Đời sống văn hóa

Vẻ đẹp văn hóa gốm Việt: Gìn giữ bản sắc trong dòng chảy hội nhập

Hoàng Lan 05/07/2025 09:32

Chiều tối 4/7, tại không gian ấm cúng của Giovanni Tea Space, chương trình “Tea Connect” đặc biệt đã diễn ra cùng với những tâm hồn tâm huyết với văn hóa Việt Nam.

Buổi trò chuyện đã mở ra những góc nhìn sâu sắc về "Vẻ đẹp văn hóa gốm Việt", với những chia sẻ sâu sắc dưới góc nhìn lịch sử của Nhà sử học Dương Trung Quốc và Nghệ nhân ưu tú Trần Nam Tước. Buổi nói chuyện còn là cuộc đối thoại đa chiều về lịch sử, triết lý và khát vọng hội nhập của văn hóa Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hoá.

456-202507050834451.jpg
Chủ tịch Giovanni Nguyễn Trọng Phi bày tỏ niềm vui và vinh dự khi được giao lưu, trò chuyện về gốm và văn hoá Việt.

Gốm Việt từ truyền thống đến sự sáng tạo độc đáo

Chia sẻ tại chương trình, Nghệ nhân ưu tú Trần Nam Tước trải lòng: "Tôi sinh ra và lớn lên ở quê lúa Thái Bình (Hưng Yên hiện nay) với truyền thống buôn bán từ thời Pháp thuộc của gia đình.

Trần Nam Tước cho biết, hành trình đến với gốm của anh đầy duyên nợ. Dù gia đình không ai theo nghề gốm (gia đình bên nội chuyên buôn bán, bên ngoại chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực sân khấu điện ảnh), nhưng từ bé, anh đã say mê nặn đất sét thành những con linh thú như "kỳ lân sư tử".

Khác với những đứa trẻ khác chơi máy tính, Trần Nam Tước lại thích tự tay nặn những hình thù từ đất, rồi mang đi nung nhờ ở các lò gạch thủ công.

Ở tuổi 17, anh đã bỏ học nửa chừng lớp 11, "trốn nhà đi lang thang" suốt 4-5 năm để trải nghiệm và học hỏi các làng nghề thủ công trên khắp các tỉnh thành của đất nước.

Anh đặc biệt yêu thích việc đi đến các làng nghề thủ công, quan sát và học hỏi cách các nghệ nhân làm việc. Qua những chuyến đi này, anh đã hình thành thói quen chụp ảnh và ghi chép về các làng nghề truyền thống.

Sự gắn bó với nghề gốm của Trần Nam Tước được khẳng định khi anh về làm việc cho một doanh nghiệp và sau đó tự thành lập công ty riêng vào năm 1997.

Đến năm 2010, Trần Nam Tước chính thức bước vào con đường kinh doanh gốm và đến năm 2020 thì chính thức "xin khỏi thị trường" để toàn tâm toàn ý với đam mê với gốm.

456-202507050834452.jpg
Nghệ nhân ưu tú Trần Nam Tước "Cái gì cần bảo tồn thì phải bảo tồn đến bảo thủ. Còn cái gì nó không phải bảo tồn thì bạn nên cởi mở cho một đời sống mới".

Trong 10 năm kinh doanh, Trần Nam Tước đã đạt được những thành tựu đáng kể. Năm 2023 và 2024, nghệ nhân Trần Nam Tước đã tổ chức thành công các triển lãm gốm "Linh thú thời nay" và Nam Tước hồn của đất" với các phong cách điêu khắc và câu chuyện độc đáo.

Anh cũng bật mí trước về triển lãm thứ ba sắp tới sẽ được tên "Nam tước những mảnh ghép" dự kiến sẽ khai mạc vào ngày 2/8 tới.

Anh chia sẻ rằng, trong kiến trúc gốm, có tới "trên 20 cái nghề" mà anh đã thành thạo và ghi chép lại. Anh cũng bày tỏ mong muốn xây dựng một lò nung tại quê nhà để "dạy lại cho các em hoàn toàn miễn phí".

Những tác phẩm gốm của nghệ nhân Trần Nam Tước được các nghệ nhân cũng như các nhà văn hoá đánh giá cao, nó không chỉ mang giá trị nghệ thuật mà còn được ứng dụng rộng rãi.

Anh chia sẻ quan điểm "Cái gì cần bảo tồn thì phải bảo tồn đến bảo thủ. Còn cái gì nó không phải bảo tồn thì bạn nên cởi mở cho một đời sống mới".

