Chuyện ít biết ở Cột cờ Hà  Nội

Xây dựng dưới triửu Nguyễn, bắt đầu từ năm 1805 đến 1812 thì xong, Cột cử Hà  Nội nay là  công trình còn nguyên vẹn và  hoà nh tráng nhất trong quần thể di tích Hoà ng thà nh Thăng Long. Hiện tại, Cột cử Hà  Nội là  di tích lịch sử­, văn hóa do Sở Văn hóa, Thể thao và  Du lịch Hà  Nội quản lý, nhưng vì nằm trong khuôn viên của Bảo tà ng LSQSVN nên công việc trông nom hằng ngà y được giao cho đơn vị nà y. Cột cử Hà  Nội ngà y nay nằm bên đường Аiện Biên Phủ, với những cây xà  cừ cổ thụ mọc xung quanh và  dưới chân là  một vườn nhãn um tùm. Nhưng trong một bức ảnh được chụp và o năm 1890 bởi Louis Sadoul, một sĩ quan quân y Pháp, khu vực vườn hoa Tượng đà i Lênin dưới chân cột cử ngà y nay còn là  hồ Voi vì là  nơi tắm voi của triửu đình nhà  Nguyễn. Còn các rặng cây cổ thụ ngà y nay khi đó còn chưa được trồng. Trong ảnh, còn có thể thấy quân Pháp đã dựng doanh trại bán kiên cố trên các vòng thà nh của Cột cử để đóng quân. Cũng trong thời kử³ nà y, Cột cử Hà  Nội còn được quân Pháp dùng để là m đà i quan sát. Trong cuộc chiến tranh phá hoại của Mử¹, Cột cử cũng là  đà i quan sát của bộ đội phòng không Hà  Nội. Khi đó, từ đỉnh cột cử có thể nhìn thấy cả Hà  Nội và  vùng ngoại ô. Năm 1945, sau khi Cách mạng Tháng Tám thà nh công, lá cử đử sao và ng lần đầu tiên được treo lên Cột cử Hà  Nội. Аến năm 1954, một lần nữa lá quốc kử³ lại tung bay trên đỉnh kử³ đà i lịch sử­.

Du khách nước ngoà i đang chụp ảnh Cột cử

Theo các nhân viên bảo vệ hiện vật của Bảo tà ng LSQSVN, hầu hết khách tham quan Bảo tà ng đửu có nhu cầu lên thăm Cột cử, và o những ngà y lễ như 1.5, 2.9, 22.12, khách tham quan phải xếp hà ng. Cô Аỗ Thị Hạnh, một nhân viên bảo tà ng cho hay, có những người từ miửn Nam ra, họ nói những câu như là  tôi mơ ước cả đời mới được ra Hà  Nội, hãy cho tôi lên để khi vử được tự hà o khoe với con cháu, vậy nên không thể từ chối được. Lại có người thăm xong, nói với nhân viên bảo tà ng các cô là  sống thọ lắm, vì đang trông giữ một di tích rất thiêng liêng. Аiửu đặc biệt là  giữa những ngà y nóng nhất của Hà  Nội, nhiệt độ bên trong của Cột cử luôn mát mẻ như có máy lạnh. Kết cấu các cử­a lên xuống của Cột cử cũng khoa học đến mức mưa lớn đến đâu nước cũng không chảy và o trong lòng tháp.

Cột cử Hà  Nội năm 1890. Ảnh: Louis_Sadoul

Một hình ảnh rất ấn tượng đối với du khách mỗi khi đi qua Cột cử Hà  Nội là  lá cử đử sao và ng luôn tung bay trong gió. Trung tá Nguyễn Hữu Thanh, người phụ trách công tác bảo vệ của Bảo tà ng LSQSVN cho biết, từ năm 1986, theo chỉ đạo của cấp trên, lá cử được treo thường trực trên đỉnh cột. Trước đó thì chỉ treo và o ngà y lễ. Bất kể lúc nà o cử bị bạc mà u, rách là  chúng tôi phải thay. Có hôm và o lúc 4-5 giử sáng, các cụ lão thà nh cách mạng tập thể dục đi qua, thấy cử bị gió là m rách liửn thông báo, chúng tôi phải thay ngay, trung tá Thanh cho biết. Trung bình khoảng 2-3 tuần phải thay một lá cử, mỗi năm, khoảng gần 20 lá cử được thay. Trên đỉnh tháp gạch là  một cột thép cao 12 mét nữa, trung tá Thanh chính là  người thay cử bằng cách kéo một sợi cáp lụa theo ròng rọc để cử lên được đỉnh cột.

Cầu thang bên trong cột cử

Аó là  lá cử có kích thước 4m x 6m mét, diện tích 24 m2, được may bởi cơ sở thêu may cử 67 Hà ng Trống, Q. Hoà n Kiếm. à”ng Trần Quang Minh, phụ trách kử¹ thuật của cơ sở nà y cho biết, cử được may bằng vải phi bóng sản xuất trong nước. Аể có thể chống chọi được với gió mạnh trên cao, các đường may cần đến 3 lần chỉ, góc cử chần hình quả trám. Vì lá cử quá lớn, nên công nhân khi may xong phần nửn đử, thì phải trải ra một sà n nhà  rộng để khoét hình sao và ng trước khi may thêm. Lưu truyửn ở Bảo tà ng LSQSVN , có câu chuyện Tổng thống Venezuela, ông Hugo Chavez khi đến Hà  Nội để dự một sự kiện, khi đi qua Cột cử bỗng yêu cầu dừng xe và  ngử ý muốn và o thăm. Vị tổng thống đáng kính đã trèo lên tận đỉnh và  khi xuống đòi viết lưu niệm.

Theo trung tá Thanh, khi đi qua đường Аiện Biên Phủ, ông Hugo Chavez đã tử ra cảm kích trước công trình đặc biệt nà y nên đã đòi và o thăm bằng được. Cột cử Hà  Nội xây từ năm 1805 đến 1812, trong triửu vua Gia Long, trên phần đất phía Nam của Hoà ng thà nh Thăng Long. Cột cử có hình dạng khối vuông với ba bậc thang, khối thứ nhất dà i mỗi chiửu 42,5 m, cao 3,1 m, có hai cầu thang. Tầng hai mỗi chiửu dà i 27 m, cao 3,7 m. có bốn cử­a, cử­a phía đông có hai chữ nghênh húc nghĩa là  đón nắng ban mai; cử­a phía tây có hai chữ hồi quang nghĩa là  ánh sáng phản chiếu; cử­a phía nam có hai chữ hướng minh, nghĩa là  nhìn vử phía ánh sáng. Tầng ba mỗi chiửu 12,8 m, cao 5,1 m. Phần thân cột cao 12,8 m, có dạng bát giác, có 54 bậc cầu thang đi trong lòng cột dẫn lên đỉnh. Có 39 cử­a lấy sáng hình hoa thị và  6 cử­a hình rẻ quạt. Аỉnh của cột cử cũng có hình bát giác, có tám cử­a sổ dùng là m đà i quan sát. Tổng chiửu cao của phần xây dựng của Cột cử Hà  Nội là  33,4 m. Nếu tính cả phần cột thép để treo cử là  hơn 40 m.