Tản mạn vử người viết trẻ

Lại có những thợ săn ưa mạo hiểm, khoảnh khắc, khi chắc ăn mà  không thèm nổ súng, còn đánh động chúng bằng cách bắn lên trời cho chúng chạy, hoặc lao và o tấn công mình, lúc ấy mới nổ phát súng quyết định, phát súng đầy khoái cảm mạo hiểm. Và , thật lạ lùng, tay thợ săn dị thường nà y chỉ ưa thích và  phấn khích khi hạ những con mồi trong khoảnh khắc như thế. Аương nhiên, tôi thấy không ít người viết trẻ là  loại thợ săn nà y, ưa thích lối đi ấy, bất chấp đôi khi đường đạn và  suy nghĩ táo tợn của mình một ngà y mửi mệt, đen đủi nà o đó sẽ trượt thẳng và o khoảng trống. Chỉ có điửu, đã cầm bút viết văn ở hôm nay, nên chấp nhận mở ra một đường máu ấy. Còn cái sự khôn ngoan, rình rập, nguyên tắc đã không còn là  sòng phẳng nữa, đã nhà m và  đã đến lúc nên dũng cảm nhận mặt nó đã hết vai trò. Hết vai trò mà  phô diễn sẽ không còn là  văn học.

Sáng tác của người viết trẻ đã đạt chuẩn ở sự kử¹ lườ¡ng của ngôn ngữ, sự độc đáo của phong cách và  một chất liệu đời sống dầy dặn? Аã không ít lần, những nhà  văn lớp trước, những bậc đà n anh tuổi tác (dà y dặn tuổi tác chứ không phải dà y dặn tác phẩm) đã chỉ trích người viết trẻ ở cái chất đời sống mửng mảnh, có một số người còn nói thẳng là  thiếu đời sống thực tế. Tôi cho rằng nói như thế là  ác ý và  trên thực tế có những nhà  văn xưa cũng như nay, quốc tế cũng như trong nước không nhất thiết phải đi nhiửu sống dai mà  vấn đử là  biết cưa những khúc đời, đưa những bước ngoặt nhất của cuộc sống, của đời người mà  nhung tuyết thà nh tác phẩm. Аó là  vấn đử tà i năng. Xưa nay chúng ta vẫn thường nhắc nhau, nhà  văn, đặc biệt là  văn xuôi phải lấy cà y sâu cuốc bẫm là m trọng. Tuy nhiên, cũng xin nhớ một điửu là , nếu thiếu cái chất tà i năng, không có nó trong mỗi người cầm bút thì những sản phẩm viết ra ấy mãi chỉ là  những sản phẩm của thợ viết, của phu chữ chứ không thể thà nh những tác phẩm nghệ thuật đẳng cấp. Tà i năng đôi khi không theo một quy luật định sẵn nà o. Cà ng không chiửu nịnh thời gian hoặc hoà n cảnh sống. Còn như sự cà y sâu cuốc bẫm, e rằng cũng chỉ là  điửu kiện cần của mỗi nhà  văn mà  thôi.

Tầm vóc của mỗi tác phẩm, tập hợp tác phẩm của người viết trẻ dường như chưa ai gọi được chính xác hồn vía nó ra, chỉ mượn mõ và o những tiểu tiết để khoe kiến thức Tây Tầu hổ lốn, để moi móc nhau và  tâng công với một ai đó, một thế lực lỗi thời nà o đó? Tình trạng nà y khiến nhiửu người nhớ lại những tranh cãi chà y cối, những bênh vực cánh hẩu của một số ngòi bút  Và  rồi tất cả ù xọe, dông dà i, lởn vởn và  nhà m chán. May mà  những tác phẩm của người viết trẻ hôm nay, những tác phẩm đích thực vẫn luôn có một sức nặng riêng, một đời sống riêng và  nó thầm thĩ chảy một công cuộc của riêng mình.