456-202507050834453.jpg
Nhà sử học Dương Trung Quốc "Đã đến lúc" Việt Nam cần chuyển mình từ việc chỉ ưu tiên hàng Việt Nam sang việc "chinh phục" người tiêu dùng trong nước và vươn ra thế giới.

Linh vật Việt - bản sắc Việt

Chủ đề linh vật đã được làm rõ qua phần chia sẻ của Nhà sử học Dương Trung Quốc và nghệ nhân Trần Nam Tước.

Từ thời Lý, Phật giáo thịnh vượng, sư tử là linh vật được tôn thờ và xuất hiện trong kiến trúc chùa chiền như chùa Phật Tích (Bắc Ninh) và Đền Đô (Hà Nội).

Tuy nhiên, theo Nhà sử học Dương Trung Quốc, linh vật sư tử ở Việt Nam có nét riêng, khác biệt so với sư tử của Trung Hoa hay Ai Cập.

Sang thời Trần, với triều đại "võ công oanh liệt", linh vật "con sấu" hay "con sóc" xuất hiện, mang hình dáng sư tử thời Lý nhưng có thêm đuôi dài như đuôi sóc để thể hiện sự nhanh nhẹn, linh hoạt, phù hợp với chiến thuật "tam tài" - kết hợp hài hòa và nhuần nhuyễn các yếu tố: thiên thời, địa lợi, nhân hòa của quân đội nhà Trần.

Đến thời Lê, linh vật "con nghê" trở nên phổ biến, đặc biệt ở vùng Kinh Bắc. Nghệ nhân Trần Nam Tước lý giải: "Con nghê chính là con ngao", gốc của "linh khuyển" – một loài vật gần gũi và thiêng liêng trong quan niệm dân gian Việt Nam.

Về linh vật "con nghê", Nhà sử học Dương Trung Quốc và nghệ nhân Trần Nam Tước đều nhấn mạnh sự độc đáo của nó trong văn hóa Việt Nam, khác biệt hoàn toàn với sư tử của các quốc gia khác.

Con nghê là biểu tượng của sự bảo vệ, uy lực, gần gũi với đời sống người Việt. Nhà sử học Dương Trung Quốc cũng kể câu chuyện về việc loại bỏ sư tử đá "tàu" tại các di tích, công sở và khuyến khích sử dụng các linh vật thuần Việt như con nghê để góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc trong các không gian công cộng.

Ông Quốc cũng bày tỏ mong muốn bảo tồn di sản văn hóa bởi hiện nay Việt Nam đang đối mặt với nguy cơ "mất mát di sản rất nhiều" do thiếu cơ chế bảo vệ.

Từ ưu tiên đến chinh phục và gìn giữ bản sắc

Câu chuyện "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam" và "Hàng Việt Nam chinh phục người Việt Nam" đã tạo ra một cuộc thảo luận sôi nổi. Nhà sử học Dương Trung Quốc cho rằng "đã đến lúc" Việt Nam cần chuyển mình từ việc chỉ ưu tiên hàng Việt Nam sang việc "hàng Việt Nam chinh phục" người tiêu dùng trong nước và vươn ra thế giới.

Ông tin rằng với 100 triệu khách hàng trong nước, nếu hàng Việt Nam đủ sức mạnh để chinh phục họ, thì nó sẽ có đủ sức mạnh để cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Nhà sử học Dương Trung Quốc cũng đi sâu vào phân tích khát vọng hội nhập của dân tộc Việt Nam. Ông khẳng định: "Hội nhập là con đường sống" của Việt Nam. Ông dẫn chứng từ lịch sử, cha ông ta đã khôn ngoan học hỏi từ các nền văn minh lớn như Trung Hoa, nhưng vẫn giữ được bản sắc riêng.

456-202507050834454.jpg
Nghệ nhân ưu tú Trần Nam Tước hát tại chương trình.

Đơn cử, trong khi chấp nhận dùng chữ Hán để đào tạo nhân tài, người Việt vẫn giữ tiếng nói của mình. Từ xa xưa ông cha ta đã biết "tiếp thu và tiếp biến" văn hóa một cách chọn lọc, biến cái chung thành cái riêng độc đáo.

Ông cũng chia sẻ về những quan niệm sâu sắc của cha ông về địa lý và văn hóa, thể hiện qua việc chọn kinh đô Thăng Long hay những câu đối ở các di tích lịch sử. Những câu nói như "Bắc môn tỏa thược" hay "Cù Việt" không chỉ là sự mô tả địa lý mà nó còn chứa đựng những triết lý sâu xa về sự tự chủ, bảo vệ và vươn ra biển lớn của dân tộc Việt Nam.

