Tác giả gắn liửn với nhiửu thế hệ độc giả cùng tác phẩm Dế Mèn phiêu lưu ký đã trút hơi thở cuối cùng và o trưa ngà y 7/6 tại nhà riêng ở Hà Nội, hưởng thọ 95 tuổi.
Ngay sau khi thông tin nà y được chia sẻ, giới văn nghệ sĩ đã thể hiện niửm tiếc thương chia buồn sâu sắc tới gia đình nhà văn Tô Hoà i. Sự ra đi của cụ gây nhiửu bất ngử cho anh em văn nghệ sĩ. Được biết trong suốt quá trình trị bệnh cụ vẫn đi vử giữa nhà và bệnh viện thế nhưng giử nhà văn đã nằm xuống..., nhà thơ Bằng Việt, Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Hà Nội ngậm ngùi chia sẻ.
Nhà văn Tô Hoà i tham gia triển lãm và đấu giá tiêu bản... đôi bà n tay của chính mình để gây quử¹ giúp trẻ em ung thư tháng 6/2013 (Ảnh: Tùng Nguyên)
Nhà thơ Bùi Việt Mử¹, TBT báo Người Hà Nội- người trực tiếp là m việc cùng nhà văn Tô Hoà i hơn chục năm thì cho đến giử vẫn lưu giữ và trân trọng những kỷ niệm vử ông Dế Mèn:
Nhà văn Tô Hoà i chính là TBT đầu tiên của báo Người Hà Nội. Khi cụ giữ chức Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Hà Nội thì tôi là TBT thứ 9. Tôi là người trực tiếp là m việc cùng cụ hơn chục năm, thường xuyên tuần nà o tôi và cụ cũng gặp nhau trao đổi công việc.
Tôi rất nhớ cách điửu quân khiển tướng của cụ. Thường trong hội nhiửu khi cũng xảy ra những ý kiến bất đồng trong công việc nhưng cụ luôn có cách khiến người ta phải tâm phục khẩu phục. Với những người có ý kiến không đồng tình- cụ thường giao luôn việc đó cho họ và kết quả thường là họ là m tốt và cuối cùng là ...đồng tình.
Cụ cũng là người rất chỉn chu, cẩn thận với câu chữ. Có những bản thảo được cụ sửa chữa đến 7-8 lần với các mà u sắc bút khác nhau. Đặc biệt với những bà i viết của mình, cụ sửa chữa tỷ mỷ vô cùng.
Trong công việc, cụ khắt khe là thế nhưng cách ứng xử với anh em nghệ sĩ trong hội cũng dễ dà ng, mửm dẻo. Mỗi khi có xích mích giữa các thà nh viên trong hội- đửu là những văn nghệ sĩ thì việc phân định rạch ròi trắng- đen, ai đúng ai sai rất khó. Cứ lúc cao trà o đỉnh điểm của cuộc tranh cãi là cụ...xách cặp ra vử. Đối với cụ, những tranh cãi đó là chuyện nhử, không đáng để các nghệ sĩ phân định thắng thua, gây mất đoà n kết.
Theo nhà thơ Bùi Việt Mử¹, trong cuộc sống đời thường, nhà văn Tô Hoà i là người rất có tính thưởng thức kể cả vử nghệ thuật ẩm thực. Thỉnh thoảng cụ lại nháy tôi cùng đi uống bia. Nhưng không phải loại bia nà o cụ cũng uống, cụ thích uống duy nhất một loại bia có vị đắng. Khi nhâm nhi, cụ lại nói vử văn chương, tiết lộ tính cách của các nhà văn cùng thời- người còn, người đã mất và o thời điểm đó như Nam Cao, Nguyễn Bính, Nguyễn Văn Bổng... Cụ kể chuyện rất duyên, nói ít nhưng hà i hước pha chút châm chích mang cá tính riêng..., nhà thơ Bùi Việt Mử¹ kể.
Nhà thơ Phan Thị Thanh Nhà n, con gái chụp ảnh với nhà văn Tô Hoà i (ảnh nhử) và những lá thư Tô Hoà i từng gửi cho nữ nhà thơ (Ảnh: facebook Phan Thị Thanh Nhà n)
à”ng nhớ lại những ngà y tháng nhà văn lão là ng vì tuổi cao sức yếu, thường xuyên đi vử giữa nhà và bệnh viện Việt Xô. Có lần nhà thơ Bùi Việt Mử¹ và o viện thăm, nhà văn Tô Hoà i vẫn nhận ra nhưng không nói được gì. Tôi hửi han sức khửe cụ qua con trai cụ thì biết, cụ không nói nhưng vẫn nhận ra tôi.
Còn nhà thơ Phan Thị Thanh Nhà n, người có thời gian là m việc cùng với nhà văn Tô Hoà i ở Hội Văn học nghệ thuật đã không kìm nén được giọt nước mắt trước tin ông ra đi mãi mãi. Đối với Phan Thị Thanh Nhà n, nhà văn Tô Hoà i còn hơn cả một đồng nghiệp, một người anh lớn...
Nữ nhà thơ đã khóc khi viết những dòng nà y trên trang cá nhân: Mình đã vừa viết vừa rơi nước mắt. Bao kỷ niệm với từng chi tiết nhử đửu sống dậy. Có lần mình than với nhà văn Trần Chiến: Biết thế chị cứ ở báo Hà Nội mới không sang Hội Văn học nghệ thuật thì bây giử già u hơn nhỉ?, Trần Chiến cười: Chị không sang đấy là m sao hiểu được Tô Hoà i, Bằng Việt, Vũ Quần Phương...
