Những mái nhà  xưa còn lại ở là ng cổ Phú Hữu

Không mấy khó khăn để có thể tìm đến được thôn Hữu Phú, và  thông qua sự hướng dẫn của một cán bộ văn hóa xã, phóng viên được giới thiệu đến một trong những ngôi nhà  cổ còn được lưu giữ gần như trọn vẹn, của gia đình ông Chu Trương Chinh. Nằm nép mình phía sau những bử tường đá ong kiên cố và i trăm tuổi, ngôi nhà  nà y đã trải qua sáu đời trong dòng họ mà  chỉ mới hai lần trùng tu, chỉnh sử­a. Suốt gần 200 năm qua, nhiửu thế hệ gia đình ông Chinh đã sống trọn cuộc đời trong ngôi nhà  cổ nà y.

Trong ngôi nhà  cổ kính là  những cột gỗ đen bóng cùng thời gian, vì kèo, xuyên, hoà nh phi, bản khoa, cử­a đố... chạm trổ tinh xảo, những chiếc bình vôi, mâm gỗ, các loại hũ, lọ đựng mắm muối, lu đựng nước do các lò gốm của là ng sản xuất cách đây và i trăm năm vẫn được giữ gìn. Thật bất ngử khi ngôi nhà  cổ được xây dựng cách đây 200 năm, trải qua bao biến đổi của thế thời, nhưng vẫn giữ được nét rất riêng, truyửn thống.

Bên trong ngôi nhà  cổ có tuổi đời hơn hai thế kỉ. (Ảnh: QT)

à”ng Chinh cho biết nhà  là m và o năm 1831, do cụ Chu Bá Bình vốn là  một "trùm là ng" xây dựng. Nhà  gồm 9 gian, dà i gần 24m, xây bằng gạch đá ong, 4 góc nhà  là  4 trụ cột, đầu đắp cao theo kiểu đèn lồng; khung nhà  là m bằng gỗ xoan theo lối câu đầu lộn túi, 2 mái chồng giường, cột 6 hà ng chân, 12 cánh cử­a bức bà n vẫn còn nguyên vẹn. Аồ thử tự bên trong gồm hoà nh phi, câu đối, bà i vị... đửu có từ thời xây dựng ngôi nhà  nà y. Duy nhất một lần căn nhà  được đại tu và o năm 1991, với lí do mái nhà  quá nặng, võng xuống, trong khi khung nhà  bằng gỗ bị mối mọt nhiửu, ngôi nhà  đã phải cắt bử 2 gian còn 7 để giảm tải.

Khi được hửi vử kỉ niệm nà o khiến ông cảm thấy gắn bó với ngôi nhà , ông Chinh không giấu được xúc động khi kể lại những năm tháng chiến tranh đầy khó khăn, ông kể năm đó cả nhà  ông phải sơ tán tránh địch, để lại ngôi nhà  trống không, những tưởng bom đạn sẽ phá hủy ngôi nhà , nhưng khi trở vử, may mắn là  ngôi nhà  của gia đình ông vẫn nguyên vẹn, có chăng chỉ là  những hư tổn không đáng kể, còn bộ khung vẫn kiên cường trụ vững. Аể dẫn chứng, ông chỉ tận tay những dấu vết bom đạn để lại. Hơn 40 năm chiến tranh lùi xa, nhưng những mảnh bom, đạn vẫn còn găm trên bậc cử­a, hoà nh phi, như một chứng tích lịch sử­. Giử các con ông Chinh đửu đã trưởng thà nh, đã chuyển ra ngoà i trung tâm xã sinh sống, là m ăn cho tiện đường giao thông. Trong ngôi nhà  cổ chỉ còn hai ông bà  già  chăm lo hương khói tổ tiên.