Là người tổ chức cũng như kết nối các nhân vật, ông Nguyễn Trọng Phi "giật mình" khi biết nghệ nhân Trần Nam Tước là người có "mắt tinh đời" trong việc nhìn nhận gốm và bày tỏ sự hoan hỉ khi thấy không gian của mình được dùng để chia sẻ, cụ thể là về gốm và linh vật.

Ông Phi cho rằng, nghệ nhân Trần Nam Tước có lẽ mang một "sứ mệnh" đến thế giới này để khôi phục những hoa văn, họa tiết, những văn hóa cổ của người Việt, đặc biệt là trong bối cảnh nhiều linh thú bị lai tạo.

Theo ông Phi mọi sự sáng tạo đều không phải là điều cao siêu và không có ai là thấp kém, chỉ cần có đủ khát vọng và đam mê để tạo ra giá trị cho đời và cho bản thân và mong muốn những giá trị văn hóa Việt Nam được ra thế giới, với niềm tin Việt Nam có tiềm năng lớn trong việc chinh phục thị trường toàn cầu thông qua chất lượng và bản sắc riêng./.

Bài liên quan
(0) Bình luận
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Ra mắt sách “Trở về từ hỗn loạn” của tác giả Trần Nhật Minh
    Công ty TNHH Sách và Truyền thông Việt Nam (Tri Thức Trẻ Books) phối hợp cùng NXB Thông tin và Truyền thông vừa ra mắt độc giả cuốn sách “Trở về từ hỗn loạn” của tác giả Trần Nhật Minh. Cuốn sách thuộc thể loại tâm lý ứng dụng, tập trung giải mã các biểu hiện tâm lý cực đoan, các hội chứng rối loạn thường gặp và hướng dẫn người đọc thực hành phương pháp Inner Role Therapy – Trị liệu nội vai.
  • Khởi dựng hai chương trình nghệ thuật đặc biệt Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9
    Ngày 9/7, tại Hà Nội, Nhà hát Kịch Việt Nam khởi dựng chương trình nghệ thuật “Bác Hồ một tình yêu bao la” và vở nhạc kịch “Café bánh mì” có sự tham gia của nhiều nghệ sĩ Hàn Quốc.
  • Nhiều hoạt động văn hóa - nghệ thuật kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9
    Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa ban hành Kế hoạch số 3283/KH-BVHTTDL ngày 7/7/2025 về việc tổ chức các hoạt động kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
  • Nhiều chính sách ưu đãi đối với hoạt động tái chế rác thải
    Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 25, HĐND Thành phố Hà Nội khóa XVI, sáng 10/7, với tỷ lệ tán thành cao, HĐND Thành phố Hà Nội đã thông qua Nghị quyết quy định biện pháp hỗ trợ, ưu đãi đối với hoạt động tái chế rác thải sử dụng kỹ thuật hiện có tốt nhất trên địa bàn Thành phố Hà Nội (thực hiện điểm d khoản 2 Điều 28 của Luật Thủ đô).
  • HĐND Thành phố Hà Nội: Những dấu ấn 6 tháng đầu năm 2025 (Bài cuối)
    Trong 6 tháng đầu năm 2025, Thường trực HĐND Thành phố Hà Nội đã bám sát các quy định của luật, Quy chế làm việc, nguyên tắc tập trung dân chủ, phát huy tinh thần đoàn kết, trí tuệ, tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động, đảm bảo chủ động, khoa học, linh hoạt, thiết thực, tăng cường phối hợp hoạt động giữa các cấp HĐND và giữa HĐND với các cơ quan trong hệ thống chính trị thường xuyên và chặt chẽ hơn.
Đừng bỏ lỡ
  • Hà Nội thông qua Nghị quyết về khu phát triển thương mại và văn hóa
    Sáng 10/7, tại kỳ họp thứ 25, HĐND TP. Hà Nội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về khu phát triển thương mại và văn hóa trên địa bàn thành phố Hà Nội. Nghị quyết được thông qua nhằm cụ thể hóa quy định tại khoản 8 Điều 21 Luật Thủ đô, mở đường cho mô hình phát triển kinh tế - văn hóa gắn với bảo tồn di sản, gìn giữ bản sắc Thủ đô.
  • Hà Nội: Quan tâm chăm lo chu đáo gia đình chính sách, người có công
    Hướng tới Kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947 - 27/7/2025), Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Thủ đô thực hiện những hoạt động thiết thực, ý nghĩa để thể hiện tình cảm, trách nhiệm, sự tri ân sâu sắc đối với những người có công với cách mạng.
