Tin nhắn lúc chiều muộn
Cái giọng nói “như chết khát” muôn thuở của Thái Phiên khi trầm xuống kể về tin nhắn qua Messenger vào buổi chiều muộn cuối tháng 10 vừa rồi cũng khiến người đối diện… thắc thỏm. Anh thú nhận: “Tôi khá bất ngờ khi nhận được tin nhắn của 1 cô gái mong muốn nhờ tôi chụp cho em bộ ảnh khỏa thân thấy rõ mặt để em tự công bố nhân kỷ niệm Ngày Quốc tế Người khuyết tật (03/12). Thỉnh thoảng tôi cũng hay nhận những tin nhắn như thế, nhưng đây là lần đầu tiên tin nhắn được gửi từ 1 cô gái khuyết tật…”.
Bất ngờ có lẽ là mạch nguồn khơi lên những trăn trở sáng tạo trong người nghệ sĩ, thế nên ông “lão làng” trong làng nhiếp ảnh cứ thao thức như buổi ban sơ. Thái Phiên lục tìm thông tin về cô gái ấy trên internet, lại càng ngỡ ngàng thêm khi biết em là 1 nhà văn đã có 4 tập sách làm vốn liếng và có rất nhiều hoạt động xã hội được công chúng ngưỡng mộ.
Nhà văn Trà My dưới ống kính của nghệ sĩ nhiếp ảnh Thái Phiên
Lúc 3 tháng tuổi, cô gái ấy đã lên bàn mổ, rồi bị đưa vào nhà xác nằm suốt 8 tiếng đồng hồ vì bác sĩ tưởng đã tắt thở… Nhưng từ đó, em trở thành người khuyết tật do não bị thiếu ôxy, gây tổn thương rất nặng đến hệ thần kinh vận động và hệ thần kinh phát âm. Em chưa từng được đến trường, mà chỉ tự nỗ lực luyện tập và tự học viết chỉ bằng… một ngón tay. “Em là tấm gương sáng về nghị lực phi thường và tôi thấy những hình ảnh của em hầu hết đều nở một nụ cười lạc quan trên môi…” – Thái Phiên thành thật.
Mạch nguồn lại tiếp tục được khơi lên từ bất ngờ hôm Thái Phiên hẹn gặp nhân vật của mình ở quán café. Dù đã mường tượng về cô gái từ trước, dù đã “gặp em” qua ảnh chụp đời thường, nhưng anh vẫn ngỡ ngàng với nét tươi sáng, tự tin của cô gái trước mặt. Em chỉ cao khoảng 1,3m, hai bàn tay chỉ có 1 ngón tay cử động được. Em phát âm ú ớ không rõ tiếng, khiến anh cứ phải kiên nhẫn lắng nghe mới hiểu được phần nào ý mà em muốn bày tỏ.
Những ngày sau đó quả là quãng thời gian “vắt óc, cân não” của người nghệ sĩ nhiếp ảnh tài hoa. Anh thú thực: “Tôi cứ băn khoăn, suy nghĩ mãi mà không tìm ra “cái tứ” cho buổi chụp. Làm sao để giúp em tạo dáng trước ống kính khi em không tự đứng được trên đôi chân của mình? Nhỡ trong quá trình chụp mà em sơ suất bị té ngã thì thật là tai họa. Đối với tôi, việc chụp ảnh khỏa thân cho những nàng hoa khôi, hoa hậu là công việc khá thường xuyên và quá dễ dàng, nhưng với một cơ thể khuyết tật, dị dạng, thể trạng yếu ớt, đi lại từng bước khó khăn bên chiếc xe đẩy thì tìm đâu ra những đường cong huyền ảo để tôn vinh? Nếu hướng ống kính về những vùng khiếm khuyết trên cơ thể thì sao gọi là tôn vinh được, vả lại lương tâm nghề nghiệp cũng không cho phép tôi khai thác những điều ấy…”. Loay hoay trong mớ suy tư, anh đành tìm sự sẻ chia từ vài người bạn thân. Thậm chí có người khuyên anh bỏ cuộc, vì ở Việt Nam chưa có tiền lệ này, sợ sẽ bị quy chụp là “thiếu văn hóa”, “xúc phạm”, “bôi nhọ” người khuyết tật, sẽ ảnh hưởng đến tên tuổi mà anh đã dày công gây dựng suốt 30 năm. Nhưng nếu từ chối thì anh lại tự thấy mình ích kỷ, hèn hạ vì vô tình làm tổn thương cô gái, đánh mất lòng tự tin, niềm hy vọng, khát khao nơi em.