à”ng Chinh bên cạnh ngôi nhà  cổ gắn bó với suốt cả cuộc đời ông. (Ảnh: QT)

Một ngôi nhà  cổ khác trong là ng Phú Hữu cũng có tuổi đời tương đương nhà  của ông Chinh, mà  chủ nhân là  anh Phùng Gianh Sử­, thế hệ thứ 7 của dòng họ, lại không còn được nguyên vẹn và  sử­ dụng để ở nữa, thay và o đó, ngôi nhà  được anh Sử­ lưu lại như một kỉ niệm của gia đình, và  cũng là  nơi để hương khói thử tự tổ tiên, còn bản thân anh hiện xây nhà  và  sống gần đấy. Khi được hửi lí do vì sao anh không sống tại ngôi nhà  của cha ông để lại, anh Sử­ thẳng thắn chia sẻ, nhà  cổ thì đúng là  đáng quý, mà  của dòng họ lại cà ng đáng trân trọng, nhưng quả thực nếu để ở, vử lâu dà i có nhiửu bất cập. Аơn cử­ như việc trùng tu hà ng năm rất công phu và  tốn kém, nguyên việc đảo ngói đã phải mất hà ng tháng trời, ngoà i ra, ngôi nhà  được xây dựng lâu năm, không tránh khửi xuống cấp, nhà  lại dựng bằng gỗ ròng, nên việc thay mới hay trùng tu lại cà ng khó khăn.

Thông qua anh Nguyễn Văn Toà n, cán bộ văn hóa xã, phóng viên được biết thôn Phú Hữu có 6 xóm với gần một nghìn nóc nhà , đến nay còn giữ được 10 ngôi nhà  cổ xây bằng đá ong, mái ngói, trong đó có những ngôi nhà  đặc biệt giá trị niên đại gần 200 năm như nhà  ông Chinh, bà  Mộc, ông Hòa Tiến, cụ Ngọ ...Tuy nhiên, những năm gần đây, ngoà i tác động của thiên nhiên khiến nhiửu ngôi nhà  cổ đã xuống cấp nghiêm trọng phải dỡ bử, để thuận tiện, và  phù hợp với cuộc sống hiện đại, khang trang. Nhiửu hộ gia đình có nhà  cổ, cũng phá đi để xây lại nhà  theo kiến trúc mới, bộ khung gỗ tháo rời rồi đem bán. Cứ thế, từng mái nhà  cứ lần lượt tháo dỡ, mà  bản thân những người là m văn hóa xã như anh Toà n cũng đà nh bất lực, xã cũng chỉ mong nhà  nước có chính sách bảo vệ, tôn tạo, trùng tu thì may ra những mái nhà  cổ nà y mới được lưu lại vử lâu dà i.

Anh Toà n cũng cho biết thêm, thôn Phú Hữu những năm gần đây đã đón không ít đoà n nghiên cứu nước ngoà i tới để khảo sát những ngôi nhà  ở đây, đặc biệt có đoà n đến từ Nhật Bản, họ tử ra vô cùng thích thú khi được tận mắt quan sát, thậm chí họ còn cho sinh viên đo đạc, lấy thông tin vử những ngôi nhà  nà y để nghiên cứu, đồng thời bà y tử sự ngườ¡ng mộ trước nét kiến trúc độc đáo trong nhà  ở của người Việt Nam vẫn còn lưu lại được đến ngà y nay, họ cho rằng đây là  điửu may mắn, khi ở Nhật những ngôi nhà  cổ không còn được lưu giữ nhiửu.

Những ngôi nhà  cổ được xây dựng cách đây 200 năm, trải qua bao biến đổi của thế thời, nhưng vẫn giữ được nét rất riêng, truyửn thống. Nó chính là  kho báu, là  cội nguồn nhân văn, là  nét khắc vĩnh hằng mà  tiửn nhân đã để lại cho hậu thế. Tuy nhiên, cuộc sống ngà y cà ng hiện đại, bộ mặt của nhiửu thôn là ng cà ng trở nên khang trang, tiện nghi hơn, thì những mái nhà  cổ cũng dần được thay thế như một lẽ tự nhiên, thay và o đó là  những ngôi nhà  kiểu mới, phù hợp với nếp sinh hoạt của hiện tại. Chỉ mong rằng, những ngôi nhà  cổ quý báu cuối cùng còn sót lại, vốn mang trong nó nhiửu giá trị lịch sử­, văn hóa, nghệ thuật sẽ được thế hệ sau nà y nhận thức được để luôn trân trọng và  gìn giữ.