  • Phường Cửa Nam sử dụng Robot AI hỗ trợ người dân thực hiện thủ tục hành chính
    Phó Chủ tịch UBND phường Cửa Nam (Thành phố Hà Nội) Trịnh Ngọc Trâm vừa chia sẻ: “Từ ngày 10/7, phường Cửa Nam sử dụng Robot AI áp dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo để nhằm hỗ trợ tự động hoá trong việc hướng dẫn, hỗ trợ người dân thực hiện các thủ tục hành chính”.
  • Hà Nội lắp màn hình LED phục vụ Nhân dân theo dõi Lễ diễu binh, diễu hành Quốc khánh 2/9
    Ngày 9/7/2025 UBND Thành phố Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 82/KH-UBND Lắp đặt màn hình LED và hệ thống loa truyền thanh Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2025) phục vụ Lễ kỷ niệm, diễu binh, diễu hành 80 năm và Quốc khánh nước Cộng hoà XHCN Việt Nam (2/9/1945-2/9/2025) trên địa bàn Thành phố Hà Nội.
  • Phường Láng tổ chức chương trình nghệ thuật chào mừng chính quyền địa phương 2 cấp
    Tối 9/7, tại Di tích cách mạng Pháo đài Láng, Đảng ủy – HĐND – UBND – Ủy ban MTTQ Việt Nam phường Láng (Hà Nội) tổ chức chương trình nghệ thuật, chào mừng sáp nhập địa giới hành chính, xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp.
  • Hà Nội thông qua Đề án kiện toàn Quỹ Phát triển đất phục vụ tiến trình vươn mình
    Tại ngày làm việc thứ hai, kỳ họp thứ 25, HĐND Thành phố Hà Nội khóa XVI, nhiệm kỳ 2021 - 2026 đã thông qua Nghị quyết Đề án kiện toàn Quỹ Phát triển đất thành phố Hà Nội, từ đó phục vụ tiến trình vươn mình, phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô.
  • Cam kết mạnh mẽ của Hà Nội trong bảo đảm an sinh xã hội, không để ai bị bỏ lại phía sau
    Việc HĐND thành phố Hà Nội khóa XVI thông qua Nghị quyết quy định nội dung, mức hỗ trợ đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, bảo hiểm y tế cho các đối tượng chính sách xã hội của thành phố (thực hiện điểm a, điểm b khoản 3, khoản 4 Điều 27 Luật Thủ đô 2024) tại kỳ họp thứ 25, đã khẳng định cam kết mạnh mẽ của Hà Nội về việc đảm bảo an sinh xã hội, không để ai bị bỏ lại phía sau.
  • “Cho muôn đời sau” - Đêm nhạc tôn vinh nhạc sĩ Hoàng Vân
    Nhiều tác phẩm nổi bật trong bộ sưu tập của nhạc sĩ Hoàng Vân – bộ sưu tập đã được UNESCO ghi danh là Di sản tư liệu thế giới, sẽ được giới thiệu đến người yêu âm nhạc trong chương trình nghệ thuật “Cho muôn đời sau”, sự kiện diễn ra tại Nhà hát Hồ Gươm (Hà Nội) vào tối 24/7 tới đây.
  • Xã Nội Bài (Hà Nội): Điểm sáng trong triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp
    Ngay trong ngày đầu triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp 1/7/2025; điểm phục vụ hành chính công xã Nội Bài đã đi vào hoạt động, với không khí làm việc diễn ra khẩn trương, nền nếp, tinh thần phục vụ nhân dân thân thiện, nghiêm túc và hiệu quả, với khẩu hiệu: “Khoa học - Hiệu quả - Hiện đại – Sẵn sàng – Thân thiện”; trong khuôn khổ mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
  • Vừa phát hành “Totto-chan bên cửa sổ” phần 2 lập tức tái bản
    Sau hơn bốn thập kỷ kể từ khi “Totto-chan bên cửa sổ” ra đời và trở thành hiện tượng xuất bản toàn cầu, tác giả Kuroyanagi Tetsuko đã hoàn thành phần tiếp theo mang tên “Totto-chan bên cửa sổ: Những chuyện tiếp theo”. Ngay khi ra mắt tại Việt Nam, tác phẩm đã tạo nên cơn sốt với 3.000 bản in đầu tiên được bán hết chỉ trong ba ngày, cho thấy sức hút bền vững của một trong những nhân vật văn học thiếu nhi được yêu thích nhất thế giới.
Vẻ đẹp văn hóa gốm Việt: Gìn giữ bản sắc trong dòng chảy hội nhập
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO