Đấy là quan điểm của các nhà khoa học tại một hội thảo vử bảo tồn các là ng nghử truyửn thống vừa diễn ra tại Phú Xuyên, Hà Nội.
Muốn bảo tồn được là ng nghử là m đồ chơi truyửn thống trước nguy cơ mai một, GS - TSKH Tô Ngọc Thanh, Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam cho rằng: Trước tiên chúng ta cần bảo tồn được các trò chơi truyửn thống. Trò chơi là môi trường tồn tại của đồ chơi, nếu trò chơi mất đi thì đồ chơi sẽ... chết. Và các là ng nghử là m đồ chơi như là ng nghử Tò he sẽ không có cơ hội tồn tại. Ví dụ, nếu không có trò chơi phá cỗ đêm Trung thu thì nghử là m đèn ông sao cũng biến mất...
Mặt khác, ông Thanh còn cho rằng: Tạo điửu kiện cho nghử là m To he không bị mai một trước thời kinh tế thị trường thì chúng ta cần sớm có đử nghị Unesco công nhận nghử là m To he của nước ta là Di sản văn hoá thế giới.
Sản phẩm độc đáo của nghệ nhân ở là ng Xuân La
Trước ý kiến nà y, ông Nguyễn Khắc Lợi, Phó Giám đốc Sở Văn hoá Thể thao và Du lịch Hà Nội, Trưởng ban chỉ đạo 1000 năm Thăng Long - Hà Nội cho rằng: Việc đử nghị nghử là m Tò he là di sản Văn hoá Thế giới là tốt. Nhưng, chúng ta cần là m từ cấp địa phương trở nên. Trước tiên, chúng ta cần có đử nghị của Xã lên huyện rồi lên sở văn hoá. Sở Văn hoá TT&DL sẽ là nòng cốt đử nghị UBND TP. Hà Nội là m đử án công nhận nghử là m đồ chơi truyửn thống Tò he là di sản văn hoá cấp tỉnh.
à”ng Lợi khẳng định: Vử việc nà y, chúng tôi sẽ có đử nghị phòng văn hoá huyện hướng dẫn xây dựng đử án nà y. Công nhận cà ng sớm cà ng tốt. Tôi nghĩ, cấp tỉnh không khó.
Cũng tại cuộc hội thảo, nhiửu nhà khoa học, những người tâm huyết với là ng nghử truyửn thống là m Tò he đửu cho rằng, hiện nay, các nghệ nhân là ng nghử đang bị đẩy đến cùng đường khi đang thiếu nơi trưng bà y, bán sản phẩm. Nhất là khi Hà Nội cấm bán hà ng rong trên những tuyến phố chính thì hình ảnh những người là m Tò he trên các phố Hà Nội ngà y cà ng vắng bóng...
Xung quanh vấn đử trên, ông Lợi cho biết thêm: Thà nh phố sẽ tạo điửu kiện để có nơi sản xuất, kinh doanh cho các nghệ nhân là ng nghử là m tò he bà y bán. Tuy nhiên, tuử³ địa điểm, đối với công viên, di tích văn hoá... thà nh phố sẽ tạo điửu kiện nơi trưng bà y, bán sản phẩm. Nhưng, cần phải đăng ký một đử tà i nghiên cứu bảo tồn đồ chơi truyửn thống trẻ em...Chúng tôi sẽ có cán bộ phối hợp với các ngà nh chức năng thực hiện đử án. Từ đử án nà y chúng ta mới đi xa hơn.