Trữ lượng văn chương người viết trẻ là  một trữ lượng tiửm tà ng đang khai thác để đưa ra những đời sống, những thân phận, những tư tưởng, những thắc mắc, những lo toan, những dự báo cho chính đời sống nà y? Với cá tính và  phong cách của mỗi người viết trẻ, liệu họ có tiếp tục gây bất ngử ở những sáng tác tương lai của mình? Có một số ý kiến lo ngại rằng họ giửi ở đầu ra, cứ đẻ sòn sòn, ra khơi khơi mà  đầu và o nạp ở đâu nhỉ mà  đoán định một tương lai tà i nguyên cạn kiệt, trống rỗng ắt sẽ dẫn đến đầu ra xơ xác, úa tà n. Suy nghĩ một chiửu như vậy tức là  xếp người viết dà n hà ng ngang, so sánh với các vận động viên điửn kinh, vật nuôi công nghiệp theo mô hình, qui chuẩn, kiểu sản xuất lắp ráp máy móc, thiết bị mà  sản phẩm là  M, là  S, là  Kg, là  ISO... thì rất nực cười. Sở dĩ văn chương hấp dẫn người viết, người đọc còn ở chỗ bí hiểm tự thân của nó. Con tằm ăn lá dâu lại nhả ra dâu thì không phải là  con tằm. Người viết giửi vử chiến tranh không nhất thiết phải cầm súng bắn giết nơi trận mạc. Vấn đử nằm ở chỗ khác. Chỗ khác ấy không ai giống ai, không ai thay thế được cho ai.

Mỗi người viết trẻ viết văn giống như việc một mình giăng buồm ra biển thẳm. Một cánh buồm mải miết đuổi bắt tư duy của chính mình giữa biển khơi. Lắm khi gặp gió bão, quần quật tay cuốn buồm, tay giữ lái miệng lẩm nhẩm khấn trời lắm lúc tuyệt vọng cũng bử mặc kệ muốn ra sao thì ra. Ai chả có những bế tắc thường thời như thế, cứ gì người viết trẻ.

Sáng tạo, xây dựng các tác phẩm nghệ thuật, vử cơ bản, đửu phải đối diện với những vấn đử như thế. Sáng tạo, xây dựng các tác phẩm nghệ thuật tức là  hình thà nh ra một xã hội, một thế giới mà  trong đó cộng đồng nhân loại thánh thiện hay độc ác, văn minh hay man rợ, phát triển tiến lên hiện đại hay trở lại thời mông muội, nguyên thủy là  ở trí tưởng tượng, hình dung và  thể hiện, là  sức mạnh của riêng mỗi ngòi bút, cũng là  bản lĩnh, tầm vóc mỗi ngòi bút, cũng là  cấp độ tà i năng của mỗi ngòi bút.

Văn chương người viết trẻ luôn độc lập. Sự độc lập được hình thà nh, được bổ sung và  cũng luôn loại trừ những gì non yếu, tha hóa, phù phiếm từ chính những sáng tác của họ. Một ngòi bút cá tính, nguyên tắc độc lập của mỗi tác phẩm, của một tập hợp tác phẩm phải được đặt lên hà ng đầu. Từ các tác phẩm độc lập, nếu là  những tác phẩm xoà ng, bạn đọc sẽ nhận ngay ra sự lý tính của người viết. Từ các tác phẩm độc lập nếu đạt tầm vóc, sẽ thấy rõ sự đặc sắc, độc đáo và  những giá trị nghệ thuật mà  nó mang lại. Văn chương những người viết trẻ đang tịnh tiến ở trường hợp nà y. Trong suy nghĩ của tôi, chỉ một thời gian không xa nữa, với nội lực sáng tạo của họ, chúng ta sẽ có một cái gì đó vử văn chương đương đại, một cái gì đó mà  phải nói thật rằng chúng ta đã chử đợi từ lâu, không phải để phủ định những thà nh tựu văn xuôi trước đó mà  là  một bước phát triển tiếp nối.

