Những gì xẩy ra trong của sống của nhà thơ Xuân Diệu thủa sinh thời qua lời kể của những nhân chứng đã từng được công bố, những vần thơ "lạ" của ông đã để lại để lại cho dư luận nhiửu thắc mắc.
Nhà thơ tình nổi tiếng Xuân Diệu
Lời thơ mê đắm tặng người... đồng giới
Không ít người mê thơ Xuân Diệu đửu mơ tưởng vử người phụ nữ được thi sĩ yêu tha thiết, đắm đuối đến như vậy, hẳn sẽ là người hạnh phúc nhất nhân gian nà y. Đó hẳn là một trang tuyệt sắc giai nhân hoặc là một người có tâm hồn lớn lao, có trái tim yêu cùng nhịp đập với thi sĩ.
Nhưng rồi một loạt những bà i thơ như "Tình trai", "Em đi"... và cả những bà i thơ tình đắm đuối khác tặng người đồng giới đã khiến văn đà n Việt Nam dấy lên dấu hửi đầy nghi ngử vử giới tính của Xuân Diệu.
Và đặc biệt là sau khi cuốn hồi ký "Cát bụi chân ai" của nhà văn Tô Hoà i được xuất bản năm 1993, nghi án nà y lại thêm một lần nữa bùng nổ. Lúc ấy, những câu hửi vử cuộc đời riêng tư của "ông hoà ng thơ tình" và khơi lại câu chuyện vử người đà n bà duy nhất trong cuộc đời Xuân Diệu, đó là nữ đạo diễn nổi tiếng Bạch Diệp.
Những nghi ngử vử các mối "tình trai", những mối quan hệ với người đồng giới của Xuân Diệu cà ng lớn hơn khi người ta biết rằng cuộc hôn nhân với người vợ duy nhất ấy chỉ kéo dà i vẻn vẹn 6 tháng.
Tuy nhiên, cho đến nay, thực sự chưa có một bằng chứng rõ rệt nà o chứng minh vử sự "đồng tính" của Xuân Diệu ngoà i những lời đồn thổi và một số những mẩu chuyện được kể qua hồi ức của một số người. Dù vậy, chính từ nhiửu bà i thơ của Xuân Diệu đã khiến người ta không thôi đặt dấu hửi nghi vấn.
Nhà thơ Vũ Quần Phương nhận xét, trong bà i thơ "Ba lời cảm ơn", giọng điệu như là tặng cho một người phụ nữ mà Xuân Diệu yêu say đắm. Nhưng thực chất, bà i thơ đó lại được Xuân Diệu chép tặng cho một người đà n ông, sau một thời gian hai người ở cùng nhau trong đại sứ quán Việt Nam ở Liên Xô (cũ). Người đà n ông đó chính là một tiến sĩ trong ngà nh Dầu Khí - ông Đặng Của.
Nhà thơ Vũ Quần Phương phân tích: "Thơ Xuân Diệu tặng cho đà n ông mà như viết cho phụ nữ. Cũng có thể hiểu người là m thơ phải thế, không phải cứ bê y nguyên như sự thực ngoà i đời. Nhưng gần đây người ta lại bảo Xuân Diệu là người đồng tính, điửu đó thì cũng chưa khẳng định được". Những ngôn từ mạnh mẽ: "Sáng ngời đôi mắt khiến anh điên.. Anh nhìn như thể rơi con mắt/Và cả thời gian cũng đứng im", tưởng như là tình yêu say đắm với một người phụ nữ, mà cuối cùng hoá ra lại chép tặng một người... đà n ông.
Niửm cảm mến vô ngần với Hoà ng Cát!
Khi Hoà ng Cát đi và o chiến trường miửn nam, Xuân Diệu có nhiửu bà i thơ tiễn Hoà ng Cát, trong đó có những câu như: "Bốn năm, nhưng cũng qua mau/Cõi trần ai được ở lâu thiên đường/Giã từ, từ biệt, đôi phương/Đôi nơi, đôi ngả, đôi đường, khổ anh/Bốn năm lại khép trời xanh/Nhớ em như một mộng là nh mà thôi..". Đúng là kể từ ngà y họ quen nhau cho đến lúc Hoà ng Cát đi chiến trường là đúng bốn năm.
Lần đầu tiên Xuân Diệu và Hoà ng Cát gặp nhau là năm 1958, khi ấy Hoà ng Cát mới 17 tuổi, trâu bị lạc, anh đang chạy đi tìm thì gặp Xuân Diệu ngồi nghỉ dưới tán cây giữa cánh đồng là ng anh. Lúc ấy Xuân Diệu đang trong chuyến đi thực tế vử Nghệ An, tay cầm cặp bánh chưng, anh cho Hoà ng Cát một cái bánh.
Nhà văn Nguyễn Quang Lập trong bà i viết vử "Hoà ng Cát- chuyện văn, chuyện đời" có ghi: "Có một người nữa khi đang vui hễ ai nhắc đến là mặt Hoà ng Cát cũng đử ra, đó là Xuân Diệu. Ai cũng biết Hoà ng Cát và Xuân Diệu là anh em kết nghĩa nhưng quan hệ của họ đã vượt quá tình anh em, đạt đến cái gọi là tình yêu, có lẽ điửu nà y thì nhiửu người không biết".
Sau buổi gặp gỡ trên cánh đồng là ng ở khúc ruột miửn trung, Hoà ng Cát và Xuân Diệu trở nên thân thiết nhau. Nhà văn Nguyễn Quang Lập viết: "Từ đó anh em thân nhau, rồi yêu nhau, chính xác chỉ có Xuân Diệu yêu Hoà ng Cát, còn Hoà ng Cát suốt cả đời mình chỉ biết thương Xuân Diệu, thương đến vô cùng.
Thương quá hóa chiửu, Hoà ng Cát chỉ chiửu yêu Xuân Diệu mà thôi... Và Hoà ng Cát khóc, nước mắt chan chứa, vừa khóc vừa đọc bà i thơ Xuân Diệu viết tặng anh 45 năm vử trước, ngà y anh lên đường nhập ngũ.
Anh nói: ầy, tau không yêu Xuân Diệu theo kiểu trai gái yêu nhau, ầy, nhưng mà tau thương, thương lắm bay nử...". Rồi Nguyễn Quang Lập hửi Xuân Diệu có yêu anh không thì Hoà ng Cát nói yêu chớ, Xuân Diệu yêu tau thiệt mà , yêu lắm mi nử!".
Nhưng câu chuyện nhiửu bí ẩn và gây nhiửu câu hửi nhất là cuộc hôn nhân ngắn ngủi giữa nhà thơ Xuân Diệu và nữ đạo diễn Bạch Diệp. Họ đã rất hạnh phúc nhưng bất ngử chia tay chỉ sau 6 tháng mà không rõ nguyên nhân...