Một bức ảnh nude đặc biệt của nghệ sĩ nhiếp ảnh Thái Phiên
Thánh thiện lên tiếng
Thế rồi một buổi trưa đã hẹn trước, Thái Phiên ghé phòng trọ đón nhân vật ảnh của mình. Hết ngỡ ngàng thì đến lúng túng khi cô gái bước ra cổng với chiếc xe đẩy, Thái Phiên không biết mình nên bế em lên xe hay để em tự lực. Anh biết tâm lý nhiều người khuyết tật luôn cố chứng tỏ họ là người bình thường, nên sẽ không hài lòng nếu ai đó giúp đỡ những việc mà họ có thể tự làm được. Quả là chưa bao giờ trong đời vác ống kính, người nghệ sĩ lại lúng túng trước nhân vật của mình như thế này…
Và rồi như bản năng của người anh đối với đứa em gái bé bỏng, Thái Phiên rất tự nhiên đưa tay bế cô gái lên xe, đến phòng chụp. Trong lúc nghệ sỹ chuẩn bị máy ảnh, đèn đóm, thì cô gái lo khâu “trang phục” của mình. Những ngón tay cứng đờ không theo ý chủ nhân khiến em ngồi mở từng khuy áo một cách khó khăn. Đèn và máy ảnh sẵn sàng, nhưng Thái Phiên cứ vờ như chưa xong để cô gái khỏi áy náy sợ nghệ sĩ phải chờ đợi… Lo âu, ngỡ ngàng, lung túng… cứ đan xen, quẩn quanh người nghệ sĩ như vậy. Nhưng rồi “buổi chụp vất vả và căng thẳng nhất trong đời tôi cũng xong với sự nỗ lực hợp tác nhiệt tình của em” – Thái Phiên chia sẻ. Chính Trà My – nhân vật trong những bức ảnh nghệ thuật đó, còn bày tỏ: “Thậm chí trong suốt quá trình chụp bộ ảnh nude nghệ thuật này, có những phút giây anh Thái Phiên đã phải căn não lo lắng căng thẳng. Chính mình đã phải động viên anh rằng: “Em không ngại anh nhé!””.
Lại thêm một quãng thời gian “vắt óc, căng não” nữa để tìm ra hướng xử lý hậu kỳ tốt nhất. Bởi như nghệ sỹ Thái Phiên nói, bộ ảnh này khá đặc biệt. Với phương Tây thì không có gì lạ, nhưng góc nhìn đầy thành trì ở Việt Nam thì lại rất khắt khe với thể loại ảnh khỏa thân, nhất là ảnh khỏa thân chụp rõ mặt của 1 cô gái khuyết tật và công khai danh tính. Hơn nữa, em cũng là người được công chúng biết đến, nếu không khéo sẽ gây phản ứng dư luận trái chiều. Ngay cả khi gửi tặng Trà My bộ ảnh đã xử lý hậu kỳ, Thái Phiên vẫn không thôi suy tư. Anh đoán My sẽ chưa hài lòng với nó, vì em muốn có bộ ảnh táo bạo hơn, chứ không phải là những góc nhìn “hiền lành” theo kiểu “khỏa thân mà không thấy gì” như vậy. “Nhưng biết sao được khi tôi đã cố gắng hết mình…” – Thái Phiên cười. Cái hết mình của tay máy lão làng này không gì hơn là để gửi đi một thông điệp nhân văn: “Hãy tự tin và yêu thương cơ thể của chính ta, cho dù nó khiếm khuyết”.
Thật khó diễn tả tình cảm và sự trân trọng dành cho tay máy Thái Phiên, Trà My và những bức ảnh đẹp đến ngỡ ngàng này. Có lẽ ở thánh địa nghệ thuật, khi sự dũng cảm, nhân văn và thánh thiện lên tiếng thì cái đẹp tự nó sẽ cất cánh.