Sự phát triển là  tiếp nhận, đà o thải và  sáng tạo. Sự phát triển của văn học nghệ thuật nói chung, văn xuôi nói riêng ở ta nhìn chung là  chậm, có thời gian dà i không nhúc nhích, thậm chí có lúc đi xuống. Tại sao chúng ta chưa có những nhà  văn tầm cỡ quốc gia, khu vực, thế giới trong ngà y hôm nay, khuyết điểm là  do đâu? Thời thế không nảy sinh ư? Học vấn không đáp ứng ư? Аiửu kiện xã hội không đạt đủ ư? Hay là  không có tự do sáng tác, bị khoanh cấm, bị định hướng, bị dung dườ¡ng hay các ngòi bút sợ hãi, hoặc các nhà  văn tầm cỡ còn ẩn dật... ? Chắc chắn không có một ai trả lời xác đáng được vấn đử trên. Vấn đử tác giả tầm vóc, tác phẩm tầm vóc đang là  một bà i toán khó.

Ngòi bút của những nhà  văn chân chính luôn phải gánh chịu những chua cay, đắng đót, dọa dẫm, mua chuộc, lừa lọc vô cùng tinh vi ảo diệu của đời sống hoặc những gì nhân danh đời sống. Và  mỗi nhà  văn, dù tinh tường tỉnh táo đến mấy, đã ai dám khăng khăng mình nhất mực không bao giử bị mua bán, lừa phỉnh, không bao giử hèn nhát, đầu hà ng, thớ lợ... bởi một điửu vô cùng đơn giản là  những bả giời, những bẫy giập văn chương ấy, với mánh khóe của mình, chúng tiếp cận và  tha hóa các nhà  văn, quan điểm văn chương, thái độ cầm bút của những ngòi bút cứng vía, cương thường vô cùng biến hoá, bùa cao một thước quỉ cao một trượng, như vòng kim cô thít lúc nà o không biết và o những cơ quan tối cao thì những tâm hồn văn chương vốn khử khạo, cả tin, bao dung, độ lượng không nhận ra cũng chả phải hiếm muộn gì. Và , nhiửu khi anh hùng nuốt hận, tiểu nhân đắc chí cũng không phải không thường thấy ngay trong chốn văn chương.

Nhìn một phía nà o đó, các sáng tác của người viết trẻ dường như đang đi chênh vênh trên một sợi dây mửng mảnh? Chấp nhận con đường đó mà  không có một phông văn hóa dà y dặn, một bản lĩnh nghệ thuật cao cường, một niửm tin mãnh liệt và o cuộc sống và  trên hết là  một tấm lòng nhập thế, ưu thời thì sẽ tự mình chuốc lấy lố bịch. Chấp nhận con đường đó trước tiên người viết phải chân thà nh, phải hiến dâng và  chịu nhiửu thua thiệt khác. Trong cõi nhân gian rộng lớn, tìm ra một con đường mới, hăng hái đương đầu với những việc tưởng sức mình không kham nổi mà  quyết chí thà nh bại vui buồn sướng khổ với nó là  một việc mà  những ngòi bút dễ dãi, hời hợt chẳng bao giử lựa chọn. Dám thoát ra khửi cái véo von xung quanh, véo von từ xưa cũ đang trỗi dậy, nhăn nhở chiếm lĩnh, cố thủ... ngòi bút người viết trẻ đang tìm tòi những ý tưởng mới với một cảm xúc chín chắn, mãnh liệt và  trình ra những tác phẩm cần thiết trong đời sống văn học và  đời sống xã hội hôm nay.

Tôi luôn nghĩ bao giử những nhà  văn tà i năng, nhất là  những người trẻ tuổi phải là m công việc có ý nghĩa của thời đại mình, đặc biệt trong ngà y hôm nay và  trong lúc nà y. Người viết trẻ hôm nay đang ở đâu, đã ở đúng vị trí hay chưa, đã là m tròn bổn phận hay chưa là  một tự vấn luôn treo lơ lử­ng trên đầu ngọn bút. Bầu trời văn chương mênh mông hay hạn định, cánh rừng văn chương thăm thẳm hay khuôn chừng trói buộc, trong hà nh trình ấy, có ga dừng, trạm nghỉ không, hay như sóng biển không bao giử tĩnh lặng, dù ve vuốt mơn man hay phá phách hủy diệt vẫn trùng trùng những con sóng dội.Аó là  những câu hửi luôn vang lên với những người viết trẻ hôm nay.