Quả thật, được cùng là m việc với nhà văn Hà Nội giản dị, hóm hỉnh, say mê là m việc như Tô Hoà i là một may mắn của mình. Nhà văn đã dậy mình rất nhiửu, ví dụ: "Là m báo như người là m xiếc trên dây, phải thật vững và ng trước chông chênh dư luận" -" Muốn viết văn thì điửu cần nhất là chi tiết, mà chi tiết chỉ có trong đời sống..." Phan Thị Thanh Nhà n còn đăng tải ảnh thư của nhà văn gửi cho bà từ những năm 70-80 và ảnh kỷ niệm cùng con gái, bạn bè với nhà văn Tô Hoà i.
Nhà văn Tô Hoà i và nhà văn Nguyễn Thị Thu Huệ (Ảnh: NS cung cấp)
Nhà văn Trần Nhương cũng dà nh cho bậc tiửn bối lời cảm phục chân tình và giản dị: Nhà văn Tô Hoà i là vị chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật đầy bản lĩnh, không chấp nhất, nhân cách tốt. Là thà nh viên của Hội Văn học nghệ thuật Hà Nội, nhà văn Trần Nhương chia sẻ cuộc đời nhà văn Tô Hoà i cũng gặp nhiửu thăng trầm, văn nghiệp tạo bi kịch nhưng cuối cùng Tô Hoà i vẫn vượt qua, được công nhận vị trí xứng đáng trên văn đà n với hơn 100 đầu sách có giá trị. Ở cái tuổi 90 vẫn cầm bút, sự ra đi của Tô Hoà i là điửu rất đáng tiếc cho là ng văn học nước nhà ...
Trước sự ra đi của nhà văn Tô Hoà i, nhà văn Nguyễn Thị Thu Huệ cũng gợi nhớ miửn ký ức đầy kỷ niệm: Cách đây mấy năm, Hội nhà văn Hà nội tổ chức hội thảo, khi ra cổng chử xe đón bác, bác nhẹ nhà ng nhắc tôi: "Bây giử còn trẻ, chưa thấy tiếc thời gian và trí nhớ, nghĩ ra cái gì chưa viết tưởng vẫn còn trong đầu. Không phải thế đâu. Quên hết đấy nếu không ghi chép hay là viết luôn ra. Phải viết hà ng ngà y, không phải viết cái gì cũng hay cũng vừa ý, nhưng phải viết hà ng ngà y".
Hai bác cháu đứng phơi nắng lạnh, tôi lè lườ¡i, bảo cháu toà n nghĩ, không mấy khi viết lại. Một người bạn văn thấy tôi lè lườ¡i, chụp nhanh tấm ảnh, bảo: " Bị bác mắng chuyện gì mà lè lườ¡i thế? Bác nhìn ra ngoà i nắng, nghe tôi chống chế cái tội lười ghi chép, lười viết...
Hôm nay, bác đã rời cõi tạm. Có nhiửu kỷ niệm của nhà bác và nhà cháu, trong những trang nhật ký bố mẹ viết cho cháu từ khi cháu 2 tuổi đã gắn với tên bác. Sau nà y cháu và chị Sông Thao, anh Tân thân thiết, nhiửu chuyện ngà y bé của cháu được anh chị kể lại luôn là m cháu vui.
Cháu và triệu người yêu quý bác luôn nhớ và nhắc đến bác nhiửu hơn mỗi ngà y, thấm thía những kinh nghiệm nghử văn, kinh nghiệm của một ngừoi thấm sự đời, và chuyển qua trang viết.
Năm ngoái, mẹ cháu cũng bắt đầu chuyến công tác mới, rộng dà i hơn những chuyến đi xưa. Hôm nay, cháu nghĩ bác cũng vừa lên đường đi công tác, thong thả nhẩn nha phiêu du với ánh mắt hóm hỉnh, lấp lánh của người biết hết, hiểu hết, nhân hậu và bao la tình yêu với con người. Cháu nhớ bác!
Nhà văn Tô Hoà i (ngoà i cùng bên phải) hà n huyên cùng đồng nghiệp khoảng năm 1995. (Ảnh:facebook nhà thơ Anh Ngọc)
Nhà thơ Đặng Thị Thanh Hương cũng chia sẻ: Tôi đã được gặp nhà văn nhiửu lần bởi khoá V - trường Viết văn Nguyễn Du bác thường và o nói chuyện. Những câu chuyện hóm hỉnh của bác luôn là m tôi thích thú. Bác nói vử nghử viết những vất vả và nhọc nhằn khi cà y cuốc trên cánh đồng chữ nghĩa. Bác khích lệ và động viên rất nhiửu những nhà văn trẻ chúng tôi. Cuộc rong chơi của Chú dế mèn đã kết thúc. Cầu cho nhà văn có cuộc dạo chơi mới phia bên kia trời!
Xin khép lại bằng lời tiễn biệt của nhà thơ Anh Ngọc: Chúng ta đửu biết nhà văn Tô Hoà i là cây đại thụ của nửn văn học Việt Nam, người đi xuyên suốt thế kỷ 20 bằng hà ng trăm tác phẩm cuốn hút hà ng triệu người đọc và hâm mộ, đặc biệt là tác phẩm Dế mèn phiêu lưu ký bất hủ!!!
Vô cùng thương tiếc và biết ơn nhà văn kiệt xuất, cầu chúc anh linh ông thanh thản rong chơi trên Cõi Người Hiửn! Xin được chân thà nh chia buồn với gia đình cố nhà văn Tô Hoà i và bạn bè, đồng nghiệp thân thân thiết của nhà văn yêu quý của tất cả chúng ta!!!.
.jpg "Khai mạc Triển lãm mỹ thuật của các thế hệ giảng viên Khoa Đồ hoạ - Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam")
