Tìm lối ra cho cá ngừ đại dương

Câu cá ngừ đại dương ở vùng biển Hoà ng Sa, Trường Sa là nghử có thể cải tiến kử¹ thuật mang lại hiệu quả kinh tế cao, qua đó nâng cao đời sống ngư dân, góp phần bảo vệ chủ quyửn biển đảo. Việc sản xuất cá ngừ theo chuỗi giá trị được xác định là khâu đột phá để thực hiện mục tiêu nà y - ông Cao Đức Phát, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT), phát biểu tại hội nghị Tổ chức sản xuất cá ngừ theo chuỗi giá trị ở TP Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa ngà y 4-7.

Căn bệnh rớt giá

Theo Bộ NN-PTNT, sản lượng khai thác cá ngừ vây và ng và mắt to năm 2013 tại 3 tỉnh Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa giảm chỉ còn khoảng 16.000 tấn. Hiệu quả khai thác cá ngừ nhiửu năm nay chỉ đạt 50%-76% sản lượng cho phép. Giá cá ngừ từ 140.000-160.000 đồng/kg, có thời điểm đạt 200.000 đồng/kg, nay đã giảm xuống còn khoảng 50.000 đồng do xuất hiện nghử câu tay kết hợp ánh sáng và thị trường xuất khẩu giảm. Tổn thất vử giá trị cá ngừ là từ 30%-40% đối với nghử câu vây và ng và 60%-70% đối với nghử câu tay kết hợp ánh sáng.

Thu mua cá ngừ đại dương ở Khánh Hòa

à”ng Cao Đức Phát cho rằng căn bệnh hiện nay của nghử đánh bắt cá ngừ đại dương trước hết là cách đánh bắt, bảo quản, sơ chế của ngư dân còn lạc hậu, là m mất giá trị cá từ 1/2 đến 2/3. Do đó, cần nâng cao chất lượng và giá trị của con cá ngừ đại dương. Các chi phí liên quan đến đánh bắt như tà u cá, công nghệ lạc hậu là m thu thập của ngư dân thấp. Thị trường cũng không hình thà nh được chuỗi gắn kết, phân bố hà i hòa lợi ích giữa các bên tham gia là ngư dân, chủ tà u, đại lý thu mua, nhà xuất khẩu... nên phần thiệt thòi luôn thuộc vử ngư dân. Ngoà i ra, việc mở rộng khai thác cá ngừ không phải cà ng nhiửu cà ng tốt mà cần tùy thuộc nhu cầu nên phải đánh bắt bửn vững.

à”ng Yukio Kikuchi, Giám đốc Dự án hãng Yanmar tại Việt Nam (tập đoà n sản xuất máy móc ngư, nông cụ của Nhật Bản), cho rằng do kử¹ thuật khai thác và bảo quản sản phẩm sau thu hoạch chưa chuẩn nên kim ngạch xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam chỉ đạt 560 triệu USD/năm. Trong khi đó, nếu xử lý kử¹ thuật đúng thì có thể bán được tối thiểu 1,5 tỉ USD.

à”ng Mai Thà nh Phúc, ngư dân tỉnh Khánh Hòa, cho biết hiện nay, ngư dân rất muốn cải tiến, hoán cải, đóng mới tà u cá để áp dụng các công nghệ mới nhưng rất thiếu vốn. Bên cạnh đó, việc mua xô, ép giá đã gây thiệt thòi cho ngư dân, không khuyến khích họ bảo quản sản phẩm, nâng cao chất lượng.

Sản xuất chuỗi giá trị

Bộ NN-PTNT đưa ra giải pháp đánh bắt, sản xuất cá ngừ theo chuỗi giá trị, kết hợp một loạt hoạt động: khai thác ngư trường, bảo quản sản phẩm trên tà u, vận chuyển vử đất liửn, thu mua, chế biến và tiêu thụ sản phẩm (xuất khẩu hoặc tiêu thụ nội địa). Bộ đưa ra 2 mô hình sản xuất cá ngừ theo chuỗi liên kết dọc và liên kết ngang.

Để nâng cao hiệu quả sản phẩm, mỗi công đoạn phải được cải thiện và đầu tư khoa học công nghệ. Theo đó, nhiửu công ty đã giới thiệu công nghệ đóng tà u khai thác cá ngừ xa bử bằng các chất liệu gỗ, composite, thép và công nghệ bảo quản cá ngừ mới cho ngư dân.

Theo ông Yukio, hãng Yanmar đang đầu tư, giới thiệu nhiửu giải pháp khai thác cá ngừ bửn vững tại Việt Nam, như: tập huấn cho ngư dân theo công nghệ, kử¹ thuật khai thác của Yanmar để nâng giá bán sỉ từ 2 USD/kg lên 9 USD/kg; tiết kiệm nhiên liệu bằng công nghệ tà u composite và tổ chức khai thác tổ đội; tham gia các nhãn chứng chỉ quốc tế như MSC để cá ngừ Việt Nam đạt chuẩn thế giới...

Nếu được Chính phủ Việt Nam chấp thuận, từ nay đến năm 2015, Yanmar sẽ đầu tư thí điểm 180 tà u composite khai thác cá ngừ theo mô hình công ty cổ phần của Nhật. Ngư dân được mua cổ phần đến 100% giá trị tà u. Yanmar sẽ tư vấn, đà o tạo kử¹ thuật, quản lý tổng thể chất lượng cá, bao tiêu xuất khẩu với giá cao - ông Yukio Kikuchi kháº³ng định.

Hỗ trợ trực tiếp ngư dân đóng tà u

Bộ NN-PTNT cho biết đang trình Chính phủ thông qua nghị định hỗ trợ ngư dân thực hiện đử án sản xuất cá ngừ theo chuỗi với kinh phí khoảng 5.774 tỉ đồng, trong đó hỗ trợ ngư dân đóng tà u khoảng 5.200 tỉ đồng. Ngư dân được vay 70%-90% giá trị con tà u với lãi suất 1%-3%/năm trong 11 năm. Đồng thời, hỗ trợ 100% kinh phí đà o tạo kử¹ thuật cho ngư dân... Kinh phí được đưa trực tiếp cho ngư dân và ngư dân có quyửn quyết định mẫu tà u cùng thiết bị. Bộ NN-PTNT cũng sẽ xây dựng bộ quy chuẩn để bảo đảm an toà n cho ngư dân.