ẩn náu cuối cùng của ông chủ quán lại là một gian quán trong ngõ nhử Hạ Hồi. Quán rất nhử. Bà n ghế cọc cạch, sô pha cũ đặt cạnh sa lông gỗ tay cong thời bao cấp. Quạt đồng Marelli treo trên tường bồi giấy. Một chỗ để chơi chứ cháº³ng phải kinh doanh. Đến đó, chợt nhận ra tên quán Tonkin - Bắc Kử³ thực dân phải chăng cũng là một hoà i niệm?.